Չինարին երկրորդ Թալի՞շ պետք է դառնար, եւ որտեղ է Բորդյուժայի սկանդալային հայտարարությունը

Դեկտեմբերի 29-ին Ադրբեջանը հերթական դիվերսիոն հարձակումն իրականացրեց, այս անգամ ՀՀ Տավուշի մարզի Չինարի գյուղի ուղղությամբ: Միջադեպի մանրամասները հայտնի են, երեք զոհ հայկական կողմում, ադրբեջանցու մեկ դի ՀՀ տարածքում, եւ ՀՀ ՊՆ-ի պնդումը, թե հակառակորդը եւս վեց զոհ է ունեցել:

ՀՀ ԶՈՒ գլխավոր շտաբի պետ Մովսես Հակոբյանը այս կիրակի Հանրապետական հավաքակայանում լրագրողների հետ զրույցի ժամանակ դեպքի հետ կապված հետեւյալ մեկնաբանությունն արեց. «Այն, ինչ տեղի է ունեցել 3-րդ բանակային կորպուսի ուղղությամբ, մանրամասն վեր է լուծվել: Կարող ենք միայն ասել, որ հակառակորդը, որը խնդիր է իրականացրել, խոցվել է մեր կողմից, եւ դին գտնվում է մեզ մոտ, մնացած գործողությունները գաղտնի են: Ընդհանուր կարող եմ ասել, որ խումբը, որը մեկնել է օգնելու, բավականին հմուտ է եղել եւ հնարավորություն չի տվել հակառակորդին մինչեւ վերջ իր նպատակն իրականացնել»:

Դատելով Հակոբյանի մեկնաբանությունից եւ հենվելով ադրբեջանական հայտնի ձեռագրի վրա, կարող ենք ենթադրել, որ դեկտեմբերի 29-ի դիվերսիոն ներթափանցման փորձի նպատակը եղել է Թալիշում տեղի ունեցածի կրկնությունը: Եթե օգնության մեկնած խումբը չկարողանար կանխել վերջնական նպատակի իրականացումը, Չինարիի բնակիչները կարող էին ուղիղ հարվածի տակ հայտնվել, ինչպես եղավ Թալիշի ծերունիների հետ:

Սա սարսափելի վարկած է, սակայն իրականությունից հեռու չէ: Իսկ դա նշանակում է, որ ապրիլյան պատերազմից հետո ղարաբաղաադրբեջանական շփման գծի վերազինման գործողությունները պետք է շատ արագ նաեւ իրականացվեն հայաստանաադրբեջանական սահմանի ողջ երկայնքով: Իհարկե, նման հրատապության անհրաժեշտություն չէր առաջանա, եթե ի վերջո կատարվեին քառօրյայից հետո Վիեննայում եւ Սանկտ Պետերբուրգում նախագահների մակարդակով ձեռք բերված պայմանավորվածությունները: Սակայն, թերեւս, ավելի շուտ մենք Ադրբեջանի հետ սահմանների ողջ երկայնքը կվերազինենք նոր տեխնիկայով, քան Կասպրշիկի գրասենյակը կընդլայնվի, կամ միջադեպերի հետաքննության միջազգային մեխանիզմներ կներդրվեն այնտեղ:

Եվ, այնուամենայնիվ, դեկտեմբերի 29-ի միջադեպը եւս մեկ անգամ առիթ հանդիսացավ, որ հայկական կողմն ապացուցի, որ հետաքննության մեխանիզմների ներդրումն առաջնային անհրաժեշտություն է, եւ պետք է օր առաջ կյանքի կոչել Վիեննայի եւ Սանկտ Պետերբուրգի պայմանավորվածությունները: Այս մասին ասվում էր ՊՆ-ի եւ ԱԳՆ-ի հայտարարություններում:

Չինարիի միջադեպը թերեւս իր տեսակի մեջ առաջինն էր, որի շուրջ լուրջ դիվանագիտական սկանդալ բարձրացավ: Որպես կանոն՝ յուրաքանչյուր նման դեպքից հետո Հայաստանում մեծ քննարկում է ծավալվում, թե ինչու ՀԱՊԿ-ն չի անդրադառնում դրանց, հայտարարություն չի անում, չի դատապարտում Ադրբեջանի ոտնձգությունները կազմակերպության անդամ Հայաստանի նկատմամբ: Սույն հարցը բարձրացվեց անգամ Սերժ Սարգսյանի կողմից ՀԱՊԿ գագաթնաժողովներից մեկի ժամանակ, երբ նա իր ելույթում դաշնակից երկրներին նախատեց, որ նման իրավիճակներում հեռախոսը չեն վերցնում եւ չեն հետաքրքրվում, թե ինչ է կատարվում բարեկամ երկրում:

Հայաստանն արդեն երկար ժամանակ ապարդյուն աշխատանքներ է տանում սույն կազմակերպությունում իր դիրքերն ավելի շահեկան դարձնելու, լուրջ ազդեցություն եւ աջակցություն ձեւավորելու ուղղությամբ:

Դեկտեմբերի 29-ին ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղար Նիկոլայ Բորդյուժան սկանդալային հայտարարություն արեց  Չինարիի միջադեպի կապակցությամբ: Նա կատարվածն անվանեց ՀԱՊԿ անդամ երկրի տարածքում տեղի ունեցած սադրիչ գործողություն եւ հայտարարության մեջ նշեց «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն»: ՀԱՊԿ պաշտոնական կայքում հրապարակված սույն հայտարարության շուրջ պաշտոնական Բաքուն մեծ աղմուկ բարձրացրեց: Պաշտոնական Երեւանը նույնպես մեծ նշանակություն տվեց այս հայտարարությանը: Եվ իսկապես այն կարող էր շատ կարեւոր համարվել, ազդարարեր ի վերջո ՀԱՊԿ-ում Հայաստանի դիրքերի որոշակի բարելավման մասին, եթե չլիներ մեկ հանգամանք:

Նիկոլայ Բորդյուժան հայտարարությունն արեց այդ պաշտոնում իր պաշտոնավարման ավարտից մեկ օր առաջ: 2015-ի վերջին Բորդյուժայի պաշտոնավարման ժամկետը երկարացվել էր մինչեւ 2017-ի հունվարի 1-ը, իսկ ՀԱՊԿ վերջին`դեկտեմբերի 26-ի գագաթնաժողովում այն կրկին երկարացնելու որոշում չէր կայացվել, ինչը նշանակում էր, որ հունվարի 1-ից նա հեռանալու է:

ՀՀ ԱԳՆ խոսնակ Տիգրան Բալայանը դեկտեմբերի 29-ին «Արմենպրեսի» հարցին ի պատասխան ասաց, որ ՀՀ ԱԳՆ-ն համապատասխան միջոցառումներ է ձեռնարկում Տավուշի մարզում ադրբեջանական զինուժի կողմից դիվերսիոն ներթափանցման փորձի հետ կապված: Այնուհետեւ եղավ ՀՀ ԱԳՆ հայտարարությունը, որով պաշտոնական Երեւանը միջազգային հանրությունից կատարվածի վերաբերյալ կոնկրետ արձագանք էր ակնկալում: Եվ ԱԳՆ հայտարարությունից շատ չանցած, նաեւ` ԱԳՆ-ի ձեռնարկած միջոցառումների արդյունքում, հրապարակվեց ՀԱՊԿ հեռացող գլխավոր քարտուղարի հայտարարությունը:

Թերեւս, մի քանի փաստական տվյալ ներկայացնելով, ինչպես ադրբեջանցի դիվերսանտի դիակի լուսանկարն է, պետք է որ դժվար չլիներ մեկ օրից պաշտոնը լքող Բորդյուժայի հետ բանակցել ընդհուպ մինչեւ հայտարարության կոնկրետ ձեւակերպումների շուրջ:

Եվ, այնուամենայնիվ, Բորդյուժայի հայտարարությունն ավելի շուտ ՀՀ ԱԳՆ-ի վրիպումն էր, քան՝ ձեռքբերումը: Իսկ ամենամեծ սխալը «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն» ձեւակերպման գայթակղությանը տրվելն էր: Արդյունքում`գուցեեւ կարճաժամկետ կտրվածքով Բորդյուժայի հայտարարությունը հարված էր Բաքվին եւ որոշակի ձեռքբերում Երեւանի համար, սակայն իսկապես խիստ կարճաժամկետ կտրվածքով:

Այսօր արդեն ո՛չ Բորդյուժան կա ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարի պաշտոնում, ո՛չ էլ նրա հայտարարությունը` ՀԱՊԿ պաշտոնական կայքում: Կայքը փակ է տեխնիկական վերազինման պատճառով: Ամեն ինչ հուշում է, որ բացվելուց հետո Բորդյուժայի հայտարարությունը այնտեղ չի լինի (կամ կլինի որոշակի խմբագրմամբ):