Կարկառուն վրացահայերն այս տարի չմասնակցեցին Թուրքիայի դեսպանատան մոտ կազմակերպված ցույցին

Հայոց ցեղասպանության 102-րդ տարելիցին նվիրված մի շարք միջոցառումներ անցկացվեց Վրաստանի մայրաքաղաք Թբիլիսիում: Ապրիլի 23-ին, մեկ տարվա ընդմիջումից հետո, «Վրաստանի հայ համայնք» կազմակերպությունը Թբիլիսիում Ջահերով երթ իրականացրեց: Երթը սկիզբ առավ Թբիլիսիի Վակե թաղամասի Հաղթանակի զբոսայգուց, ապա անցավ կենտրոնական Ճավճավաձե պողոտայով մինչև Թուրքիայի դեսպանատուն: 

Դեսպանատան հարակից տարածքում, երթի մասնակիցները փոքր հանրահավաք անցկացրեցին, որի ընթացքում ելույթներ հնչեցին հայերեն և վրացերեն լեզուներով: Ցուցարարները Թուրքիայից պահանջեցին ընդունել և դատապարտել Հայոց ցեղասպանությունը: Ջահերով երթի անվտանգությունն էին ապահովում տասնյակ ոստիկաններ, ներկա էին նաև Վրաստանի մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակի ներկայացուցիչներ:  

Ապրիլի 23-ին Վրաստանում ՀՀ դեսպանության, Վիրահայոց թեմի և Թբիլիսիում գործող մի շարք հայկական կազմակերպությունների նախաձեռնությամբ, մայրաքաղաքի նորակառույց Բիլթմոր հյուրանոցում տեղի ունեցավ ևս մեկ միջոցառում: Վրաստանի խորհրդարանի անդամներից և պետական պաշտոնյաներից զատ, միջոցառմանը ներկա էին Վրաստանում հավատարմագրված դիվանագիտական առաքելությունների ներկայացուցիչներ:

Իսրայելը, Գերմանիան, Հոլանդիան և Վատիկանը ներկայացված էին դեսպանների մակարդակով, ԱՄՆ-ի դեսպանությունից միջոցառմանը մասնակցում էին դեսպանության երկու դիվանագետներ: Դահլիճում էր նաև ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպանը: 

Միջոցառմանը ելույթ ունեցավ նաև Վրաստանի խորհրդարանի` Թբիլիսիի հայաշատ Իսանի թաղամասից մեծամասնական պատգամավոր, իշխող «Վրացական երազանք» կուսակցության անդամ Դավիթ Ճիճինաձեն, ու 1915 թվականի իրադարձությունները ցեղասպանություն որակեց: 

«1915 թվականի ողբերգական իրադարձությունները համաշխարհային պատերազմից հետո ամենաարյունալի իրադարձությունն էր: Այն ժամանակ չկար «ցեղասպանություն» եզրը, սակայն այսօր կասեմ իմ` գուցե սուբյեկտիվ կարծիքը. «Սա ցեղասպանություն էր»,- հայտարարեց  Ճիճինաձեն:  

Վրաստանի խորհրդարանի 3 հայազգի պատգամավորներից դահլիճում ներկա էր միայն «Վրացական երազանք»-ի համամասնական ցուցակով ընտրված Ռուսլան Պողոսյանը: Նրա խոսքերով, չնայած այն իրողությանը, որ այս տարի Խորհրդարանի նիստերի ընթացքում չի բարձրացվել ցեղասպանության ճանաչման հարցը, այն քննարկվում է նիստերի դահլիճից դուրս:  

Միևնույն օրը` ապրիլի 23-ին Վիրահայոց թեմին կից գործող «Հայարտուն» կրթամշակույթային կենտրոնում տեղի ունեցավ Իվ Տերնինի «Հայեր, մի ցեղասպանության պատմություն» գրքի ռուսերեն թարգմանության շնորհանդեսը: 1977 թվականին լույս տեսած գիրքը ռուսերեն է թարգմանել Ալեքսանդր Քալանթարովը: 

«2015-ին տեղեկացա այս գրքի գոյության մասին, ֆրանսիացի ծանոթներիս խնդրեցի փոստով ուղարկել այն, պարզվեց, որ փոստում չեն ընդունել: Չեմ կարող հասկանալ, միթե՞ ֆրանսիացիները վախենում են մուսուլմաններից: Ինչևէ, գիրքը հասավ ինձ և շատ կարևոր է, որ այն գոյություն ունի նաև ռուսերեն լեզվով»,- հայտարարեց Քալանթարովը: 

Հաջորդ օրը` ապրիլի 24-ին, Վրաստանում Թուրքիայի դեսպանատան հարակից տարածքում «Վրաստանի հայ համայնք» կազմակերպության նախաձեռնությամբ տեղի ունեցավ բողոքի ակցիա: Ցուցարարները Թուրքիայից պահանջում էին ընդունել պատմական իրողությունը` հայերի ցեղասպանությունը: Ցույցին, որը հիմնականում հայերեն լեզվով էր, ներկա էին մի շարք հայկական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ: Այս տարի` ցույցի նախօրեին, Թբիլիսիի քաղաքապետարանի տրանսպորտային ծառայությունը հանրահավաքը կազմակերպող կազմակերպությանը հաղորդագրություն է ուղարկել, որի համաձայն, Թբիլիսիի տրանսպորտային ծառայությունը «նպատակահարմար չի համարում» ցույց անցկացնել նշված վայրում` պատճառաբանելով ճանապարհային երթևեկության ենթադրյալ խափանումը: 

«Վրաստանի հայ համայնք» ՀԿ-ն այս նամակը չի ընդունել որպես արգելք: Վրաստանի Սահմանադրության համաձայն` ցույց անցկացնելու իրավունք ունեն բոլորը, եթե ցույցը պետության դեմ չէ: Ցույցը անցկացնելու համար թույլտվություն պետք չէ, միայն պարտադիր է տեղական իշխանություններին տեղեկացնել, որպեսզի չհամընկնի այլ միջոցառումների հետ: Մունիցիպալիտետը իր հերթին պարտավոր է նպաստել ցույցի անցկացմանը, և ցույցի անցկացման վերաբերյալ հաղորդագրություն ստանալու դեպքում պարտավոր չէ պատասխանել: Պատասխան լինում է միայն այն դեպքում, երբ նշված վայրում ծրագրվում է մեկ այլ միջոցառում: Քաղաքապետարանը պատասխան է ուղարկում, որովհետև ցույցի անցկացման նոր տարածքներ է առաջարկելու: 

Նշենք, որ նախորդ տարիներին ցույցին մասնակցում և ելույթ էին ունենում համայնքային գրեթե բոլոր կազմակերպությունների ղեկավարները, այս անգամ ներկա չէին նրանցից շատերը, ինչպես օրինակ Թբիլիսիի հայկական պետական թատրոնի տնօրինությունը, «Վրաստան» թերթի խմբագիր Վան Բայբուրդը, Հայ առաքելական եկեղեցու հոգևորականներ, Վրաստանի խորհրդարանի հայազգի պատգամավորներ, հայաշատ Իսանի թաղամասին մեծամասնական պատգամավոր Դավիթ Ճիճինաձեն և այլոք:

Նորայր Գասպարյան, Թբիլիսի