Դիտակետ ծրագրի ֆինանսավորման աղբյուրը գաղտնի է պահվում. ի՞նչ ընթացք կունենա սոցհարցումը

^{Սերժ Սարգսյանն ու Վիգեն Սարգսյանը «Դիտակետ», «Պատիվ ունեմ» եւ «Ես եմ» ծրագրերի հանրային քննարկումների ամփոփմանը}

ՀՀ պաշտպանության նախարար Վիգեն Սարգսյանը հունիսի 28-ին հրավիրած մամուլի ասուլիսում հայտարարել էր, որ «Դիտակետ» անունը կրող ծրագրի շրջանակներում զորացրված յուրաքանչյուր զինծառայողի տուն սոցիոլոգ կայցելի:

«Ուզում եմ երաշխավորել եւ վստահեցնել, որ բացարձակ անանուն է լինելու այդ հարցումը, այսինքն՝ մենք չենք պահպանելու մեր տվյալների բազայում յուրաքանչյուր հարցաթերթիկի պատասխանող զինծառայողի անձնական տվյալը, անունը, բայց ֆիքսելու ենք զորամասը, որտեղ ծառայել է»,- ասել էր պաշտպանության նախարարը:

Armtimes.com-ի գրավոր հարցմանն ի պատասխան ՀՀ պաշտպանության նախարարությունից հայտնեցին, որ 2017 թվականի հունիսի 28-ին «Այ-Փի-Էս-Սի» քաղաքական եւ սոցիոլոգիական խորհրդատվությունների ինստիտուտի եւ պաշտպանության նախարարության միջեւ կնքված հուշագրի շրջանակում իրականացվող ծրագիրը վերաբերվում է 2017 թվականի ամառային զորակոչին, պարտադիր զինվորական ծառայությունից զորացրված անձանց շրջանակում հարցումների կատարմանը:

^{Սերժ Սարգսյանը հունիսի 28-ին այցելել էր «Այ-Փի-Էս-Սի» ընկերություն, որտեղ էլ ստորագրվել է հուշագիրը:}

Նախարարության աշխատակազմի ղեկավարը՝ Գառնիկ Հայրապետյանը, մեզ ուղղված պատասխան նամակում հայտնել է, որ ծրագրի շրջանակներում նախատեսվում է ուսումնասիրել բանակում առկա խնդիրները՝ զորացրված զինծառայողի հետ սոցիոլոգիական ելքային հարցումներ իրականացնելու միջոցով:

Զինծառայողների հետ զորացրումից հետո հետազոտություն իրականացնելու նպատակը նրանց առավել անկեղծ կարծիքների վերհանելն է՝ զինծառայության ընթացքում նկատած բացթողումների, թերացումների վերաբերյալ, որի արդյունքում պետք է մշակվեն այդ թերությունների շտկման միջոցառումներ:

Պաշտպանության նախարարության աշխատակազմի ղեկավարի հավաստմամբ, հետազոտության իրականացման համար առաջ են քաշվել հատուկ պահանջներ՝ տվյալների անվտանգություն, զգայուն տվյալների հավաքագրման եւ պահպանման, ինչպես նաեւ զորացրվածների համար առավել անկաշկանդ կարծիք արտահայտելու պայմաններ ստեղծելու վերաբերյալ:

«Դիտակետ» ծրագրի հետազոտությունը նախատեսվում է իրականացնել զորացրումից հետո մեկից երեք ամիսների ընթացքում, երբ զորացրվածներն արդեն ինտեգրված կլինեն քաղաքացիական կյանքին: Հարցումներն իրականացվելու են համապատասխան փորձ եւ որակավորում ունեցող անկախ մասնագետների կողմից:

Առաջին անգամ իրականացնելով այս ծրագրի խնդիրները պետք է լինեն. պարզել զինծառայության, այդ թվում՝ մարտական հերթապահության ընթացքում զինծառայողների միջեւ ոչ կանոնադրային փոխհարաբերությունների առաջացման պատճառները: Պարզել զինծառայողների՝ քաղաքացիական կյանքից զինվորական կյանքին անցնելու ադապտացիոն գործընթացների առանձնահատկությունները, գնահատել զորամասի գույքային, սանիտարահիգիենիկ պայմանները, սննդից գոհունակությունը, առաջին բուժօգնությունից բավարարվածությունը, համազգեստի որակը, կրթության եւ ժամանցի հնարավորությունները:

ՊՆ-ից մեզ տեղեկացրեցին նաեւ, որ հետազոտական աշխատանքներն այժմ գտնվում են նախապատրաստական փուլում, որի շրջանակներում մշակվում է նաեւ հետազոտության հարցաթերթը:

«Սակայն, ինչպես ներկայիս փուլում, այնպես էլ ապագայում, ելնելով ներքին եւ արտաքին անվտանգության նկատառումներից, ինչպես նաեւ սոցիոլոգիական հետազոտությունների, հարցվողների շահերի պաշտպանության հանդեպ առաջ քաշվող միջազգային չափանիշների պահանջներից, «Դիտակետ» ծրագրի շրջանակում նախատեսվող սոցիոլոգիական հետազոտության հարցաթերթը ենթակա չէ հրապարակման: Արդյունքները ներկայացվելու են միայն ընդհանրացված տեսքով»,- նամակում նշել է ՊՆ աշխատակազմի ղեկավարը:

Հարցին, թե ինչո՞ւ է սոցիոլոգիական հարցումը պատվիրվել «Այ-Փի-Էս-Սի» ընկերությանը, Գառնիկ Հայրապետյանը պատասխանել է:

«Ծրագրի իրականացման շրջանակներում մրցույթ չի անցկացվել, քանի որ ծրագիրը չի իրականացվում ՀՀ պետական բյուջեի հաշվին:

Հայտնում ենք նաեւ, որ ծրագիրը կրում է պիլոտային բնույթ, եւ դրական արդյունքի դեպքում միայն կորոշվի հետագա շարունակականության հարցը, որից հետո այն կներառվի համապատասխան ստորաբաժանման բյուջետային հայտում՝ նախատեսելով հստակ ժամանակացույց մրցութային կարգով անցկացվելու համար»:

Պաշտպանության նախարարությունից առաջարկեցին «Դիտակետ» ծրագրի սոցիոլոգիական հարցման արժեքի վերաբերյալ մեր հարցն ուղղել «Այ-Փի-Էս-Սի» ընկերությանը՝ նկատելով, որ այն կարող է պարունակել առեւտրային գաղտնիք:

^{Հուշագրի ստորագրումից հետո Սերժ Սարգսյանը, Վիգեն Սարգսյանը, Տարոն Մարգարյանը եւ այլք լուսանկարվում են «Այ-Փի-Էս-Սի» ընկերության աշխատակիցների հետ:}

Armtimes.com-ը երկրորդ հարցմամբ է դիմել պաշտպանության նախարարություն՝ խնդրելով պարզաբանել, թե ի՞նչ միջոցներով է պատվիրվել ՊՆ-ի կարիքների համար հարցումը, եթե դրա համար պետական բյուջեից գումար չի ծախսվել: ՊՆ աշխատակազմի ղեկավար Գառնիկ Հայրապետյանն ուշագրավ պատասխան է տվել:

««Դիտակետ» ծրագիրն իրականացվում է մասնավոր նվիրատվության գումարերով: Հաշվի առնելով, որ ծրագիրն իրականացնում է «Այ Փի Էս ՍԻ» ընկերությունը՝ առավել արդյունավետ կլինի ծրագրի իրականացման հետ կապված հարցերով դիմել նշված ընկերությանը»,- պատասխանել է Գառնիկ Հայրապետյանը: Հարցին, արդյո՞ք ֆինանսավորման աղբյուրը չհրապարակելը ՊՆ-ի կողմից նախաձեռնված ծրագրի ոչ թափանցիկ լինելու մասին չի՞ խոսում, Գառնիկ Հայրապետյանը պատասխանել է, որ  «Դիտակետ» ծրագրի շուրջ, մինչեւ դրա իրականացման փուլ մտնելը, կազմակերպվել են հանրային քննարկումներ հնարավոր բոլոր շահագրգիռ շրջանների հետ: Ըստ այդմ՝ ՊՆ-ում կարծում են, որ որեւէ պարագայում ծրագիրը չի կարող ոչ թափանցիկ համարվել:

Նախարարության աշխատակազմի ղեկավարի փոխանցմամբ, հաշվի առնելով, որ ծրագիրը կրում է պիլոտային բնույթ՝ արդյունքները գնահատելուց հետո միայն նաեւ տնտեսական նպատակահարմարության մասով կորոշվի հետագա շարունակության հարցը:

«Դիտակետ» ծրագրի համակարգող Արմեն Խաչիկյանը armtimes.com-ի հետ զրույցում ասաց, որ ծրագրի առանձնահատկությունը կայանում է նրանում, որ իրականացվելու է ամբողջ հանրապետության տարածքով, բոլոր զորացրվողների հետ:Նաեւ անվտանգության բարձր պահանջներ են դրված: «Նախկինում նման գաղտնիության բարձր մակարդակ ունեցող հետազոտություն չի արվել: Հետազոտության հաշվետվության բովանդակությունը հրապարակման ենթակա չէ, մենք հետազոտական ընկերություն ենք, եւ այն հատվածը, թե ինչ ենք փոխանցելու պատվիրատուին, հրապարակման ենթակա չէ: Դրա համար չեմ կարող ասել, թե առաջարկություններ կլինեն, թե՝ ոչ»,- ասաց Արմեն Խաչատրյանը՝ նշելով, որ այժմ ընթանում են ծրագրի նախապատրաստական աշխատանքները: Սոցհարցման մեկնարկի օրը նույնպես հրապարակման ենթակա չէ, բայց նախատեսված է այն իրականացնել օգոստոս-սեպտեմբեր ամիսներին, եւ նախատեսված են դաշտային աշխատանքներ՝ զորացրվածների հետ հարցազրույցներ:

Հարցին, որքա՞ն է կազմում պայմանագրի արժեքը, «Այ Փի Էս ՍԻ» ընկերության ներկայացուցիչը չցանկացավ նշել. «Պայմանագրում առկա ինֆորմացիան դա կոնֆիդենցիալ է: Ես, մասնավորապես, չեմ կարող հրապարակել պայմանագրի որեւիցե կետ, կարող եմ պայմանագրից ընդհանրական բան ասել, բայց ֆինասական հատվածը նույնպես կոնֆիդենցիալ է»:

Հիշեցնենք, որ Հայաստանի կառավարությունը, մի շարք նախարարություններ տարիներ շարունակ սոցիոլոգիական հարցումներ են պատվիրել հենց «Այ Փի Էս ՍԻ» ընկերությանը: Կառավարությունը 2010 թվականից գրեթե ամեն տարի շուրջ 100 միլիոն դրամի սոցհարցում է պատվիրել այս ընկերությանը: «Այ Փի Էս ՍԻ»-ն նաեւ 2013 թվականի նախագահական ընտրություններում սոցիոլոգիական հարցում իրականացրել, որի արդյունքներով՝ հարցվածների 44 տոկոսն ընտրության ժամանակ ձայնը պատրաստ էր տալ Սերժ Սարգսյանին, իսկ նրա հիմնական մրցակցին՝ Րաֆֆի Հովհաննիսյանին, քվեարկելու ցանկություն էին հայտնել 13 տոկոսը: