Թուրքիան ՆԱՏՕ-ին չի տեղեկացրել Ռուսաստանից C-400 համակարգերը գնելու մասին

Թուրքիան ՆԱՏՕ-ին մանրամասներ չի ներկայացրել Թուրքիայի եւ Ռուսաստանի միջեւ  C-400 զենիթահրթիռային համակարգերի մատակարարման մասին պայմանագրի կնքման առնչությամբ, ՏԱՍՍ-ին հայտնել են Հյուսիսատլանտյան դաշինքից: 

«Այս պահին ՆԱՏՕ-ի ոչ մի անդամ  C-400-ներ չի օգտագործում: ՆԱՏՕ-ին որեւէ նոր գնումների մասին չեն տեղեկացրել»,- հայտնել է գործակալության աղբյուրը` մեկնաբանելով նոր պայմանագիրը, որի մասին տեղեկություններն ավելի վաղ հաստատել են ռուսական եւ թուրքական կողմերը: 

Ընդ որում, դաշինքի ներկայացուցիչն ընդգծել է, որ ՆԱՏՕ-ի անդամները ռազմատեխնիկական ձեռքբերումների մասին որոշումներն ինքնուրույն են կայացնում:

«Թե ինչ զինատեսակ գնել, որոշում են անդամները: ՆԱՏՕ-ի համար կարեւոր է, որ դաշնակիցների ձեռք բերած զինատեսակները հնարավոր լինի համատեղ օգտագործել: Մեր զինված ուժերի գործակցության հնարավորությունը ֆունդամենտալ կարեւոր է` մեր գործողություններն իրականացնելու համար»,- հավելել է դաշինքի ներկայացուցիչը: 

Նախօրեին Թուրքիայի նախագահը հայտարարեց, որ Թուրքիան արդեն փոխանցել է ՌԴ-ին C-400 համակարգերի մատակարարման համար անհրաժեշտ կանխավճարը: ԱՄՆ-ի ռազմական ղեկավարությունը թուրքական կողմին արդեն մտահոգություն է հայտնել նոր պայմանագրի վերաբերյալ: Պենտագոնից նշել են, որ իրենց մտահոգությունն արդեն փոխանցել են Թուրքիային եւ խնդրի շուրջ զրույց ունեցել թուրք գործընկերների հետ: «Թուրքիայի անվտանգությունն ապահովելու լավագույն տարբերակն այնպիսի զենիթահրթիռային համակարգ գնելն է, որով թուրքական կողմը կկարողանա հեշտությամբ համատեղ աշխատել ՆԱՏՕ-ի հետ»,- կարծում են Պենտագոնում:

Ռուսաստանի եւ Թուրքիայի ﬕջեւ C-400 հակաօդային պաշտպանության համակարգերի մատակարարման պարտավորագրի գումարը կազմում Է ավելի քան 2 ﬕլիարդ դոլար: Այդ մասին սեպտեմբերի 13-ին հայտնել Է «Կոﬔրսանտ» թերթը՝ վկայակոչելով ռազմադիվանագիտական շրջանների ﬕ աղբյուր:

Հրատարակությունը գրում Է, որ թուրքական կողմը կստանա չորս դիվիզիոն C-400: Նշվում Է, որ դա աﬔնախոշոր պարտավորագիրն Է, որը երբեւԷ կնքվել Է Ռուսաստանի եւ Թուրքիայի, ինչպես նաեւ Ռուսաստանի եւ ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրի ﬕջեւ: «Կորﬔրսանտի» տեղեկություններով՝ C-400-ի վերաբերյալ համաձայնագրի ստորագրուﬕց հետո ﬓացել են ﬕ քանի բաց հարցեր: «Նախ, «ՌոսօբորոնԷքսպորտի» կողﬕց ստորագրված պարտավորագրում թուրքական կողմը չի հիշատակում զենքի գնման համար վարկի տրամադրումը, այս ասպեկտը հարկ կլինի առանձին քննարկել: Երկրորդ՝ Թուրքիան մտադիր Է C-400 համակարգերի արտադրություն կազմակերպել իր տարածքում:

Դրան դեմ են Ռուսաստանի հատուկ ծառայությունները, որոնք աննպատակահարմար են համարում ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրին տեխնոլոգիաների հանձնման հնարավորությունը, նշել Է թերթը:

Ավելի վաղ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը շեշտել էր, որ Թուրքիան որեւէ մեկին հաշվետու չէ իր անվտանգությունն ապահովելու ճանապարհին կատարած քայլերից եւ «իր անկախությունը պահելու հետ կապված որոշումներն ինքնուրույն է կայացնում»:

Էրդողանը հիշեցրել է Արեւմուտքին, որ Թուրքիայի հետ բարեկամ համարվող դաշնակից երկրները ժամանակին հրաժարվել են Թուրքիային անօդաչու սարքեր վաճառել, մինչդեռ, ըստ Էրդողանի, զինել են ահաբեկիչներին:

Հուլիսի 14-ին ամերիկյան հեղինակավոր «Բլումբերգ» գործակալությունը հայտնել է, որ Թուրքիան համաձայնվել է Ռուսաստանին վճարել 2,5 միլիարդ դոլար C-400 ՀՕՊ համակարգերի 4 դիվիզիոն ստանալու համար: Ըստ գործակալության՝ Թուրքիան Ռուսաստանից C-400 համակարգի առաջին 2 դիվիզիոնն ստանալու է 2018-ի ընթացքում: Հաջորդ 2-ն արտադրվելու է Թուրքիայի տարածքում:

2016-ի հոկտեմբերից Թուրքիան բանակցում է Ռուսաստանի հետ՝ C-400 համակարգեր ստանալու շուրջ: Ընդ որում, կողմերը եւս քննարկում էին C-400 համատեղ արտադրության տեխնոլոգիաների հարցը: Թուրքիայի պաշտպանության նախարար Ֆիքրի Ըշըքը հայտարարել էր, որ կողմերն ավարտել են C-400 ԶՀՀ-ների վաճառքի համար տեխնիկական աշխատանքները, սակայն շարունակում են քննարկել ֆինանսական հարցերը:

Թուրք պաշտոնյան նաեւ հայտնել է, որ C-400-ի գնումը Թուրքիայի համար անհրաժեշտությունից դրդված քայլ է, քանի որ ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրները չեն ցանկացել Թուրքիայի ՀՕՊ համակարգեր վաճառել իրենց ցանկացած պայմաններով:

Հիշեցնենք, որ մի քանի տարի է, ինչ Թուրքիան ցանկանում է միջին եւ մեծ հեռահարության ՀՕՊ համակարգեր ձեռք բերել: 2013-ին հայտարարված մրցույթում հաղթել էր չինական ընկերություն: Սակայն հետագայում ՆԱՏՕ-ի ճնշմամբ պայմանագիրը չեղարկվեց: ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրները հրաժարվել են Թուրքիային ՀՕՊ համակարգեր վաճառել, ինչի պատճառն այն է, որ Թուրքիան պահանջում էր նաեւ համատեղ արտադրության տեխնոլոգիաներ:

Ամիսներ առաջ հեղինակավոր Bloomberg–ը՝ վկայակոչելով թուրք պաշտոնյային, հայտնել էր, որ Թուրքիան համաձայնվել է Ռուսաստանին 2,5 մլրդ դոլար վճարել C–400 զենիթահրթիռային համալիրներ գնելու համար։

Նրա խոսքով՝ նախնական պայմանավորվածության համաձայն՝ Թուրքիան C–400–ի 2 համալիր կստանա հաջորդ տարվա ընթացքում, որից հետո եւս 2 համալիր կարտադրվի հենց Թուրքիայում։ Օրեր անց ռուսաստանյան «Ռոստեխ» պետական կորպորացիայի գլխավոր տնօրեն Սերգեյ Չեմեզովը հաստատեց, որ Թուրքիան եւ Ռուսաստանը ավարտել են Թուրքիային C-400 համակարգեր վաճառելու վերաբերյալ պայմանագրի տեխնիկական հարցերը, մնացել են միայն վարչական հարցերը: Միեւնույն ժամանակ նա ընդգծեց, որ անհնար է Թուրքիայում C-400 ՀՕՊ համակարգերի արտադրություն սկսել: Ըստ նրա՝ դրա համար կպահանջվեն տասնյակ տարիներ:

Այս գործարքին անդրադարձել էր նաեւ ԱՄՆ պաշտպանության նախարար Ջեյմս Մեթիսը՝ նշելով, որ Ռուսաստանից «C-400» զենիթահրթիռային համակարգեր ձեռք բերելը Թուրքիայի սուվերեն որոշումն է։ «Դա սուվերեն որոշում է»,- ասել է Պենտագոնի ղեկավարը՝ պատասխանելով լրագրողի հարցին՝ «արդյո՞ք ԱՄՆ-ն հավանություն է տալիս նման գործողություններին»։ Միաժամանակ նա հայտարարել էր, որ հիմնական խնդիրն այն է, որ ռուսական եւ ՆԱՏՕ-ի համակարգերը ծրագրային անհամատեղելիություն ունեն։

Այս գործարքի վերաբերյալ Bloomberg-ը հետաքրքիր դիտարկում է անում: «Հաշվի առնելով ՌԴ-ՆԱՏՕ լարված հարաբերությունները, Ռուսաստանի հետ ռազմական գործարքի կայացումը նշանակում է, որ Անկարան երես է թեքել Հյուսիսատլանտյան դաշինքից»,- նշում են գործակալության փորձագետները: