Երևան
15 °C
Թուրքիայի մեջլիսի հայազգի պատգամավոր, գլխավոր ընդդիմադիր Ժողովրդահանրապետական կուսակցության անդամ Սելինա Դողանը Ստամբուլում «Հայկական ժամանակ»-ին տված բացառիկ հարցազրույցում պատմել է Թուրքիայի ներքաղաքական ներկա իրավիճակի, հայ համայնքում տրամադրությունների, թուրքական մեջլիսում հայ և կին պատգամավորի իր փորձառության մանրամասներն ու Հայաստան սպասվող այցի մասին:
- Տիկին Դողան, Թուրքիայում ներքաղաքական այսօրվա պայմաններում ինչպե՞ս կգնահատեք իշխանությունների վերաբերմունքը հայ համայնքի հանդեպ: Առանձին դեպքեր կա՞ն, որոնք ցույց են տալիս, որ վերջին շրջանում ազգայնական տրամադրություններն ընդգծվել են եւ իշխող կուսակցության կոալիցիոն միակ գործընկերը հենց ազգայնականներն են:
- Թուրքիայի նախագահն օգտագործում է հայերին: Մենք խաղաքարտի պես մի բան ենք Էրդողանի գրպանում, որն օգտագործում է, երբ կարիք ունի և ինչպես մտքով անցնում է: Մենք այստեղ գերու պես ենք, և ովքեր չեն կարողանում դիմակայել, հեռանում են Թուրքիայից: Հայերն այստեղ թվաքանակով արդեն չափազանց քիչ են՝ որևէ ազդեցություն ունենալու համար: Ակնհայտ է, որ իշխող կուսակցությունը և կոալիցիոն գործընկեր ազգայնականները պատրաստվում են հանուն քվեների ընդգծել ազգայնական դիսկուրսը: Թիրախում քրիստոնյա փոքրամասնությունները կլինեն:
- 2015-ի հունիսի 7-ին կայացած խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքում Դուք երկու այլ հայերի հետ ընտրվեցիք մեջլիսի պատգամավոր: Կապ համայնքի հետ, խորհրդարանական առօրյա. ի՞նչ է կատարվել այս ընթացքում:
- Հանկարծ և միանգամից երեք հայ պատգամավոր Թուքրիայի խորհրդարանում: Մեզ համար, համայնքի համար անսովոր էր: Ոչ ոք նույնիսկ չգիտեր՝ ինչ է դա նշանակում` պատգամավոր ունենալ, պատգամավորի հետ կապ ունենալ, աշխատել: Մենք էլ չգիտեինք իրականում ինչ ենք անելու, որտեղի՞ց իմանայինք: Դա մեզնից փոքր-ինչ ժամանակ տարավ, հետո քայլ առ քայլ սկսվեցին միասին գործերը: Հիմա արդեն նորմալ գործընթաց է: Ճիշտ է` հայ պատգամավորները փորձում են համայնքի խնդիրները բարձրացնել, սակայն հիմա այն իրավիճակը չէ, որ իրականում որևէ գործնական, շահեկան փոփոխություն լինի: Հայերը դուրս են Թուրքիայի ներքաղաքական օրակարգից` հաշվի առնելով ընդհանուր առավել մասշտաբային խնդիրները:
Ես էլ ժամանակի ընթացքում ծանոթացա իշխող կուսակցության պատգամավորների հետ, կապեր հաստատեցի: Իրար ճանաչեցինք. հիմա եմ հասկանում, թե ինչքան կարևոր է սա. նույնիսկ խորհրդարանի աշխատակիցների հետ կապերը: Կան մարդիկ, որ երբեք հայ չեն տեսել, կարծում էին` մենք երկու քիթ, չորս աչք ունենք: Երբ ճանաչում են, ընկալումներ, վերաբերմունք է փոխվում ամբողջ համայնքի նկատմամբ: Եղել է նույնիսկ իրավիճակ, երբ մոտեցել են ինձ և շշուկով ասել` գիտես, տատիկս հայ էր, պապիկս հայ էր: Սրանք չափազանց կարևոր փոփոխություններ են և այս աշխատանքը նույնքան կարևոր փորձառություն է ինձ համար, կարևոր օրինակ Թուրքիայում ապրող երիտասարդ հայերի համար:
- Ինչպե՞ս է ստացվել, որ հայուհին ընդդիմադիր կուսակցությունից թուրքական մեջլիսի պատգամավոր է և իրականում բավական ակտիվ քաղաքական գործիչ:
- Թուրքիայում գործող հայկական կազմակերպություններում և ընդհանրապես Թուրքիայում կանայք կարևոր պաշտոններ չեն զբաղեցնում: Երբ հայկական դպրոցի աշակերտներին տարել էի մեջլիս, նրանցից մեկն ասաց, թե երազում է դատախազ լինել, բայց հասկանում է, որ Թուրքիայում հայ կնոջը դատախազ չեն դարձնի` անհնար է: Նրան ասացի, որ մի ժամանակ Թուրքիայում ոչ ոք չէր պատկերացնի, որ հայ կինը մեջլիսի պատգամավոր կլինի, այնպես որ առաջ` սովորելու: Հուսով եմ, որ մի բան փոխում եմ նրանց մտքում և տեսնում եմ, որ փոխում եմ:
- Ի՞նչ է կատարվում հիմա Թուրքիայի ներքին քաղաքական դաշտում: Քաղաքական գլխավոր պահանջներից մեկն արտակարգ դրության ռեժիմին վերջ տալն է:
- Թուրքիան հիմա քաոսային շրջանում է: Ռազմական հեղաշրջման փորձից գրեթե երկու տարի անց էլ` հիմա դեռ էքստրաօրդինար ներքաղաքական վիճակ է, որովհետև Էրդողանը չէր կարող ընդունել նաև ընտրական վերջին գործընթացի արդյունքները, երբ նա կարողացավ Սահմանադրությունը փոխել քվեների միայն 2 տոկոս առավելությամբ: Մենք արդեն գրեթե երկու տարի նաև ռազմական դրության պայմաններում ենք ապրում, որը պարբերաբար անհիմն երկարաձգվում է: Եվ սա հեղաշրջման փորձի պատճառով, որի մասին իրականում գրեթե ոչինչ չգիտենք: Նույնիսկ հատուկ խումբը, որը հետաքննում է կատարվածը, գաղտնի ռեժիմով է աշխատում: Մեր կուսակցությունից ոչ ոք չհրավիրվեց այդ կոմիտեի մաս կազմելու: Բազմաթիվ հարցեր կան և միայն մեկ բան է հստակ` ամեն օր նոր մարդիկ են ձերբակալվում:
Ռազմական դրությունը մեծապես ազդում է Թուրքիայում ապրող բոլոր մարդկանց կյանքի վրա, տնտեսության, զբոսաշրջության, բոլոր ոլորտների վրա: Նույնիսկ նրանք, որ չէին էլ մտածում ընդդմանալ իշխանություններին, հիմա ընդունում են` Թուրքիան այլևս ապահով երկիր չէ: Թուրքիան միայնակ է միջազգային հարաբերություններում և հարթակներում: Թուրքիայի ներսում մարդիկ բևեռացված են: Կամ դու պաշտում ես Էրդողանին, կամ դու հնարավորություն չունես ապրել Թուրքիայում: Այստեղ ոչ մի ազատություն չկա` ոչ խոսքի, ոչ մեդիայի, ոչ ակադեմիական: Դու չես կարող Էրդողանին դեմ որևէ բան ասել և շարունակել նորմալ կյանքդ: Սիրիայի տարածքում քրդերի դեմ Էրդողանի սկսած Աֆրինի գործողությունը սոցիալական ցանցերի իրենց էջերում քննադատող մարդիկ են ձերբակալվում: Դու չես կարող ասել, որ պատերազմի դեմ ես: Փողոց դուրս եկած ցուցարարների վրա հարձակվում են ոստիկանները:
- Քաղաքական իսլամը Թուրքիայի քաղաքական զարգացումներում պարբերաբար նկատվել է: Այժմ առավել հստակ է ընդգծվում: Ո՞րն է պատճառը:
- Այո, մենք հիմա ֆաշիզմի միջով ենք անցնում` ավելացրած կրոնական մոլեռանդություն: Դպրոցներում ուսումնական ծրագիր են փոխել և կրոնի դասերն են ավելացրել` կրճատելով այնպիսի առարկաների դասաժամերը, որոնք երեխաների մտածելու, տրամաբանելու կարողությունն են զարգացնում: Սա արվում է նրա համար, որ կրթեն մի սերունդ, որը կպաշտի նրանց և հարցեր չի ունենա:
Թուրքիայի իշխող կուսակցությունը վերահսկում է ամբողջ մեդիան: Եվ դա երկու ձևով է անում: Ոչ միայն թույլ չի տալիս, որ ընդդիմադիր որևէ խոսք տարածվի, այլև թիրախավորում են կոնկրետ մարդկանց, վարկաբեկում: Նույնիսկ սոցցանցերում նրանք վճարովի թիմեր ունեն, որոնք թիրախավորում են մարդկանց: Սոցցանցերի մեր էջերը: Այդ ամենը հատուկ, անձնապես իմ դեմ չէ, բայց իմ էջերը նույնպես մի քանի անգամ թիրախավորվել են:
Կրիմինալիզացնում են բոլոր այն մարդկանց, որոնք իրենց դեմ են խոսում, արդյունքում` մարդիկ, որոնք սիրում են իրենց երկիրը, հեռանում են Թուրքիայից: Հազարավոր մարդիկ են հեռացել և այդ արտահոսքը շարունակվում է, քանի որ վստահ չեն` իրենց երեխայի ապագան ապահով է, թե ոչ: Եվ խոսքը միայն հայ համայնքի, կամ այլ փոքրամասնությունների մասին չէ: Հեռանում են բոլորը:
- Դրական փոփոխությունների հույս մնո՞ւմ է:
- Ես չեմ կարող ասել, թե փոփոխության հույս չունեմ, որովհետև հակառակ դեպքում չէի լինի խորհրդարանում: Ես հույս ունեմ, բայց հիմա վերջին հնարավորությունն է և մենք պետք է կարողանանք օգտագործել պահը: Սա իմ կուսակցության կամ այլ կուսակցության խնդիրը չէ: Սա այս երկրում միասին և խաղաղ ապրելու հարցն է, որովհետև մենք սիրում ենք մեր երկիրը, մենք այլ երկիր չունենք և Թուրքիան արժանի չէ այս ամենին: Սա սխալ է: Հիմա մարդիկ չեն թողնում բակում իրենց երեխաներին միասին խաղալ, միայն որովհետև մեկի ծնողներն Էրդողանի կողմնակիցներն են, մյուսինը` ընդդիմադիր: Իշխանության քաղաքականության հետևանքը սա է: Եվ այդ քաղաքականությունն առաջ տանելու համար օգտագործվում են բոլոր գործիքներն ու լծակները:
- 2019-ին Թուրքիայում նախագահի ընտրություններ են նախատեսված: Ինչպե՞ս է պատրաստվում Ձեր կուսակցությունը և Ձեր գլխավոր մրցակիցը:
- Իշխող Արդարություն և զարգացում կուսակցությունը վերահսկում է պետական բոլոր ռեսուրսները և դրանք օգտագործելու է առաջիկա քաղաքական գործընթացներում: Ընտրությունները կարող են նույնիսկ ավելի վաղ կայանալ: Նա (Էրդողանը) իր պալատից կարող է հրամայել և փոխել ամեն ինչ: Հիմա նրանք խորհրդարանում արդեն պատրաստվում են: Իմ կուսակցությունը ևս պատրաստվում է: Մենք աշխատում ենք ամեն օր: Թեկնածուի մասով ես քաղաքական նման որոշումներ կայացնող էսթաբլիշմենթում չեմ:
- Երևան ժամանելու մտադրություն ունե՞ք:
- Հայաստան պիտի գամ, շուտով: Դեռ հարմար առիթ չեղավ: Ապրիլի 24-ն առաջին այցի համար ճիշտ որոշում չի լինի: Դա ոչ Հայաստանին, ոչ ինձ օգուտ չի տա: Ավելի շատ կվնասի ինձ, քանի որ դեռ պետք է վերադառնամ, ապրեմ և աշխատեմ այս երկրում: Դա անելու համար Թուրքիայում պետք է համապատասխան հող, հիմք ունենաս: Մենք հիմա այստեղ այդ պայմանները չունենք: Այդ բառը նույնիսկ խորհրդարանի պատգամավորները չեն կարող արտաբերել, կպատժվեն:
Հարցազրույցը տպագրվել է «Հայկական ժամանակ» օրաթերթի փետրվարի 7-ի համարում:
Արարատ Միրզոյանն ու Սաուդյան Արաբիայի Թագավորության ԱԳ նախարարը կարևորել են պարբերական ուղիղ չվերթների իրականացումը
Աշխարհի գավաթ․ Հայաստանի մարմնամարզության հավաքականի 3 ներկայացուցիչ եզրափակչում է
Մոտեցումը հստակ է, որակի հարցում կոմպրոմիս չի լինի․ քաղշինկոմիտեի նախագահը և Շիրակի մարզպետը եղել են շինհրապարակներում
Ինչու են ռուս խաղաղապահները դուրս գալիս Լեռնային Ղարաբաղից. ինչ պայմանավորվածություն կա
Խաղաղություն տանող ճանապարհը դժվար է, միայն կողմերի միջև երկխոսությամբ է հնարավոր հասնել դրան․ Կասուն՝ Խանդանյանին
«Խաղաղության խաչմերուկ»-ը մեր ճանապարհային քարտեզն է դեպի խաղաղություն․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Լիտվայի ԱԳ նախարարին
Փոխվարչապետը «Վեոլիա» ընկերության փոխնախագահի հետ երկկողմ հետաքրքրություն ներկայացնող հարցեր է քննարկել
Քաղաքացին ընկել է շենքի նկուղը
Վրաստանը չի հրաժարվի «Օտարերկրյա գործակալների մասին» օրենքից. Կոբախիձե
Ինչ վիճակում է երրորդ հարկից ընկած 1-ամյա երեխան. ԲԿ-ն նոր մանրամասներ է հայտնել
Լավրով & Մարգո քոմփնին պատմության մեջ կմնան իրենց «հայրենիքին» ստորագույն հարվածը հասցրած կիսահայեր․ Սաֆարյան
Գյումրիում տղամարդը սպառնացել է նետվել կամրջից և ինքնասպան լինել
Բնակիչները գոհունակություն են հայտնել Կառավարության նախաձեռնությունից․ մանրամասներ վարչապետի տավուշյան այցից
«ՊԱԶ»-ը բախվել է քարե պարսպին և հայտնվել մեղվափեթակների մեջ․ ուղևորներին մեղուները խայթել են, 29 հոգի հիվանդանոցում է
Ռուս խաղաղապահների առաքելությունը Լեռնային Ղարաբաղում լիովին կատարված է․ Պետդումա
Վարչապետը Բերքաբերում ծանոթացել է սահմանամերձ բնակավայրերում տների կառուցման ծրագրի ընթացքին (լուսանկարներ)
4 գյուղերը սովետական տարիներին ադրբեջանական են եղել. բնակիչ (տեսանյութ)
Երբ կանայք հաջողում են քաղաքականության մեջ, հաջողում է պետությունը․ պատգամավորները մասնակցում են IDEA-ի ծրագրին
Գալիս է պահ, որ դու քեզ պետք է զոհաբերես հանուն քո հայրենիքի և երկրի. վարչապետ (տեսանյութ)
Դատարանը քննում է Սամվել Վարդանյանի կալանքի հարցը
Ինչու չհավատանք երկրի վարչապետին, ժողովրդին հարգելով՝ եկել էր, անկեղծ զրույց էր. Ոսկեպարի բնակիչ (տեսանյութ)
Նիկոլ Փաշինյանին տված քֆուրները իրանց կպնի, ուզում ենք՝ հիմնական սահման լինի, պահենք. Բերքաբերի բնակիչ (տեսանյութ)
Ուզում են իրավապահներին մոլորեցնել, քրգործ խմորել իմ դեմ, բանալի բառերը ուղղված են իրենց քաղաքական հայրերին. Մկրտչյան
Հայտնի են «Հայրենյաց բարիքներ»-ի տոմատի մածուկների լաբորատոր փորձաքննության արդյունքները․ իրացումն արգելվել է
Վլադիմիր Գասպարյանի աղջիկն այլևս փոխգնդապետ չէ․ կոչումն անվավեր է ճանաչվել
Վետո կդնեմ «օտարերկրյա գործակալների մասին» օրենքի վրա․ Վրաստանի նախագահ
Նիկոլ Փաշինյանը նոր որոշում է ստորագրել
Ինչպես են Լեռնային Ղարաբաղից հեռանում ՌԴ խաղաղապահները․ նոր կադրեր զինտեխնիկայի դուրսբերումից (տեսանյութ)
Արտակարգ դեպք Արմավիրում. Շահումյան գյուղի աղբավայրում մոտ 31 հատ հակատանկային ական է հայտնաբերվել
Ասում են՝ Տավուշի գյուղերը տալիս են, խի՞ եք աղավաղում, դրանք ադրբեջանական են. բերքաբերցի (տեսանյութ)
Կոնվերս բանկը երկու արժույթով պարտատոմսեր է տեղաբաշխում
Փոխհրաձգություն Թբիլիսիի կենտրոնում․ կան վիրավորներ
Դոլարն էժանացել է․ ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան ապրիլի 17-ին
ՎՏԲ-Հայաստան բանկը հանդես է եկել որպես ARMMONO փառատոնի գլխավոր գործընկեր
Վերահաստատվել է Հայաստան-Սիրիա փոխգործակցության խորացմանն ուղղված քայլերի իրականացման հանձնառությունը
Երիտասարդը 93-ամյա կնոջը մահացու վնասվածքներ է հասցրել, մինչև մահանալը կատարել սեքսուալ բնույթի բռնի գործողություններ
Որևէ հայտարարություն, որը չի հնչել կամ հաստատվել վարչապետի կողմից, պաշտոնապես հերքվում է. Նազելի Բաղդասարյան
Նիկոլ Փաշինյանը հանդիպել է Բերքաբերի բնակիչների հետ
Ռուս խաղաղապահների հեռացումը Ադրբեջանի և Ռուսաստանի բարձրագույն ղեկավարության համատեղ որոշումն է
Ժողովրդավարությունը մի երեւույթ է, որը մշտապես բախվել եւ բախվում է մարտահրավերների. Վարդանյանի ելույթը ԵԽԽՎ-ում
© 2024 Հայկական ժամանակ