Դժվար է ապրել այնպես, որ չփչացնես մահախոսականիդ տեքստը. Լիլիթ Ավագյանի հոդվածը

17/02/2018 schedule13:50

Բոլոր ժամանակներում էլ աշխարհի հզորները ցանկացել են իրենց շրջապատել գրագետ, գիտության, արվեստի բնագավառի փայլուն դեմքերով: Վերջիններս էլ կա՛մ համակրել են իշխանություններին, կա՛մ ընդդիմացել: Հայաստանում, իշխանությունների եւ «ստեղծագործական ինտելիգենցիայի» հարաբերությունները չափազանց հստակ են. իշխանությունը ստեղծագործող մարդկանց վերաբերվում է որպես իրեն սպասարկող անձնակազմի: Ավելի լավ, քան կոմպոզիտոր Մարտին Վարդազարյանը, այդ հարաբերությունները թերեւս ոչ ոք չի նկարագրել. «Մշակութային գործիչները մշտապես զգում են պետության ուշադրությունն իրենց հանդեպ»:

Իշխող ՀՀԿ-ն իր շարքերը ներկայացուցչական դարձնելու նպատակով ընդգրկել է կյանքի բոլոր իրավիճակներում իրենց դրսեւորող մարդկանց՝ պարողներ, դերասաններ, շախմատիստներ, նկարիչներ, կոմպոզիտորներ, գինեկոլոգներ, գիտության թեկնածուներ եւ անգամ դոկտորներ:

Նրանցից ոմանք Երեւանի ավագանու նիստերին նստում են առաջին շարքերում http://armtimes.com/hy/article/112115: Ավագանիով չի սահմանափակվում իշխանություններին ծառայելու պատրաստ մտավորականների ամբողջական ցանկը:

Լինել մտավորական, նշանակում է կրել սոցիալական վարքի (կոդեքսի) կոնկրետ կանոններ: Ընդամենը: Այդ կոդեքսն էլ շատ պարզ է՝ հարգանք մարդու հանդեպ, պատասխանատվություն հասարակության առաջ, զգալի հեռավորություն՝ իշխանություններից:

Ինչու՞ են մարդիկ, որոնց իներցիայով մտավորական ենք համարում, այսքան անմասնակից հասարակական կյանքում տեղի ունեցող խնդիրներին: Նրանք պատրաստ են զարմացած ու ապշած հայացքով դիտել՝ ինչպես են ավագանիի արու անդամները հարձակվում գործընկեր կնոջ վրա, հարվածում նրան: Ու իբրեւ թե այնքան է տեսարանը տհաճ, որ իրենց թույլ էլ չեն տա դրա մասնակիցը դառնալ:

Ի՞նչն է նրանց ստիպում այնքան ցածր ինքնագնահատական ունենալ, որ ավագանու կազմում նստել ՀՀԿ ցուցակով: Կայուն ռոճի՞կ, մասնակցություն իշխանական բանկետների՞ն, թեյախմությանը՝ նախագահականու՞մ…

Նրանք, մյուսները, որ արդեն «էլիտար» են, դատապարտվա՞ծ են իշխանություններին սպասարկողի դերում լինել, այլ ընտրություն չունե՞ն: Բայց հիմա 1937 թվականը չէ. մտավորականներին գնդակահարություն, հոգեբուժարաններ, աքսոր չի սպառնում: Նրանք ունեն ընտրություն` ամեն ձեւով իրենց անհամաձայնությունն ու անհնազանդությունը հայտնել իշխանություններին: Կան իրավիճակներ, երբ որեւէ արտաքին հանգամանք քեզ չի ստիպում սրիկա լինել, բայց այդպիսին լինելը քո ներքին պահանջն է: Եվ դու ուղղակի շնորհակալ ես Ժամանակին եւ համակարգին՝ քեզ հնարավորություն տալու համար լինել վերջացած սրիկա:

Մտավորականների դերը հասարակության արժեքային ընկալումների առումով շատ կարեւոր է: Ցեղասպանության օրը նշվում է ապրիլի 24-ը, երբ 600 մտավորական ձերբակալվեց, աքսորվեց, սպանվեց: Այսինքն, երբ հասարակությունը չունի մտավորականություն, ազգի համար դա ցեղասպանությանը հավասար աղետ է:

Խորհրդային ժամանակներում ձեւավորված մտավորականների հավակնոտ դերը` լինել ազգի առաքյալները, անկախության տարիներին արագորեն իրեն սպառեց: Անկախությունը ցույց տվեց հայ մտավորականների համեստ, չափազա՛նց համեստ տեղը հասարակական կյանքում: Ավելի ստույգ` մտավորականներն իրենց դերը խիստ սահմանափակեցին` վերածվելով պարզապես ինտելեկտուալների: Բանը հասավ նրան, որ այսօր հասարակությունն իր հերթին պարզ հասկացնում է, որ իր կյանքն այնքան էլ սարսափելի չէ առանց մտավորականության: Մտավորականությունը կորցրել է իր խորհրդանշական կապիտալը` լինել որոշակի արժեքներ կրող մարդկանց համախումբ:

Մտավորականությունը՝ իբրեւ հասարակության կայուն, պաշտպանիչ շերտ, այսօր չկա: Կան բժիշկներ, ուսուցիչներ, գիտնականներ, արվեստագետներ եւ այլք, որոնցից շատերը կամավոր մասնակցում են իշխանությունների վերարտադրմանը` նախընտրական շրջանում: Հանրապետության բոլոր բուժհաստատություններում, դպրոցներում գլխավոր բժիշկներն ու տնօրենները ընտրակեղծարարության գնով միայն կարող են մնալ իրենց աշխատանքին:

Իշխանությունն իրեն կից ստեղծեց մտավորականների միավորում՝ Հանրային խորհուրդ: Որն իբրեւ թե պիտի արտացոլեր իրականությունը, հասարակության ձայնը հասցներ իշխանություններին՝ վերջիններիս մատչելի լեզվով: Պատահեց այնպես, որ իրականության արտացոլանքը անջատվեց իրականությունից եւ սկսեց ապրել առանձին կյանքով: Ինչպես մարդու ստվերն առանձնացավ մարդուց՝ Շվարցի հայտնի պիեսում: Հանրային խորհուրդը, պարզվեց, անելիք չունի, քանի որ չունի հասարակության վստահությունը եւ ունի հեղինակության լուրջ դեֆիցիտ:

Մեր մտավորականությունը (ստիպված ենք այս բառն արդեն պայմանականորեն գործածել) հասցրել է կորցնել իր արտոնությունը` իշխանությունների հետ խոսել` որպես հավասարը հավասարի: Իսկ իսկական մտավորականի դեպքում հակառակն է: Երբ Նիկիտա Խրուշչովը որոշեց իր համար բացահայտել Ամերիկան, առաջարկեց ԱՄՆ իր գործընկերոջը` Էյզենհաուերին, հանդիպել: «Իր կողմից»` Խրուշչովը խոստացավ տանել Միխայիլ Շոլոխովին: Էյզենհաուերին առաջարկեց իր հետ «վերցնել» Հեմինգուեյին: Շոլոխովը Խրուշչովի հետ գնաց, սակայն երբ Հեմինգուեյին փոխանցեցին Էյզենհաուերի առաջարկը, գրողը պատասխանեց. «Փոխանցեք պարոն նախագահին, որ ես արջ չեմ, որին շղթայով տանում են տոնավաճառի պարապ-սարապներին»:

Եվ մեր հասարակական օրգանիզմը կամաց-կամաց կորցրեց իր ամենակարեւոր օրգանը` ուղեղը: Ուղեղի դերը ստիպված իրենց վրա են վերցնում ամենեւին ոչ մտածելու համար նախատեսված օրգաններ:

Տպել
15980 դիտում

Զատկին ընդառաջ ՍԱՏՄ-ը վերահսկողական միջոցառումներ է իրականացնում ձվի շուկայում

Միաժամանակ մի քանի հոդվածով հետախուզվող տղամարդը ներկայացել է ոստիկանության բաժին

Կարեն Գիլոյանը հետևել է հեծանվուղու և մարզադպրոցի կառուցման աշխատանքներին

Գևորգ Պապոյանը Կորեայի ԱԳ փոխնախարարին ներկայացրել է «Խաղաղության խաչմերուկ» նախաձեռնությունը

Փորձ է արվել Աբու Դաբիից Հայաստան ներմուծել առանց հայտարարագրման բջջային հեռախոսներ

Ինչ թեմայի շուրջ է կենտրոնանալու Բրյուսելում ԱՄՆ-Հայաստան-ԵՄ հանդիպումը. Միլլերը մանրամասներ է հայտնել

Երբ է սպասվում դեղձենու մասսայական ծաղկումն Արարատյան դաշտում

«Քո կառուցած շենքից տեսանելի է իմ տան անցուդարձը». Գագիկ Բեգլարյանը սպառնացել, հայհոյել է «Կապիտալ պլյուս»-ի տնօրենին

Առաջիկա շաբաթներին հնարավոր հարձակման մասին խոսակցությունները չափազանցված են. Սարգսյանը մանրամասնել է

Խուզարկել են գնդապետ Վոլոդյա Ավետիսյանի տունը, առգրավել համակարգիչ, տեսախցիկներ

Հայաստանն արգելափակել է Վլադիմիր Սոլովյովի հաղորդումների հեռարձակումը ՀՀ տարածքում

Թթուջուր-Նավուր ավտոճանապարհը բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար փակ է

Լեհաստանը զորքեր կուղարկի Ֆրանսիա

Երևանում թալանել են «Տոյոտա Երևան»-ի վաճառքի բաժնի ղեկավարի «Տոյոտա»-ները

Ոչ միայն դեղերը, այլև վիտամինները, սննդային հավելումները պետք է պահվեն երեխաների համար անհասանելի վայրում. ԱՆ

Այրվել է վագոն-տնակ՝ ներսում եղած իրերով

Ֆրանսիայի հետախուզական ծառայությունները խորհուրդ են տալիս չեղարկել Օլիմպիական խաղերի բացման արարողությունը

Երևանի և 2 մարզի որոշ հասցեներ մի քանի ժամով կհոսանքազրկվեն

Բախվել են «Նիսսան» և «ՎԱԶ» մակնիշի ավտոմեքենաներ

Հայտարարվել է Տաթև ՀԷԿ-ի ՕԿՋ-ի վերանորոգման աշխատանքների տեխնիկական վերահսկողության մրցույթ

Քարաթափում Արարատի մարզում. ճանապարհը դարձել է միակողմանի երթևեկելի

Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ՔՊ նախաձեռնող խմբի նիստ․ հայտնի է՝ ինչ է քննարկվել

ՀՀ-ն որևիցե բան չի պատրաստվում զիջել, ստոր շահարկումներ են․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Տավուշի շուրջ պտտվող լուրերի մասին

Սուրեն Պապիկյանը մասնակցել է ռազմական տեխնիկայի ցուցադրությանը և հետևել մարտական հրաձգությանը (լուսանկարներ)

Ինչպես կասեր դասականը՝ «յա՜, իրո՞ք». Արշակ Կարապետյանը «գողացել» է ՀՀԿ-ի ծրագիրը

ՌԴ դեսպանը սիրում էր Ջերմուկում հանգստանալ, լուսանկար էր հրապարակել, բա թող գա ասի, որ դա ՀԱՊԿ-ի տարածք է․ Սիմոնյան

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին