Մեկ քայլ առաջ, երկու քայլ ետ. միտինգն այլեւս քրեորեն պատժելի է

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2005 թվականի փետրվարի 18-ի համարում

2003 թվականին Հայաստանի Հանրապետության նոր Քրեական օրենսգիրք ընդունելու իմաստն այն ապաքրեականացնելն էր` ավելորդ դաժանությունից, չարդարացված խիստ պատիժներից մաքրելը: Աշխարհը փորձում է հանցանք կատարած անձին ուղղել ոչ այնքան ազատազրկման, որքան այլ` մարդասիրական մեթոդներով, ուստի որոշ հանցատեսակներ նոր օրենսգրքով պետք է դադարեին քրեորեն պատժելի արարքներ համարվելուց, որոշ արարքներ պետք է տեղափոխվեին վարչական օրենսգիրք, պետք է մեղմացվեին պատժաչափերը: Մեր օրենսգիրքն, իհարկե, չափավոր ապաքրեականացվեց` հօգուտ մարդու կատարված փոփոխությունները շատ չէին, սակայն եղածն էլ կբավարարեր, եթե օրենսգրքի ընդունումից հետո քայլ առ քայլ, գաղտագողի չսկսեին նահանջել հայտարարված սկզբունքներից:

2004-ի վերջին Ազգային ժողովը հերթական փոփոխություններն է կատարել քրօրում: Զարմանալի է, թե ինչպես են այդ փոփոխությունները հավանության արժանացել միջազգային փորձագետների կողմից: Փոխվել է քրօրի 89 հոդվածը` «Անչափահասների ազատազրկումը», որի առաջին մասն ուժը կորցրած են ճանաչել եւ 2-րդ մասում ավելացրել «ոչ մեծ ծանրության» բառերը. դա նշանակում է, որ եթե մինչ օրս անչափահասներին կարելի էր ազատազրկել միայն «միջին ծանրության, ծանր եւ առանձնապես ծանր» հանցագործությունների համար, ապա այսուհետ` նաեւ «ոչ մեծ ծանրության» հանցագործությունների դեպքում:

Փոփոխության է ենթարկվել 179 հոդվածը` «Յուրացում կամ վատնում»` նախկինում այս հոդվածի 2-րդ մասով նախատեսված էր «2-4 տարի ազատազրկում կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու իրավունքից առավելագույնը 3 տարի զրկում», ապա այժմ «կամ» բառը փոխարինվում է բութով: Այսինքն` այս հոդվածով դատվողներին անպայման կդատապարտեն 2-4 տարի ազատազրկման, որը կզուգորդվի որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու իրավունքից զրկելով: Քրօրի 183 հոդվածում` «Ավտոմեքենային ապօրինաբար տիրանալն առանց հափշտակելու նպատակի», ավելացվել է «կամ ազատազրկմամբ` առավելագույնը 1 տարի ժամկետով» բառերը: Այսինքն` եթե մինչ օրս ավտոմեքենա փախցնողներին առավելագույնը 1-3 ամիս կալանք էր սպասվում, ապա այսուհետ նրանք կդատապարտվեն մեկ տարի ազատազրկման:

Սակայն ամենահետաքրքիր փոփոխությունները կատարվել են հանրահավանքներ կազմակերպողների, հասարակական կարգը «խմբով» խախտողների մասով: Օրենսգրքում տեղ գտած 225 հոդվածը` «Զանգվածային անկարգությունները», մեր իշխանություններին չի բավարարել. հանրահավանքները, որպես իրենց գոյությունը վտանգող միջոցառումներ, հիմնովին արմատախիլ անելու համար ներմուծվել են 225 «շտրիխ» եւ 258 «շտրիխ» հոդվածները: Դրանցից առաջինով «անօրինական հրապարակային միջոցառում կամ այլ հրապարակային միջոցառում» (ուշադրություն դարձրեք` պատժվում են նաեւ «այլ» միջոցառումները, որոնք անօրինական չեն) կազմակերպելու համար անձին սպառնում է «տուգանք կամ կալանք` առավելագույնը 2 ամիս ժամկետով»:

Անօրինական հրապարակային միջոցառումը դադարեցնելու պահանջներին չենթարկվելը պատժվում է տուգանքով կամ եռամսյա կալանքով: Մյուս նորամուծությունը «Հասարակական կարգը խախտող խմբային գործողություններ կազմակերպելը, դրանց ակտիվորեն մասնակցելը» հոդվածն է. «Խմբային այնպիսի ապօրինի գործողություններ կազմակերպելը, դրանց ակտիվորեն մասնակցելը, որոնք կոպիտ կերպով խախտում են հասարակական կարգը, այն է` առաջացրել են պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմինների, կապի կազմակերպությունների կամ տրանսպորտի աշխատանքի խանգարում եւ զուգորդված են իշխանության օրինական ներկայացուցիչների օրինական պահանջներին բացահայտորեն չհնազանդվելու հետ»` պատժվում են տուգանքով նվազագույն աշխատավարձի 400-800-ապատիկի չափով:

«Իշխանամետ» փոփոխության է ենթարկվել նաեւ 316 հոդվածը` «Իշխանության ներկայացուցչի նկատմամբ բռնություն գործադրելը»: Գործող տարբերակում այս հոդվածն ուներ 3 մաս, առաջինով (կյանքի կամ առողջության համար ոչ վտանգավոր բռնությունը կամ բռնության սպառնալիքը` կապված ծառայողական պարտականությունները կատարելու հետ) նախատեսված էր առավելագույնը 5 տարի ազատազրկում, երկրորդով` 1 տարի, երրորդով (կյանքի կամ առողջության համար վտանգավոր բռնությունը)` 5-10 տարի: Իշխանությանը քիչ է թվացել մինչեւ 1 տարի ազատազրկումը եւ նրանք որոշել են այս հոդվածից ընդհանրապես հանել երկրորդ կետը, թողնելով միայն «մինչեւ 5» եւ «5-10» տարի պատժաչափերը: Եվ վերջին փոփոխությունը, որը նույնպես օրենսգրքի խստացմանն է ուղղված, վերաբերում է քրեակատարողական հիմնարկներից կատարված փախուստներին: Օրենսգրքում նոր հոդված է ավելացել` «փախուստ կատարած անձին աջակցելու համար», որը պատժվում է 3-7 տարի ազատազրկմամբ: Դե ինչ, ետընթացն ակնհայտ է:

Արմինե Օհանյան