Երևան
15 °C
searchclose
today
menuclose
Երևան
15 °C
Լուսանկարը՝ Նարեկ Ալեքսանյանի
Նախկին խորհրդային երկրներում քաղաքացիական ցանկացած նախաձեռնություն Մոսկվայից ստանում է «գունավոր հեղափոխության փորձ» որակումը: Ռուսական մեդիադաշտը մեծ մասամբ հետևում է պաշտոնական Կրեմլի տարած գծին: Այս գնահատակին է արժանանում նաև Հայաստանում ընթացող շարժումը: Ռուսական մամուլին բորբոքում է նաև արևմտյան գործընկերների կողմից՝ տեղի ունեցող գործընթացների անաչառ լուսաբանումը, իսկ ուկրաինացի լրագրողների անդրադարձերը բողոքի ցույցերին նրանց ընդհանրապես հունից հանում են:
Այդուհանդերձ, ի՞նչ է նշանակում «գունավոր հեղափոխություն»: Ակադեմիական դաշտում եզրույթն առաջին անգամ օգտագործվել է 2005 թ. Մայքլ Մաքֆոլի «Անցումը հետկոմունիզմից» հոդվածում: Այստեղ եզրույթն օգտագործվում է որպես Հարավսլավիայում, Վրաստանում և Ուկրաինայում տեղի ունեցած դեպքերի բնորոշում: Ի սկզբանե այս եզրույթն օգտագործվում էր «էլեկտորալ հեղափոխություն» եզրույթի հետ զուգահեռ, սակայն, քանի որ վերջինս նշում էր «հեղափոխության» միայն մեկ պատճառ՝ կեղծված ընտրությունները, մինչդեռ դրանք կարող են տարբեր լինել՝ «գունավոր հեղափոխություն»-ը ավելի կենսունակ գտնվեց:
«Գունավոր հեղափոխություն» ասվածը ենթադրում է քաղաքացիական հասարակության բողոքի խաղաղ արտահայտման (հանրահավաքներ, ցույցեր, դասադուլներ, գործադուլներ) միջոցով ստիպել իշխանություններին կատարել քաղաքացիների պահանջները, ընդհուպ մինչև իշխանափոխություն:
Սա, ըստ էության, նաև բազում երկրների սահմանադրությունների և ՄԱԿ-ի կողմից դեռևս 1948 թ. ընդունված «Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրում» հիշատակվող ապստամբության իրավունքի բաղկացուցիչ մասն է: Սակայն, եթե ապստամբության իրավունքը ենթադրում է նաև զինված միջոցներ, ապա գունավոր հեղափոխության գործիքակազմը բացառապես խաղաղ բողոքի ակցիաներն են՝ այդ թվում քաղաքացիական անհնազանդությունը:
Այս տեսանկյունից՝ այո՛, Հայաստանում գունավոր հեղափոխություն է: Սակայն ռուսական իրականությունում գունավոր հեղափոխության վերոնշյալ սահմանումը չի ընդունվում: Ռուսաստանում, երկրի բազմամյա ղեկավար Վլադիմիր Պուտինի օրինակով, «անկախ» փորձագետները պնդում են, որ հետխորհրդային տարածքում ծնվող քաղաքացիական բողոքի ակցիաները պլանավորվում, ֆինանսավորվում և ընթացք են ստանում ԱՄՆ և ՆԱՏՕ-ի կողմից: Բացի այդ, քանի որ փորձագետները մեծապես կենտրոնացած են Ուկրաինայի և 2013-14 թթ. դեպքերի վրա՝ նրանց հիմնական փաստարկն այն է, որ գունավոր հեղափոխությունը քաղաքացիական պատերազմի սկիզբ է:
Որպես գունավոր հեղափոխության հատկանիշներ ռուսական փորձագետները և անգամ քաղաքագետները նշում են գաղափարախոսության բացակայությունը և արտաքին հովանավորությունը: Գաղափարախոսության բացակայություն ասելիս փորձագետները նկատի ունեն խորքային համակարգային փոփոխություններ անցկացնելու պահանջների բացակայությունը:
Թերևս կարելի է խորհուրդ տալ «անկախ» փորձագետներին հայկական քաղաքականության խորքային վերլուծություն կատարել, ինչը թույլ կտա գալ եզրակացության, որ Սերժ Սարգսյանի և նրա ղեկավարման համակարգի հեռացումը իշխանությունից ինքնին կնշանակի համակարգային փոփոխություն:
Ինչ վերաբերվում է արտաքին հովանավորությանը, ապա հարկ է նշել, որ ներկայիս իշխանությունների հեռացումը կնշանակի նաև իշխանությունների ռուսական հովանավորության վերացում: Կարելի է ենթադրել, որ հենց այս տեսակետն է թույլ տալիս ռուս փորձագետներին եզրակացնել, թե իբր Հայաստանում հակառուսական տրամադրություններ են:
Ինչևէ, վերադառնանք գունավոր հեղափոխության ռուսական պատկերացմանը: Դրանց դեմոնիզացումը կատարվում է զինված հեղաշրջումները գունավոր հեղափոխություն անվանելու միջոցով: Ռուս փորձագետներից շատերը Լիբիայի և Սիրիայի հեղաշրջումներն ու զինված պայքարը ևս գունավոր հեղափոխություն են անվանում: Ռուսական մեդիադաշտում հանդիպում են նաև գունավոր հեղափոխությունների վերաբերյալ բացահայտ անհեթեթ թեզեր:
Դրանցից մեկն այն է, որ գունավոր հեղափոխությունները բրգաձև են: Ամենավերևում չերևացող կազմկերպիչներն են՝ տերերը: Ընդ որում, տերեր ասելիս հոդվածների հեղինակներն անցնում են բանականության սահմանը՝ անցնելով մասոններին և իլյումինատներին ու հասնելով ընդհուպ մինչև այլմոլորակայիններ: Սա մեկնաբանության կարիք չունի:
Ռուսական մեդիադաշտում գրեթե բոլոր հոդվածներն այս թեմայով ունեն մեկ ընդհանրություն. դրանցում նշվում է, որ խաղաղ շարժման աջակցությունը արտաքին ուժերի (միջազգային հասարակական կազմակերպություններ, ՄԱԿ, Եվրամիություն, Արաբական պետությունների լիգա) կողմից «ապալեգիտիմացնում է իշխանությունների ինքնապաշտպանությանն ուղղված գործողությունները»: Կարելի է մտածել, որ քաղաքացիական խաղաղ և արդարացի բողոքի դեմ, անկախ աջակիցների քանակից, կամ առհասարակ առկայությունից, իշխանությունն իրավունք ունի պաշտպանվելու: Ոչ թե բավարարելու, կամ պատասխանելու բողոքին, այլ պաշտպանվելու դրանից:
Ինչևէ, ի հեճուկս ռուսական մտավախությունների՝ հակառուսական կոչեր հայաստանյան ակցիաներում, առնվազն առայժմ, չեն հնչել, իսկ դրանց տրամաբանությունը հեռու է աշխարհաքաղաքական վեկտոր փոխելուց: Ռուսական վախը գունավոր հեղափոխություններից բնազդային է և հիմնվում է նախորդ դառը փորձերի վրա: Բացի այդ, Կրեմլում, թերևս, վախենում են, որ «պլաստիլինե» հարմար գործընկերոջը՝ արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքում կարող է փոխարինել սեփական երկրի շահերից գործող որևէ մեկը:
Տպագրվել է «Հայկական ժամանակ» օրաթերթի ապրիլի 19-ի համարում:
Հայաստանի գյուղերից, տարածքներից զիջելու մասին ցանկացած խոսակցություն լկտի սուտ է․ Հակոբ Արշակյան
Ողջունում ենք Հայաստանի և Ադրբեջանի՝ Ալմա Աթայի հռչակագիրը սահմանազատման հիմք ընդունելու հայտարարությունը․ Բլինքեն
Այդ 4 գյուղը կեղծ օրակարգ է, կեղծ նարատիվ, որը, ցավոք, նաև ՀՀ սահմաններից դուրս է օգտագործվում․ Արայիկ Հարությունյան
Ոսկեպարի ճանապարհի դելիմիտացիայի հարցն առայժմ օրակարգում չէ․ վարչապետն ականջալուր է եղել ոսկեպարցիների մտահոգությանը
Հայաստան-Ադրբեջան սահմանին ԶՈՒ-ն երբ իր տեղը կզիջի սահմանապահներին․ Հարությունյանն ասաց՝ ինչ քննարկումներ են լինելու
ՀՀ իշխանությունները մեզ տեղյակ են պահել, որ համաձայնությունը ձեռք է բերվել միջազգային սահմանի հիման վրա․ Իրանի դեսպան
Ինչու հայ-ադրբեջանական սահմանազատման գործընթացը մեկնարկեց Տավուշից․ Արայիկ Հարությունյանը մանրամասնել է
Գոյություն չունի «Տավուշից տարածքներ հանձնելու» թեմա, համատեղ հայտարարության մեջ նշվում են գյուղերի անունները․ Գրիգորյան
Ռուսաստանը, ՀԱՊԿ-ը չեն ճանաչում Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունը. Լավրովի «ինքնախոստովանությունը»
Այս բարդ գործընթացում պետք է լինենք առավել քան զգոն, տուրք չտանք մանիպուլյացիաներին ու կեղծ տեղեկատվությանը․ Մինասյան
Հուսադրող լուրեր կան Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանազատման գործընթացի մեկնարկի վերաբերյալ․ Կլաար
Ովքեր դեմ են փոխհամաձայնեցված սահմանազատմանը, փորձում են պատերազմի մեջ ներքաշել Հայաստանը, վերածել ծայրագավառի․ Չախոյան
Վարչապետը Զառի միջնակարգ դպրոցի աշակերտների հրավերով ներկա է գտնվել «Պապ թագավոր» ներկայացմանը
Եթե Ստեփանակերտում ոչ թե «քֆուրով» որոշում ընդունող, այլ ադեկվատ իշխանություն լիներ, կսահմաներ ԼՂ շփման գիծը․ Աթանեսյան
Մենք ԵՄ-ի հետ սկսում ենք սերտ համագործակցության նոր ճանապարհ․ Արարատ Միրզոյան
Խաղաղության գործընթացը հիմնականում բաղկացած է որոշումներից, որոնք դուրս են «հակամարտելու» տրամաբանությունից․ Թորոսյան
Շուտով հայտնի ուժերը «մետոձիչկաները» կստանան, ու 10 կոպեկանոց լացի նոր եթերաշրջանը կհամարենք բացված․ Ալեքսանյան
Հայաստանը կստանա հնարավորություն սահմանազատման գործընթացը կազմակերպել քաղաքակիրթ և լեգիտիմ ընթացքով․ Ղազարյան
Աշխարհի գավաթ․ մարմնամարզիկ Վահագն Դավթյանը Փարիզի Օլիմպիական խաղերի ուղեգիր է նվաճել
Կողմերը կառաջնորդվեն Ալմա Աթայի 1991թ. հռչակագրով, մի բան, որից Ադրբեջանը արդեն տևական ժամանակ խուսափում էր․ Եղոյան
Հուսանք՝ այցից հետո կհայտնվի մեր հարաբերությունների զարգացման «ճանապարհային քարտեզ»․ Միրզոյանի հարցազրույցը Arab News-ին
Վկան գլխի ճակատային մասով 3 անգամ հարվածել է աշխատասեղանին․ ինչ է կատարվել Շենգավիթի քննչական բաժնում
Սահմանազատման հանձնաժողովների հրապարակած փաստաթղթում երկու բավականին դրական և հուսադրող միտում տեսա․ Արամ Սարգսյան
Առաջին անգամ կա հնարավորություն ունենալ սահմանազատված պետական սահման, որտեղ կտեղակայվեն սահմանապահներ. Հովհաննիսյան
Ողջունում ենք Հարավային Կովկասի վերաբերյալ «Մեծ յոթնյակի» երկրների ԱԳ ղեկավարների հայտարարությունը․ Արարատ Միրզոյան
Սեփական տան լոգարանում հայտնաբերվել է ՊՆ N զորամասի ջոկատի հրամանատարի 31-ամյա տեղակալի դին
Եթե հայ-ադրբեջանական հանձնաժողովի ձեռք բերած պայմանավորվածությունը կյանքի կոչվի, կլինի լուրջ հաջողություն. Իոաննիսյան
Հանձնաժողովների պայմանավորվածության մեջ չափազանց կարևոր է Ալմա-Աթայի սկզբունքի շուրջ համաձայնությունը. Խանդանյան
Կապան-Քաջարան ճանապարհահատվածում հարկադիր քարաթափում է իրականացվել
«Մեծ յոթնյակը» պետք է հրաժարվի Հայաստանի և Ադրբեջանի նկատմամբ հավասարական մոտեցումներից․ Գարդման-Շիրվան-Նախիջևան
Տավուշի մարզի ոչ մի սանտիմետր չի կարող տրվել որևէ մեկին, ՀՀ տարածքային ամբողջականությունը պաշտպանված է․ Կոնջորյան
Պետք է արդյունավետ հավասարակշռություն գտնենք արհեստական բանականության ընձեռած հնարավորությայն և ռիսկերի միջև. Ջուլհակյան
Պապոյանը ՀԱՀ ընկերություններին հրավիրել է մասնակցելու Հայաստանում պետական աջակցությամբ իրականացվող տնտեսական ծրագրերին
ՊՎԾ-ն ամփոփել է վարչապետի հանձնարարությամբ քաղշինկոմիտեում և ԿԳՄՍՆ-ում իրականացված ուսումնասիրությունների արդյունքները
էկոնոմիկայի նախարարությունը նոր գլխավոր քարտուղար ունի․ վարչապետը որոշում է ստորագրել (լուսանկար)
Սահմանազատման սկզբնական փուլում Հայաստանն ու Ադրբեջանը նախնական համաձայնեցրել են սահմանագծի առանձին հատվածները․ ԱԳՆ
Օլաֆ Շոլցը և Ադրբեջանի նախագահը բանակցություններ կվարեն Բեռլինում
Առաջին անգամ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև, 4 գյուղի հատվածում, կլինի սահմանազատված պետական սահման. քարտեզ
Ռոստովի մարզում ձերբակալվել են Ադրբեջանի քաղաքացին և ևս 2 անձ․ Շահին Աբբասովը կասկածվում է սպանության մեջ
Ալիևը կմեկնի Մոսկվա՝ Պուտինի հետ բանակցությունների
