Էլի պատվերապատում. հաթաթա Վենետիկի հանձնաժողովին

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2005 թվականի հունիսի 1-ի համարում

Մայիսի 27-ին Վենետիկի հանձնաժողովը տարածել է մամլո հաղորդագրություն,  որով իր խորին անբավարարվածությունն է հայտնում առաջին ընթերցմամբ ընդունված այդ փաստաթղթի վերաբերյալ, քանզի հանձնաժողովի հիմնական առաջարկները հաշվի չեն առնվել։ Ավելին, մամլո հաղորդագրությունը տեղեկացնում է, որ  եթե փաստաթուղթն ամբողջությամբ չարտացոլի Վենետիկի հանձնաժողովի կարծիքը, ապա սահմանադրական բարեփոխումների ողջ գործընթացը Հայաստանին չի մոտեցնի եվրոպական արժեքներին եւ չի նպաստի հետագա եվրոպական ինտեգրման նպատակի իրականացմանը։ Ի դեպ, ԵԽԽՎ մեր աղբյուրները նշում են, որ սովորաբար Վենետիկի հանձնաժողովը միջանկյալ եւ դեռ ամբողջությամբ չընդունված նախագծերի վերաբերյալ մամլո հաղորդագրություններ չի տարածում, ուստի այս գնահատականը կարելի է համարել կոշտ ուլտիմատում։

Թվում էր, թե այս գնահատականից հետո սահմանադրական բարեփոխումների նախագիծը ներկայացրած կոալիցիան որոշակի հետեւություններ կաներ ու վերջապես կհասկանար, որ միջազգային կառույցների ֆռռացնելու իր լիմիտը սպառվել է։ Սակայն նախագծի հեղինակ կոալիցիայում երեկ բոլորովին այլ՝ խիստ ռազմատենչ ու «հակավենետիկյան» տրամադրություն էր։ Կոալիցիան անհամբեր սպասում է հունիսի 2-ին Երեւան ժամանող Վենետիկի հանձնաժողովի փորձագետներին, բայց ոչ թե նրանց առաջարկներն ու գնահատականները քննարկելու, այլ միջազգային էքսպերտներին քաղաքական պատվեր կատարելու մեջ մեղադրելու համար։

Համենայնդեպս, նախօրեին իր հեռուստաելույթում եվրոինտեգրման հանձնաժողովի նախագահ Տիգրան Թորոսյանն իր անսահման տարակուսանքը հայտնեց հանձնաժողովի այդ գնահատականի վերաբերյալ` ասելով, որ Վենետիկի հանձնաժողովը դուրս է եկել իրավական հարթությունից եւ մտել այդ կառույցի համար անթույլատրելի քաղաքական դաշտ։ Իսկ կոալիցիոն նախագծի համահեղինակ ՀՅԴ խմբակցության ղեկավար Լեւոն Մկրտչյանը մեզ հետ զրույցում հայտարարեց, որ Վենետիկի հանձնաժողովը քաղաքական պատվեր է կատարել։ Թե ո՞ւմ պատվերը, ահա այդ հարցն էլ պարոն Մկրտչյանը հունիսի 2-ին կուղղի եվրոպացի փորձագետներին.

«Պետք է համաձայնել, որ Վենետիկի հանձնաժողովը տվել է մի քանի քաղաքական գնահատականներ, որն, իբրեւ պրոֆեսիոնալ կառույց, ամենեւին իր ֆունկցիաների մեջ չի մտնում։ Հատկապես, որ այդ գնահատականները որեւէ հիմնավորվածություն չունեն։ Ուստի, մնում է ենթադրել, որ այդ գնահատականների ետեւում պատվեր կա, եւ այդ գնահատականները քաղաքական պատվերի արդյունք են։ Ըստ էության, կոալիցիան ինքն արդեն ասել էր, որ պատրաստ է մինչեւ երկրորդ ընթերցում քննարկել Վենետիկի հանձնաժողովի համար անընդունելի դրույթները՝ արդարադատության  խորհրդի եւ կառավարության ձեւավորման, ինչպես նաեւ Երեւան քաղաքի հետ կապված, սակայն այժմ, նման ուլտիմատիվ քաղաքական գնահատականներից հետո, մենք, որպես նախագծի հեղինակներ, կանգնած ենք լուրջ էթիկական խնդրի առաջ։

Արդյունքում ստացվելու է, որ այն, ինչը մենք պատրաստ էինք քննարկել, մենք ընդունել ենք այդ կառույցի տված ուլտիմատումից հետո, ինչը մեզ համար էթիկապես ընդունելի չէ»,- ասում է Լեւոն Մկրտչյանը։ Ու եթե կոալիցիան պատրաստվում է պատիվ պահանջել Վենետիկի հանձնաժողովից, եւ ԱԺ փոխնախագահ Տիգրան Թորոսյանն արդեն իսկ հաթաթաներով առլեցուն մի նամակ է հղել ԵԽԽՎ-ին, ապա ՄԱԿ խմբակցության ղեկավար Գուրգեն Արսենյանը կոալիցիային խորհուրդ է տալիս կանգ առնել ու իրավիճակը չդարձնել էլ ավելի անշրջելի.

«Մենք կաշխատենք բացատրել մեր գործընկերներին, որ իրենց գործողություններն ու պատասխանատվության իրացման մեխանիզմը փոխկապակցված են, որպեսզի վերջիններս հասկանան, որ երկրի համար պատասխան տալ գոյություն ունի։ Վենետիկի հանձնաժողովն իրենց հետ 11 ամիս աշխատել է, ու եթե այդքան ժամանակում նրանք չհասկացան, թե որոնք են ժողովրդավարության պայմանները, ուրեմն երկրում լուրջ պրոբլեմ կա։ Վենետիկի հանձնաժողովն ասում է՝ սրանք են սկզբունքները։ Հիմա իրենք ուզում են այդ հանձնաժողովին ապացուցել, թե վերջիններս մոլորության մեջ են։ Ո՛չ, նրանք մոլորության մեջ չեն. պարզապես կոալիցիան փորձում է հերթական անգամ նույն խաղը խաղալ։ Չի ստացվի. վերջ. երկրին, ժողովրդին ու համաշխարհային հանրությանը խաբելու իրենց լիմիտը սպառվել է»,- մեզ հետ զրույցում ասաց ՄԱԿ նախագահը։

Ինչեւէ, հունիսի 20-ին մեկնարկելու է ԵԽԽՎ ամառային նստաշրջանն ու Ստրասբուրգում մեր պատվիրակության անդամ Շավարշ Քոչարյանը վստահ է, որ  սահմանադրական բարեփոխումների հարցը, որպես հրատապ հարց, մտնելու է նստաշրջանի օրակարգ։ Իհարկե, կոալիցիան որոշել է մինչեւ հունիսի 20-ը կազմակերպել սահմանադրական բարեփոխումների նախագծի երկրորդ ընթերցումն ու հնարավորինս մեղմել եվրոպացիների ցասումը, սակայն Շավարշ Քոչարյանը վստահ է, որ չի ստացվելու.

«Վենետիկի հանձնաժողովի պահանջներն այնպիսին են, որոնց երբեք Ռ.Քոչարյանն ընդառաջ չի գնա, քանզի դրանք ընդունելու դեպքում էապես թուլանալու են նախագահի լիազորությունները։ Իսկ հերթական անգամ տարբեր երդումներով մոլորեցնել ԵԽԽՎ-ին՝ դա եւս չի հաջողվելու»,-ասում է ընդդիմադիր պատգամավորը։  Ի դեպ, ասվածի մեջ ճշմարտության կա, քանզի նախօրեին, Քոչարյան-կոալիցիա հանդիպման ժամանակ, Ռ. Քոչարյանը կրկին պնդել է, որ Արդարադատության խորհրդի ու կառավարության ձեւավորման հարցերում ինքն արդեն արվածից ավելի զիջումների չի գնալու, ինչպես նաեւ ասել, թե պետք չէ կուլտ դարձնել Վենետիկի հանձնաժողովին։

Նաիրա Զոհրաբյան