Ադրբեջանական քարոզչության վտանգը. ի՞նչ նպատակ է հետապնդում Գյունութի «ազատագրումը»

Մայիսի 26-ին Բաքվում զորահանդես անցկացվեց: Այն նվիրված էր Ադրբեջանի զինված ուժերի ստեղծման ոչ ավելի, ոչ պակաս հարյուրամյա հոբելյանին: Ուշագրավ է, որ զորահանդեսի լուսաբանման բացառիկ իրավունքը պատկանում էր պետական AzTV հեռուստատեսությանը, իսկ այլ լրագրողների մուտքը Բաքվի Ազադլըղ հրապարակ ուղղակի արգելված էր: Այդուհանդերձ, համացանցում տարածվեցին ինչպես հատվածներ զորահանդեսից, այնպես էլ պետական հեռուստաընկերության ամբողջական հեռարձակման տեսագրությունը:

Զորահանդեսի գլխավոր մեխը ամերիկյան Bell 412 ուղղաթիռն էր եւ բելառուսական «Պոլոնեզը»: Ադրբեջանական բանակի իսրայելական զինատեսակները եւս համալրվել էին նորույթով՝ LORA օպերատիվ-մարտավարական հրթիռային համալիրներով: Ռուսական Տերմինատոր-2 մարտական մեքենաները, որոնց ձեռքբերման հնարավորության մասին ավելի վաղ խոսվում էր, բացակայում էին:

Ինչեւէ, զորահանդեսի սահմանափակ լուսաբանումը հուշում է, որ այն ուղղված է ներքին լսարանի սպառմանը: Ներքին լսարանի սպառմանն են ուղղված նաեւ ադրբեջանական ռազմական ղեկավարության հայտարարություններն այն մասին, թե իբր իրենք «ազատագրել են» Գյունութ գյուղը, կամ «վերահսկում են» Երեւան-Գորիս-Լաչին ճանապարհը: Հայտարարություններից զատ Ադրբեջանի ՊՆ-ն նաեւ տեսանյութ էր տարածել «ազատագրված» դիրքերից, որոնց տեսադաշտում են երկու հայկական գյուղեր, իսկ հեռվում երեւում է վերոնշյալ Երեւան-Գորիս-Լաչին ճանապարհը:

«Հայկական ժամանակը», գտնվելով հայ-ադրբեջանական սահմանի հարավ-արեւմտյան հատվածի հայկական դիրքերում, պարզեց հայկական գյուղերին եւ Երեւան-Գորիս-Լաչին ճանապարհին սպառնացող վտանգի աստիճանը:

Ըստ էության, ադրբեջանական զորքերի «առաջխաղացումը» սեփական տարածքում, միջդիրքային գոտու հաշվին, բարդ կացության մեջ է գցում հենց ադրբեջանական նոր դիրքերը: Եթե նախկինում դրանք վերահսկվում էին եւ պոտենցիալ կրակի տակ էին երկու ուղղություններով տեղակայված հայկական կրակակետերից, ապա այժմ՝ խորանալով միջդիրքային տարածության մեջ, ադրբեջանցիները ավելացրել են իրենց սպառնացող հայկական կրակակետերի քանակը: Ինչ վերաբերվում է Գյունութ գյուղին, ապա այն դասական իմաստով գոյություն չունի՝ կան դեռեւս 90-ականներից պահպանված դրա ավերակները:

Այդուհանդերձ, անգամ ծայրահեղ լարման պարագայում փոխհրաձգությունը ընթանալու է միջդիրքային տարածքում, որը, շնորհիվ ադրբեջանական՝ ռազմական տեսանկյունից անհեռանկար գործողությունների զգալիորեն փոքրացել է: Ինչ վերաբերվում է ադրբեջանական նոր դիրքերից հայկական գյուղերին եւ Երեւան-Գորիս-Լաչին ճանապարհին սպառնալու վերաբերյալ հայտարարություններին, ապա դրանք ուղղակի անհիմն են: Թե՛ գյուղերը, թե՛ ճանապարհը գտնվում են հրաձգային զինատեսակների հասանելիության սահմաններից դուրս: Այլ բան է, որ այժմ դրանք դիտարկվում են, սակայն «դիտարկել» եւ «վերահսկել», իսկ տվյալ դեպքում առավել եւս «սպառնալ» հասկացությունները իրարից տարբերվում են:

Շուրջ մեկ ամիս առաջ՝ մայիսի 16-ին, Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւը, գտնվելով Նախիջեւանում, սկսեց սպառնալ նաեւ ինքնավար հանրապետության տարածքից:

«Նախիջեւանում տեղակայված ժամանակակից սպառազինությունները, այդ թվում՝ երկար հեռահարության հրթիռները, ի զորու են ոչնչացնելու թշնամու ցանկացած ռազմական թիրախ»,- ասել էր նա:

Ադրբեջանական բանակի գործողությունները հայ-ադրբեջանական սահմանի հարավ-արեւմտյան հատվածում, բացի պարզունակ քարոզչությունից հետապնդում են, թերեւս, մեկ այլ, ավելի խորքային նպատակ: Ալիեւը, միգուցե, մտավախություն ունի, որ Նախիջեւանում բավական ցանկություն, կամ պատճառ չունեն հայերի դեմ կատաղի եւ անզիջում պայքար մղելու համար: Եւ իրոք, Նախիջեւանի սահմանը ավանդաբար ավելի հանգիստ է եղել Հայաստանի Հանրապետության անգամ հյուսիս-արեւելյան սահմանից: Ադրբեջանի ռազմաքաղաքական ղեկավարության հաշվարկներով, անգամ անբարենպաստ դիրքում կրակակետերի տեղակայումը եւ դրա հետեւանքով առաջացած հավելյալ լարումը ձեռնտու է:

Դա, նախ եւ առաջ կարելի է օգտագործել ներքին քարոզչական նպատակներով, ինչը կազմում է ադրբեջանական ներկայիս իշխանությունների գլխավոր գործիքը: Դրանից զատ, նոր դիրքերը հնարավորություն են տալիս թեեւ կարճաժամկետ, սակայն բացասական ազդեցություն ունենալ հայ հասարակության որոշ շրջանակների վրա: Իսկ գլխավոր գլոբալ նպատակը՝ իրավիճակի արհեստական սրմամբ թշնամանք սերմանելու միջոցով բացառել հետագա հնարավոր լայնամասշտաբ ռազմական գործողությունների ընթացքում նախիջեւանյան հատվածում տեղի ռազմական ղեկավարության սեպարատ հրադադարը հայերի հետ: