Բիզնես. սա Երեւա՞նն է, այստեղ դու տա՞նն ես

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2005 թվականի սեպտեմբերի 7-ի համարում

Բուզանդի փողոցի վտարված, վտարվող եւ վտարման ենթակա բնակիչների բողոքի վերջին ալիքը արդեն մի քանի օր է, ինչ անհարմարություններ է ստեղծում իշխանությունների համար: Բնակիչները բարիկադներ են փորձում կառուցել, իշխանությունները ստիպված են լինում բուլդոզերներով քանդել դրանք, ոստիկանություն ուղարկել, հերթապահություն սահմանել, որ նոր բարիկադներ չկառուցեն: Դե, ինքներդ եք հասկանում՝ սահմանադրական բարեփոխումների քննարկումներ, Կենտրոնի թաղապետի ընտրություններ եւ այլն: Ու թերեւս հենց այս անհարմարություններով էր պայմանավորված, որ երեկ ասուլիս հրավիրեց Երեւանի ներդրումային ծրագրերի իրականացման գրասենյակի տնօրեն Կարեն Դավթյանը:

Ասուլիսի նպատակը մեկն էր` մեկ անգամ եւս փորձել հանրությանը համոզել, թե իշխանությունները ինչքան լավն են, ինչքան լավ գործ են անում, շենքեր են կառուցում մարդկանց համար, իսկ որոշ անպատասխանատու տարրեր իրենց կամքով դուրս չեն գալիս իրենց տներից, ագահություն են ցուցաբերում, շատ են փող ուզում, բողոքի ակցիաներ են կազմակերպում ու փորձում են տապալել քաղաքաշինական ծրագրերը: Միայն թե դա իրականության հետ որեւէ կապ չունի: Այս պահին մի կողմ թողնենք այն, թե ինչու են այդ մարդիկ ավելին ուզում, քան իրենց առաջարկում են: Տեսնենք, թե ինչ են առաջարկում: Վտարվող քաղաքացիներին որպես փոխհատուցում առաջարկում են մի ինչ-որ գումար, եւ եթե քաղաքացին առանց խնդիրներ հարուցելու թողնում է իր բնակարանը, ապա նրան տալիս են նաեւ խրախուսող գումար:

Եւ ահա, եթե միացնենք իրար այդ գումարները, ապա ստացվում է այն գումարը, որով քաղաքացին կարող է իր ունեցած բնակարանին համարժեք բնակարան գնել: Իսկ եթե քաղաքացին որոշում է դատարանի միջոցով կամ այլ կերպ վիճարկել իրեն տրվելիք գումարը, ապա խրախուսման գումար չի ստանում եւ արդյունքում ստանում է շատ ավելի քիչ փող, որով կարող է տուն գնել միայն քաղաքի ծայրամասում: Իսկ ՀՀ Սահմանադրության 28 հոդվածը միանշանակորեն սահմանում է. «Սեփականության օտարումը հասարակության եւ պետության կարիքների համար կարող է կատարվել միայն բացառիկ դեպքերում, օրենքի հիման վրա` նախնական համարժեք փոխհատուցմամբ»:

Այսինքն՝ սեւով սպիտակի վրա գրված է, որ անկախ նրանից՝ քաղաքացին խնդիրներ հարուցում է, թե՝ ոչ, նա պետք է ստանա համարժեք գումար, իսկ խրախուսման գումարը այն լրացուցիչ փողն է, որը քաղաքացուն պետք է ստիպի մտածել` խնդիրներ հարուցի՞, թե՞ սուսուփուս վեր կենա գնա: Արդյո՞ք պրն Դավթյանը նորմալ եւ տրամաբանական է համարում, որ խրախուսումը հաշվի առնելու դեպքում միայն ստացվում է «համարժեք» փոխհատուցում: «Նորմալ է այն գումարը, որ նա ստանում է առձեռն: Եթե մարդ ընդհանուր գումարը ստանում է իր գույքին համարժեք, դա նորմալ է: Ես այդպես եմ համարում տրամաբանորեն եւ ընդհանրապես»,-մեր հարցին ի պատասխան հայտարարեց նա:

Այլ կերպ ասած, հողերի իրացումը, փոխհատուցումների հարցերը համակարգող գերատեսչության ղեկավարը նորմալ եւ տրամաբանական է համարում, որ աչքի առաջ ոտնատակ է տրվում Սահմանադրությունը, իսկ մարդկանց օրը ցերեկով լկտիաբար քցում են: Ճիշտն ասած, նորմալ է, որ պրն Դավթյանն է դա նորմալ համարում: Իսկ ի՞նչը պրն Դավթյանը նորմալ չի համարում: «Զուտ մարդկայնորեն ես չեմ հասկանում մարդուն, որը տիրապետում է մի բանի, որի դիմաց լրիվ փոփխհատուցվում է, բայց դուրս չի գալիս: Ես չեմ հասկանում էդ մարդկանց»,- ասում է ԾԻԳ-ի տնօրենը: Ի՞նչ ասել է «լրիվ փոխհատուցում»: Որքա՞ն արժե ձեր տունը, որը դուք չեք վաճառում:

Արդյո՞ք այն արժե ճիշտ այնքան, որքան ձեր հարեւանի նմանատիպ տունը, որը արդեն մի քանի ամիս դրված է վաճառքի: Իհարկե, ձեզ ավելի շատ գումար պետք է առաջարկեն, քան ձեր հարեւանին, քանի որ դուք մտադիր չեք վաճառել, որովհետեւ այդ տան հետ կապված են հիշողություններ` այստեղ եք ծնվել-մեծացել, այստեղ եք սիրահարվել, ամուսնացել, երեխաներ ունեցել...: Մի խոսքով, չեք ուզում վաճառել եւ վերջ: Եթե դա պետական կարիքների համար է պետք, ապա իրավունք ունե՞ք ձեր կամքին հակառակ այդ վաճառքից ավելի շատ գումար ակնկալել, քան, ասենք,  քառակուսի մետրի գնահատած արժեքն է:

Իհարկե, ունեք: Իսկ ոմանք դա չեն հասկանում: Եւ ընդհանրապես: Կարելի՞ է արդյոք դա չհասկացողների տրամաբանությունը շարունակելով՝ հանգել մի զարհուրելի հետեւության: Ասենք, մի օր Միացյալ ազգերի կազմակերպությունը աշխարհի կարիքների համար որոշում է մեզ` ՀՀ քաղաքացիներիս, Հայաստանից հանել եւ տեղափոխել, ասենք, Մոնղոլիա, որտեղ մեզ կտրամադրվի ավելի բարեկարգված տարածք՝ ուղիղ 29 հազար քառակուսի կիլոմետր մակերեսով: Իրենց բնակարաններից չհեռացող մարդկանց չհասկացողները հաստատ կվազեին, որովհետեւ ուղղակի չեն հասկանա, թե ինչու չպետք է հեռանան: Այդ տներն էլ այդ մարդկանց փոքր հայրենիքն են, եւ եթե որեւէ մեկը որոշել է, որ նրանք այդտեղ պետք է չապրեն ու զոռով հանում է նրանց իրենց տնից, ապա նրանք պետք է որ զուտ նյութական իմաստով շատ ավելին ստանան, քան ունեին:

Այս տարրական տրամաբանությունը որոշ մարդկանց համար այդպես էլ մնաց անհասկանալի: Եւ սա, ճիշտն ասած, այնքան էլ տարօրինակ չէ: Դրա վկան է հենց այն տեսքը, որ ստանում է Երեւանը: Այն Երեւանը, որտեղ այգիները վերածվում են թույն ռեստորանների ու ավտոկանգառների: Այն Երեւանը, որի այգիներում թռչունների ձայներին փոխարինել է քյառթու ռաբիզը: Այն Երեւանը, որտեղ ջիփերը անցնում են մարդկանց վրայով ու օֆ էլ չեն անում: Այն Երեւանը, որտեղ Թամանյանի նախագծերը այլանդակում ու վերածում են քառակուսի մետրի բիզնեսի:

Հայկ Գեւորգյան