Գազարի եւ բազուկի արանքում իսկ խնձոր մենյուի մեջ չկա

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2005 թվականի նոյեմբերի 24-ի համարում

Սահմանադրական փոփոխությունների հանրաքվեին մնացել է երեք օր, եւ այդ 72 ժամվա ընթացքում Հայ հեղափոխական դաշնակցությունը որոշել է կայացնել մի բան, որը հայ ժողովրդին հնարավոր չի եղել կայացնել մի քանի դար շարունակ: Երեկ խորհրդարանի 334-րդ սենյակում ՀՅԴ խմբակցությունը որոշել էր ազգի մտավորական եւ գիտական էլիտայի հետ համատեղ, ուս-ուսի տված, կայացնել, ինչպես գրված էր խորհրդաժողովի վերնագրում, ազգային համաձայնություն, կամ՝ գոնե ստեղծել դրա  հնարավորությունը: Ազգային համաձայնությունը, ըստ ՀՅԴ-ի, պետք է կայանար այնպիսի բախտորոշ մի փաստաթղթի շուրջ, ինչպիսին սահմանադրական փոփոխություններն են:

Հայտնի չէ, թե ինչպես էր Դաշնակցությունը կայացնելու այդ համաձայնությունը, երբ նույն այդ փաստաթղթի շուրջ հնարավոր չի եղել կայացնել անգամ քաղաքական համաձայնություն, սակայն երկու ժամ տեւած ազգային համաձայնության փնտրտուքը երեկ ՀՅԴ ներկայացուցիչ Վահան Հովհաննիսյանը գնահատեց որպես ողջ քարոզարշավի միակ պայծառ կետը: Եւ պարոն Հովհաննիսյանը չէր սխալվում: Դաշնակցության հետ ազգային համաձայնության հնարավորություն ստեղծելու համար հրավիրվել էին բոլոր այն ռեկտորները, մշակույթի գործիչներն ու գիտնականները, որոնք «այո»-ի քարոզարշավի անցած փուլերում, սեփական օբյեկտներում մասնակցել են «այո»-ի բոլոր շոուներին եւ իրենց ստորագրությունը դրել «այո»-ի բոլոր թռուցիկների տակ:

Եւ մինչ լրագրողները դաժան հիասթափություն ապրեցին՝ տեսնելով իրար գլխի հավաքված այդքան կարկառուն «այո»-իկ, ՀՅԴ-ի հրավիրած խորհրդաժողովը բոլորովին այլ ընթացք ստացավ: Հայտնի չէ, թե ինչն էր պատճառը, գուցե այն, որ ՀՅԴ անդամ Արմեն Ռուստամյանը շատ խնդրեց ներկաներին խոսել ազատ, անգամ գովեց նրանց ազատ միտքն ու ազատ շունչը, մոտ 10 րոպե դիմադրելուց հետո խոսել հրաժարվող մտավորագիտական էլիտան այնպես խոսեց, որ Վահան Հովհաննիսյանը ստիպված էր արձագանքել այսպես. «Իմ տպավորությամբ դժգոհության կա, որը ողջունելի է»: Իսկ դժգոհություն ոչ թե կար, այլ բոլոր այն մարդիկ, որոնք դե յուրե «այո»-ի առաջին էշելոնում էին, պարզվեց, որ դե ֆակտո բոլորովին այլ տեղերում են:

Բացառությամբ, իհարկե, ԵՊՀ ռեկտոր Ռադիկ Մարտիրոսյանի, որն իր գործընկերների անկաշկանդ ելույթների ժամանակ դեմքին տվել էր կախաղան բարձրացվածի արտահայտություն, որպեսզի եթե իշխանական իր պապաները պատահաբար տեսնեն այդ հանդիպումը, Ռադիկ Մարտիրոսովիչի դեմքից հասկանան, որ նա ընդամենը սխալ կուպե էր ընկել: Ինչեւէ, երեկ ազգային համաձայնության չկայացմանն առաջինը նպաստեց «Հանուն կայուն զարգացման» ասոցիացիայի նախագահ Կարինե Դանիելյանը, որը բերեց ամենաանմեղ օրինակը: Նա եւ իր ուսանողները Հրազդան կիրճի 3000 քառակուսի մետրի վրա խնամքով անտառ-պուրակ էին կառուցել, սակայն այդ ամենը քանդվեց, եւ պուրակի փոխարեն այսօր հառնել է ԱԺ պատգամավոր Սամվել Ալեքսանյանին պատկանող «Փարվանա» ռեստորանը:

Տիկին Դանիելյանն ուզում էր հասկանալ, թե գործող Սահմանադրության այդ ո՞ր հոդված էր խանգարում  պատգամավորին թույլ չտալ ավիրելու պուրակը: Հարցին փորձեց պատասխանել Արմեն Ռուստամյանը՝ նշելով, որ առաջարկվող փոփոխությունները հնարավորություն կտան շտկել բոլոր այդ թերությունները, քանզի, ինչպես իր կուսակցի միտքը շարունակեց Վահան Հովհաննիսյանը. «Այն, որ այսօր բոլոր հարցերը մի տեղ են որոշվում եւ առանց դաբրոյի ոչ մի բան հնարավոր չէ անել, այդ ամենը գործող Սահմանադրությունն է»: Բայց պարզվեց՝ պատճառը գործող Սահմանադրությունը չէ, եւ առաջարկվող փոփոխությունները երկիրը չեն շտկի, որի մասին էլ խոսեց Սլավոնական համալսարանի ռեկտոր Արմեն Դարբինյանը: «Ասել, որ առաջարկվող փոփոխություններով ամեն ինչ շտկվելու է, նույն բանն է, որ մոլի ծխողն ամեն առավոտ զարթնում եւ խոստանում է ծխելը թարգել:

Եւ ես համաձայն չեմ «այո»-ի այն քարոզիչների հետ, որ «ոչ»-ի դեպքում երկրի միջազգային հեղինակությունը կտուժի: Եթե նոյեմբերի 28-ին կլինի «ոչ», ապա կոչ կանեի այն ընդունել որպես ազգային համաձայնության ձեւ»,- ասաց Արմեն Դարբինյանը: Ու մինչ Ռադիկ Մարտիոսյանն արդեն ստացել էր հասած դամբուլի գույն, խոսք վերցրեց ԵՊՀ իրավաբանական ֆակուլտետի դեկան Գագիկ Ղազինյանն ու ասաց. «Փոքր է թեման, որի շուրջ ազգային համաձայնություն կայացվի, հատկապես, որ նման նախադրյալներ չկան: Եւ հետաքրքիրն այն է, որ առաջին ընթերցմամբ ընդունված (բոլորովին ուրիշ) նախագիծը նույն ջանասիրությամբ գովերգում էին նույն այն մարդիկ, ովքեր այսօր գովերգում են առաջարկված տարբերակը: Իսկ մեզ այդպես էլ չհաջողվեց գտնել այս նախագծի հեղինակին, որի հետ հնարավոր լիներ բանավիճել վիճելի հարցերի շուրջ. նախագահականից ուղարկում են կոալիցիայի մոտ, այնտեղից ասում են՝ նախագահականում է որոշվել»:

«Գլաձոր» համալսարանի ռեկտոր Ժորա Ջհանգիրյանն էլ կոալիցիային խորհուրդ տվեց չմեղադրել անգրագիտության մեջ նրանց, ովքեր չեն կիսում «այո»-ի ոգեւորությունը, ինչպես դա անում է Գառնիկ Իսագուլյանը: «Անունը քարոզչություն եք դնում, ինչ եք անում՝ չգիտեմ, բայց անընդունելի է, որ ձեր քարոզիչներից մեկը նույն դրույթը մի ձեւով է մեկնաբանում, մյուսը՝ այլ կերպ»,- ասաց «Գլաձորի» ռեկտորը: Տեսնելով, որ «այո»-ն ձեռքից գնում է, Արմեն Ռուստամյանը փորձեց պատկերավոր նկարագրել այն, ինչ ունենք, որպեսզի ներկաներն ու ժողովուրդը չուզի այն, ինչ չունենք: Իսկ ունենք, պարզվեց, գազար՝ ի դեմս գործող Սահմանադրության, եւ բազուկ՝ ի դեմս առաջարկվող փոփոխությունների: Եւ ահա մենք կանգնած ենք այս բանջարաբոստանային երկընտրանքի առաջ:

«Կա գազար, կա բազուկ, եւ երկընտրանքը դրա մեջ է: Ժողովուրդն ասում է՝ խնձոր եմ ուզում: Խնձոր չկա»,- եզրափակեց Ռուստամյանը: «Է՞ս էիք ուզում»,- քննարկումից հետո հարցրեցինք Արմեն Ռուստամյանից: «Այո, սա ճիշտ քննարկում էր, որովհետեւ մեզ համար կարեւորը քննարկումն է, ոչ թե թատերականացված շոուները: Երկու դեպքում էլ երկիրը նորմալ զարգացում կունենա, եթե ե՛ւ «այո»-ն, ե՛ւ «ոչ»-ը լինի ժողովրդի իրական կամքի դրսեւորմամբ. դա արդեն ամենամեծ նվաճումը կլինի»,- ասաց ՀՅԴ ԳՄ ներկայացուցիչը:

Նաիրա Զոհրաբյան