Չի տեսնում. ԼՂ հարցի կարգավորումը հեռու է

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2005 թվականի դեկտեմբերի 15-ի համարում

«Ես այսօր այն կարծիքին եմ, որ մենք բավական հեռու ենք Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորումից»,- ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահների հետ հանդիպումից հետո տեղի ունեցած ասուլիսում երեկ այսպիսի հայտարարություն արեց ԼՂՀ նախագահ Արկադի Ղուկասյանը: Վերջինս պատասխանում էր մեր այն հարցին, թե կիսում է ինքը արդյոք այն համընդհանուր լավատեսությունը, թե ԼՂ հակամարտությունը կարող է լուծվել 2006թ. ընթացքում: Պրն Ղուկասյանը ընդգծեց, որ 2006թ. համարվում է հարցը լուծելու համար օպտիմալ ժամանակահատված` հաշվի առնելով այն, որ  այդ տարվա ընթացքում չկան  ընտրություններ ո՛չ Ղարաբաղում, ո՛չ Հայաստանում, ո՛չ էլ Ադրբեջանում: «Դա ընդամենը ցանկություն է: Կհաջողվի, թե ոչ, միայն Նոստրադամուսը կարող է ասել»,- ասաց ԼՂՀ նախագահը:

Այս հայտարարությունն ինքնին արդեն սենսացիոն կարելի է համարել միայն այն պատճառով, որ ՀՀ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը բոլորովին վերջերս անձամբ էր հայտարարել, որ կողմերը մոտ են հարցի լուծման: Սակայն էլ ավելի սենսացիոն էր այն, ինչ ԼՂՀ նախագահը ասաց, երբ նրան հիշեցրեցին, որ Ռ.Քոչարյանը գտնում է, թե հարցի լուծումը մոտ է: «Եթե ասում է, որ մոտ ենք, ուրեմն հիմքեր ունի: Ես չեմ կարող ասել` մոտ ենք, որովհետեւ ի նկատի եմ ունենում Ադրբեջանի ղեկավարության հայտարարությունները: Ես անձամբ չեմ հանդիպում Ադրբեջանի ղեկավարների հետ, չեմ քննարկում այս կամ այն հարցը, բայց ես գտնում եմ, որ եթե Ադրբեջանի դիրքորոշումը այն է, ինչ իրենք արտահայտում են մամուլում, ուրեմն մենք հեռու ենք հարցի կարգավորումից»,- ասաց Արկադի Ղուկասյանը:

Այսինքն,  ԼՂՀ նախագահի վերոնշյալ խոսքերից հստակ երեւում է, որ նա ընդհանրապես պատկերացում չունի, թե ինչ է խոսում Ռոբերտ Քոչարյանը Իլհամ Ալիեւի հետ հանդիպումների ժամանակ, ԼՂ հակամարտության լուծման բուն բանակցություններից տեղյակ է այնքան, որքան մեզանից յուրաքանչյուրը, եւ հասկանալու համար, թե ինչ է տեղի ունենում` ստիպված է լինում վերլուծել Ադրբեջանի  ղեկավարության  հրապարակային հայտարարությունները: Իսկ այս փաստը սենսացիոն է այնքանով, որ  թե՛ Ռոբերտ Քոչարյանը եւ թե՛ ինքը` Արկադի Ղուկասյանը, միշտ հայտարարում են, որ ԼՂՀ-ն թեեւ ուղղակիորեն չի մասնակցում բանակցային գործընթացին, սակայն Ռոբերտ Քոչարյանը ԼՂՀ նախագահին պարբերաբար  տեղյակ է պահում գործընթացի մասին, նրա հետ մոտեցումներ համաձայնեցնում եւ այլն:

ԼՂՀ նախագահի վերոնշյալ խոսքերից հստակ երեւում է, որ դա այնքան էլ այդպես չէ, եւ իհարկե, զարմանալի չէ, որ Արկադի Ղուկասյանի մոտ բազմաթիվ հարցեր կան գործընթացի վերաբերյալ, որոնք եւ նա երեկ ուղղել է ՄԽ համանախագահներին: «Ես ասացի համանախագահներին, որ ունեմ մի շարք հարցեր: Ես գտնում եմ, որ եթե կարողանանք որոշ հարցերի շուրջ եզրեր գտնել այնպես, որ դա  հիմք ծառայի հետագա բանակցությունների համար, ամենալավ տարբերակը կլինի: Բայց բնական է, որ նրանց կողմից արվող առաջարկների հետ կապված մենք ունենք բազմաթիվ հարցեր, պարզաբանումների կարիք, մոտեցումների ճշտում, եւ համանախագահները դա հասկանում են»,- ասաց Արկադի Ղուկասյանը: Իսկ ի՞նչ է մտածում ԼՂՀ նախագահն այն գնահատականների մասին, որ  Ռոբերտ Քոչարյանն ու Իլհամ Ալիեւը Արեւմուտքին պարզապես խոստացել են 2006 թվականին լուծել ԼՂ հարցը:

Մեր այս հարցին ի պատասխան  Արկադի Ղուկասյանն ասաց. «Չգիտեմ, թե ով ում ինչ է խոստացել, ես կարող եմ ասել, թե ինչ են ասում համանախագահները, նրանք ասում են, որ դա պետք է ոչ թե իրենց, այլ կողմերին, որեւէ ճնշում, ես իմ անունից կարող եմ ասել, չեմ զգացել: Բայց ես չեմ գտնում, որ Ռոբերտ Քոչարյանը կամ մեկ ուրիշը կարող է միայնակ այդ հարցը լուծել, այս հարցը գաղտնի պայմաններում չի լուծվելու, եթե պայմանավորվածություն լինի, դա կներկայացվի ժողովրդին, փակ դռների ետեւում ոչինչ չի լինելու»: Նշենք, որ երեկ նույնպես Արկադի Ղուկասյանն ասաց, որ ԼՂՀ-ն դուրս է  գործընթացներից: Ըստ նրա, այն, ինչ որ այսօր քննարկում են Հայաստանի եւ Ադրբեջանի ղեկավարները, ենթադրում է, որ Ղարաբաղը պետք է միանա  պրոցեսներին:

«Մենք չենք գտնում, որ առանց մեզ ինչ-որ հարց է լուծվելու: Եթե ցանկանում են կարգավորել խնդիրը, պարտավոր են ԼՂՀ-ն  ընդգրկել բանակցություններում, քանի որ այլ կերպ հնարավոր չէ»,- ասաց Ղուկասյանը եւ ավելացրեց,  որ ենթադրվում է` գալու է մի պահ, երբ բանակցային ֆորմատը փոխվելու է, ԼՂՀ-ն ընդգրկվելու է բանակցային պրոցեսի մեջ, եւ այն, ինչ մտահոգում է  Լեռնային Ղարաբաղին, ներկայացվելու է ե՛ւ կողմերին, ե՛ւ Մինսկի խմբի համանախագահներին: «Պարզ է, որ Ադրբեջանի հետ Ղարաբաղը ավելի շատ հարցեր ունի, քան Հայաստանի հետ»,- նաեւ այսպիսի բազմանշանակ միտք արտահայտեց Արկադի Ղուկասյանը, որը, այնուամենայնիվ, պատասխանեց հարցի լուծման տարբերակներին վերաբերող մի քանի հարցերին:

Դրանք հիմնականում  ԼՂ-ի կարգավիճակի հանրաքվեի անցկացման եւ գրավյալ տարածքների  վերադարձի մասին էին: Հարց հնչեց նաեւ դե ֆակտո անկախ, սակայն Ադրբեջանի կազմում ԼՂՀ-ի մնալու հավանականության մասին: Վերջին հարցին պատասխանելով՝ ԼՂՀ նախագահն ասաց. «Ղարաբաղի վերադարձը Ադրբեջանին աբստրակտ խոսակցություններ են, Ղարաբաղը երբեք չի լինի Ադրբեջանի մաս, ո՛չ դե ֆակտո, ո՛չ դե յուրե»: Ինչ վերաբերում է տարածքների վերադարձին, ապա ըստ Արկադի Ղուկասյանի՝ այդ հարցը պետք է դիտվի ԼՂՀ կարգավիճակի հստակեցման ֆոնին: Իսկ ահա կարգավիճակը հանրաքվեով հստակեցնելու գաղափարը ԼՂՀ-ի համար ընդունելի է: «Հարցը օրակարգում է, բայց մեր եւ Ադրբեջանի մոտեցումները հանրաքվեի վերաբերյալ տարբերվում են իրարից»,- երեկ հայտարարեց ԼՂՀ նախագահը:

Ի դեպ, վերջինս ասաց, որ ընդհանրապես  հանրաքվեի գաղափարը քննարկվում է նրա համար, որ պատերազմ չլինի, քանի որ ըստ Արկադի Ղուկասյանի, պատերազմը ոչ թե հարցի չկարգավորման այլընտրանքն է, այլ չխոսելու եւ չբանակցելու այլընտրանքը: «Չկա մի իշխանություն եւ ժողովուրդ, որ պատերազմ ցանկանա, այդ հարցերում մենք բոլորս համամիտ ենք»,- ասաց ԼՂՀ նախագահը՝ «մենք» ասելով ի նկատի ունենալով ԼՂՀ-ն, Հայաստանը եւ Ադրբեջանը: 

Աննա Հակոբյան