Օրենքի նախագիծ.  պատգամավորին զրկում են հայհոյելուց

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2006 թվականի փետրվարի 17-ի համարում

Ազգային ժողովի պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովը վերջապես ավարտել է օրենքի մի նախագծի մշակումը, որը ձայների բացարձակ մեծամասնությամբ մերժվելու է խորհրդարանի կողմից։ Դա «ՀՀ ԱԺ պատգամավորի պահվածքի մասին» օրենքի նախագիծն է, որի դրույթներն այս եւ, ենթադրվում է, հաջորդ խորհրդարաններում եւս անիրագործելի են։ Հանձնաժողովի նախագահ Ռաֆիկ Պետրոսյանն ինքն էլ է հասկանում, որ նման օրենք անցկացնելը շատ ավելի բարդ հարց է, քան անգամ սահմանադրական փոփոխությունների փաթեթն էր, բայց վերջին տարիների փորձը ցույց է տվել, որ հայ պատգամավորի վարքը օրենսդրորեն կանոնակարգելու անհրաժեշտություն կա։

Եւ այսպես, նախագծի՝ «Պատգամավորի բարոյական նկարագիրը» հոդվածում գրված է, որ պատգամավորը պարտավոր է լինել զուսպ, համբերատար, պահպանել վարվելակերպի համընդհանուր ճանաչում ստացած կանոնները եւ իր գրավոր ու բանավոր խոսքում բացառել կոպտության որեւէ դրսեւորում։ Բարոյական նկարագրի այս դրույթը շարունակելն իմաստ չունի, որովհետեւ դրույթի հենց առաջին բառը այս խորհրդարանի համար անիրագործելի պահանջ է։ Պատկերացնելն անգամ աբսուրդ է, թե ինչպես, ասենք, իրար լիրբ, ոչխար, էշի մեկը, անգրագետ անասուն, գյադա, կով եւ համբալ անվանող պատգամավորները պետք է պահպանեն վարվեցողության համընդհանուր ճանաչում գտած նորմերը։

Նույնքան անիրագործելի է օրենքի նախագծի հաջորդ դրույթը, որը պատգամավորին պարտադրում է իր գործընկերներին դիմել «հարգելի պատգամավոր» դիմելաձեւով։ Այս դրույթի զավեշտն ամբողջությամբ ընկալելու համար փորձենք մտովի պատկերացնել հետեւյալ իրավիճակը. ԱԺ յուրաքանչյուր նիստի ժամանակ պատգամավոր Արշակ Սադոյանն իր պատգամավորական պարտքն է համարում ղժղժալ նիստը նախագահողների եւ հատկապես Տիգրան Թորոսյանի վրա։ Ու եթե նման պահանջ է առաջադրվում պատգամավորին, ապա Սադոյանն այսուհետ պետք է գոռգոռա հետեւյալ ձեւակերպմամբ. «Հարգելի Տիգրան Թորոսյան, բայց ինչքա՞ն կարելի է մարդկանց զզվեցնել, բոլորը զզվում են այս ամենից, հերիք եղավ, բոլ եղավ, հարգելի անտանելի փոխխոսնակ»։

Եթե պատկերացրեցիք, անցնենք հաջորդ դրույթին, որը եւս կյանքի կոչվելու նվազագույն շանս անգամ չունի։ Այդ հոդվածով փորձ է արվելու կարգավորել պատգամավորի պահվածքն ԱԺ նիստերում եւ հանձնաժողովներում։ Նախագծում նշված է, որ ԱԺ նախագահը, նիստը վարողը եւ պատգամավորներն իրենց ելույթներում պետք է բացառեն ոչ կոռեկտ արտահայտությունները եւ չվիրավորեն մյուս պատգամավորներին։ Ինչպես նաեւ նրանք չեն կարող իրենց դիրքորոշումը հայտնել  սպառնալիքների ու վերջնագրերի տեսքով։ Հակառակ դեպքում նիստը վարողը իրավասու է նախազգուշացնել նմանօրինակ արտահայտությունների եւ կոչերի անթույլատրելիության մասին։ Երկրորդ նախազգուշացումից հետո ելույթ ունեցողը զրկվում է խոսքը շարունակելու իրավունքից, եւ նիստը վարողը անջատում է նրա խոսափողը։

Իսկ եթե պատգամավորը կշարունակի սպառնալ արդեն առանց խոսափողի, նրա նկատմամբ կկիրառվեն ԱԺ կանոնակարգի հոդված 45-ի հոդվածները՝ ամբիոնից իջեցնելուց մինչեւ ԱԺ տարածքից դուրս հանելը։ Եթե անգամ տեսականորեն ընդունենք, որ այս նախագիծը կարող է եւ ընդունվել, ապա ԱԺ նիստ, որպես այդպիսին, այլեւս տեղի ունենալ չի կարող, որովհետեւ մեր պատգամավորների ցանկացած ելույթ կա՛մ հաթաթա է, կա՛մ սպառնալիք, կա՛մ վիրավորանք, իսկ հիմնականում՝ ուլտիմատում։ Ի դեպ, օրենքի նախագիծը պարզաբանում է նաեւ այն պատժամիջոցները, որոնք կիրառվելու են օրինազանց պատգամավորների նկատմամբ։ Եթե պատգամավորը վիրավորել է մեկ այլ պատգամավորի պատիվն ու արժանապատվությունը, ապա  մեղավոր պատգամավորը պարտավոր է հրապարակայնորեն հերքել մեղադրանքը։

Հակառակ դեպքում տուժող պատգամավորը իրավասու է դիմել ԱԺ պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովին՝ հարցը քննարկելու եւ մեղադրանքն անհիմն համարելու պահանջով։ Այս դրույթի կիրառումն էլ կարող է կազմալուծել մեկ կոնկրետ հանձնաժողովի աշխատանքը, որովհետեւ եթե տուժած պատգամավորներն ապավինեն օրենքի պահանջին եւ իրենց հասցված մեղադրանքն անհիմն համարելու պահանջով սկսեն դիմումներ գրել պետաիրավական հանձնաժողովին, այդ հանձնաժողովը պետք է մի կողմ դնի իր մնացած գործերն ու ամեն օր քննարկի պատգամավորներից ստացված բողոքները, որտեղ, ասենք, X պատգամավորը պահանջում է անհիմն համարել Y պատգամավորի կողմից իրեն կով անվանելու մեղադրանքը։

Համաձայն օրենքի նախագծի, շարքային քաղաքացիները եւս կարող են գրավոր դիմել ԱԺ նախագահին՝ այս կամ այն պատգամավորի նկատմամբ ներգործության միջոցներ կիրառելու պահանջով, որոնք եւս պետք է քննության առնի պետաիրավական հանձնաժողովը։ Եւ եթե նախորդ դեպքում իր բան ու գործը պետք է մի կողմ դնի պետաիրավական հանձնաժողովը, ապա այս դեպքում արդեն ԱԺ նախագահը որեւէ այլ բանով զբաղվելու ժամանակ չի ունենալու, քանզի շարքային քաղաքացիները հենց նման իրավունքի են սպասում՝ իրենց ընտրյալների վրա բողոքներ ու դիմումներ գրելու համար։

Ուստի, եթե քաղաքացին գրի, որ պատգամավոր X-ը խախտել է օրենքի հոդված 10-ը եւ համապատասխան վայրում պատշաճ հարգանք չի ցուցաբերել Հայաստանի պետական խորհրդանիշների նկատմամբ, պետաիրավական հանձնաժողովը պարտավոր է քաղաքացու դիմումն առնել քննության եւ որոշել, թե տվյալ պատգամավորի նկատմամբ ներգործության հատկապես որ մեթոդն է կիրառելի։ Իսկ ներգործության մեթոդները հետեւյալն են՝ պարտավորեցնել պատգամավորին հրապարակային ներողություն խնդրել, հայտարարել հասարակական պարսավանք, հանձնարարել պատգամավորին հետագայում բացառել օրենքի խախտման դեպքերը, տեղեկացնել ԶԼՄ-ներին ու ընտրողներին պատգամավորի անվայել արարքի մասին։

Ահա այսպիսի ֆանտաստիկ բաներ։ Ի դեպ, ըստ պետաիրավական հարցերի հանձնաժողովի նախագահ Ռաֆիկ Պետրոսյանի, մինչեւ շրջանառության մեջ դնելը նախագիծը լրացվելու է եւս մեկ դրույթով, որը կանոնակարգելու է պատգամավորի արտաքին տեսքը։ Եւ քանի որ մեր որոշ պատգամավորներ սիրում են ԱԺ նիստերի դահլիճում հայտնվել սպարտիվկայով՝ վրայից կոստյում հագած, ուստի օրենքում կամրագրվի, որ մուտքը խորհրդարան արգելվում է սպորտային հագուստով, ջինսով եւ մինի յուբկաներով։ Ահա այսքանից հետո մենք Ռաֆիկ Պետրոսյանին հարցրեցինք՝ ինքը հավատո՞ւմ է, որ այս խորհրդարանն իր հոժար կամքով նման օրենք կընդունի։ «Իհարկե՝ ոչ»,- եղավ պատասխանը։

Նաիրա Զոհրաբյան