Շատերն էդ ջուրը մսխում են մի զարբից, ես դողում եմ ամեն կաթիլի վրա

Ըստ Լ.Ն. Տոլստոյի` լավ մարդիկ /որքան էլ հիմա տարօրինակ կամ անընդունելի թվա  մարդկանց նման կերպ բաժանելը/, այնուամենայնիվ, ուրեմն, լավ մարդիկ ապրում են ուրիշների զգացմունքներով և սեփական մտքերով` ի հակադրություն իրենց զգացմունքներով և ուրիշների մտքերով ապրող վատ մարդկանցից:

Սա, կարծես, աղերսվում է վաղեմի փիլիսոփայական ավանդույթին, համաձայն որի իր բնույթին հավատարիմ մարդը հենց մտածողության շնորհիվ է համապատասխան առաքինությունների հասնում /ըստ էության, կարելի է համարել` դառնում լավը/ և այդպիսով համապատասխանում իր կոչմանն ու դրանով արժանանում եթե ոչ անմիջապես երջանիկ լինելուն, ապա գոնե դրա իրավունքին` երջանկության հնարավորությանը: Բայց որքանո՞վ կապ ունի մարդու ռացիոնալ-քաղաքական կենդանի կոչումը մտածելու հետ: Քսաներորդ դարում գերմանացի հանրահահռչակ փիլիսոփա Հայդեգերը պնդում է, թե ռացիոնալ բանականության և մտածողության նույնացումը նշված ավանդույթի խոշորագույն սկանդալն է: Մյուս կողմից, գիտական համապատասխան հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ քաղաքական լարման պայմաններում մարդիկ հակված են խուսափելու երկմտանքներից, առաջնորդվում են  առավելապես կանխակալ կարծիքներով և հավատի դիրքերում խրամատավորված ինքնության թելադրանքով: Մտածողությունն անբաժան է պարադոքսներից, չի հանգում հաշվարկների շրջանառվող եղանակներին, ուղղակիորեն չի համապատասխանում դրանց հրամայականներին` հարցի տակ դնելով դրանք: Ի տարբերություն դատողությանը` մտածողությունն անանձնական է սկզբունքորեն` վերանձնական, անդրանձնական: Եթե հավատարիմ մնանք երջանկությունը մտածողության վրա հիմնող ավանդությանը և մտածողության նկարագրված ըմբռնմանը, ապա կարելի է պնդել, որ երջանկությունը խարսխված է անանձնականությանը և պատահական չէ, որ ապրվում է որպես համընդգրկուն ներդաշնակություն, համընդհանրության հայտնության և գոյության ընդունելություն ամենայն արհավիրքով ու բերկրանքով հանդերձ: Անձնական  երջանկությունն այդ հայտնության ընծան է` կերպարանափոխող իրադարձության հետքին հիմնված:  

Գրող, արծաթագործ Լևոն Ջավախյան.

Կարծեմ Նիցշեն է ասել` «Երջանկությունը մի զգացում է, որ հատուկ է կանանց և կովերին»: Իսկ եթե ինձ եք հարցնում, ապա ծնված լինելը, կյանքն արդեն արդեն իսկ ամենամեծ երջանկությունն է: Կարող էինք, չէ՞, չծնվել, մեր ծնունդը մեզ պարգևեց մեր անհատականությունը, մնացյալը սոսկ դրա ածանցյալն է:  

Անձնական երջանկություն.

Ամեն կերպ ձգտում եմ խուսափել ձևակերպումներից: Ընդամենը կարող եմ իմ զգացումների մասին արտահայտել` երբ գիտակցում ես, որ դու ապրում ես, երբ մեխանիկորեն չես շնչում և արտաշնչում, կամ էլ անասունի նման ուղեղդ անջատած արածում, այլ կարևորում ես քո շունչը, քո գիտակցումը, քո ստեղծագործությունը, քո աշխատանքը: Կյանքը հրաշք է: Ես ձգտում եմ կյանքը վայելել մանրամասն: Իմ ստեղծագործությունը ամբողջովին ներբող է առ կյանքը: Սայաթ Նովան ասում է`«Հենց բան կուզիմ ասիլ, որ ամպերումը ձեն տա»: Ես էդ բանն եմ փնտրում ու երբ գտնում եմ, առավել ևս զգում եմ, որ ապրում եմ: Մի պատմվածք ունեմ, կոչվում է` «Մի բաժակ ջուր»: Շատերն էդ ջուրը մսխում են մի զարբից: Ես դողում եմ ամեն կաթիլի վրա` ջուրը կում առ կում եմ խմում: Եվ իսկապես, առօրյա կյանքում ջուրը հենց էդպես էլ խմում եմ` կում առ կում` դրանով ոչ միայն ջրի վայելքն եմ զգում, այլև կյանքի:

Մասնագիտական երջանկություն.

Երբ չեմ գրում, տրամադրությունս էն չի, խոտի զգացողություն եմ ունենում, դառնանում եմ, բայց էդ էլ է նորմալ, չես կարող անընդհատ պիկի վրա լինել, կյանքն ընթանում է սինուսոիդով, արանքը լրացնում ես այլ և այլ կենցաղային ու անձնական հարցեր լուծելով: Ա'յ, խտացած ապրում եմ, երբ ստեղծագործում եմ, երբ նպատակ եմ դնում և ստորոտից ելնում եմ դեպի վեր, դեպի Էվերեստը, դեպի գագաթը` Աստծուն տեսնելու: Առավել հենց էդ պահին եմ խտացված զգում կյանքի համը: Սրտիս զարկերն արագանում են, կուրծքս բարձրանում է, ինձ չի ճնշում մարմնիս ծանրությունը, ոտքերս գետնից կտրվում են, սավառնում եմ, ես գնում եմ մի այլ աշխարհ, որն ինձ չի ցավեցնում, ընդհակառակը` ուրախացնում է, քանզի ստեղծում եմ մի այլ երկիր, իմ երազանքների աշխարհը: Բայց դա անում եմ ոչ թե այդ ստեղծագործության համար, այլ կյանքս հարստացնելու համար, լավ ապրելու համար: Ես խղճում եմ այն ստեղծագործողներին, որ հանուն իրենց ստեղծածի ճանաչման և գնահատման պատրաստ են ամեն տեսակի նողկանքի` քծնանքի, շողոքորրթության, կաշառելու, ստորաքարշության, որպեսզի այն մրցանակի կամ մի բանի արժանանա: Ես դա չեմ հասկանում: Ես ինչ-որ բան ստեղծում եմ իմ անձը բարձրացնելու համար և ոչ թե այն գլխիս դնելու, խոնարհելու և թեկուզ իմ ստեղծածի առջև ստորանալու համար: Կարևորն ակունքն է, ես եմ, որից սկսվում է կյանքն ու մնացած բաները, այդ թվում` պատմվածքներս:

Հանրային երջանկություն.

Ոչ մի անգամ չեմ զգացել էդ երջանկությունը: Դրսի աշխարհը շատ դեպքերում ինձ դառնացնում է: Այդ պահերին գերադասում եմ ներս մտնել` այնտեղ, որտեղ միայն ես եմ: Վանո Սիրադեղյանն ասում էր` ես ով եղա, որ ինձ էդքան հերիք եղա:

Երջանիկ երկիր, երջանիկ մարդիկ.

Էդ հարցում Քաջ Նազարն ինձանից խելոք է: Նազարն ասում էր` «Աշխարհը սհենց էկել ա, սհենց էլ կգնա...»: Մարինա ջան, աշխարհի բոլոր մարգարեները` Հիսուսից, Բուդդայից, Մուհամեդից սկսած` չկարացին աշխարհը փոխել: Էստեղ կարևորը մեր փոխվելն ա: Դա էլ հո մեզանի՞ց է կախված: Մանավանդ մեզանից յուրաքանչյուրից է սկսվում աշխարհը, էլ չեմ ասում` տիեզերքը: 

Մարինա Բաղդագյուլյան