Ընտրական օրենսգիրք. ընտրակեղծարարներին ճնշում են

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2006 թվականի մարտի 21-ի համարում

Երեկ ԱԺ նախագահ Արթուր Բաղդասարյանը խորհրդարանի ամբիոնից հայտարարեց, որ Հայաստանի խորհրդարանում լավ իմաստով աննախադեպ բան է տեղի ունեցել։ Իսկ տեղի է ունեցել այն, որ ընդդիմությունը եւ կոալիցիան համաձայնության են եկել Ընտրական օրենսգրքի լրամշակումների շուրջ, եւ միասնական փաթեթն արդեն ուղարկված է Վենետիկ։ ԱԺ նախագահի ուրախ  հայտարարությունը պատասխանն էր ընդդիմության այն հարցին, թե այս երկրում մինչեւ ե՞րբ պետք է կեղծվեն ընտրությունները։ Կոալիցիան վստահ է, որ ընդդիմության մասնակցությամբ լրամշակված Ընտրական օրենսգիրքն այնքան է խստացվել, որ այլեւս ընտրակեղծիք անելու սողանցք չի մնացել։

Ավելին, կոալիցիան առաջարկում է ծանոթանալ նաեւ այն փոփոխություններին, որոնք ԸՕ-ի լրամշակմանը զուգահեռ կատարվել են նաեւ ՀՀ Քրեական օրենսգրքում, եւ վստահեցնում է, որ իրենցից ոչ մեկը կամիկաձե չէ, որպեսզի նման փոփոխություններից հետո արձանագրություն կեղծի կամ քվեատուփ գողանա։ Իսկ ի՞նչ փոփոխություններ են կատարվել Քրեական օրենսգրքում, որոնք այս օրերին ժամանակավորապես ճնշել են ընտրակեղծարար պատգամավորների ցանկությունները։ Թղթի վրա գրված փոփոխությունները բավականին լուրջ են, եւ եթե ինչ-որ մեկը վստահ լինի, որ դրանք գործելու են, ապա, ասենք, ՀՀԿ խմբակցության անդամ Նահապետ Գեւորգյանը, որը սիրում է ընտրության ավարտից հետո քվեատուփ գողանալ եւ որոշ ժամանակ անց այն այլ բովանդակությամբ վերադարձնել ընտրատեղամաս, դժվար թե իր «կարոննի նոմերը» կրկնելու առանձնակի ցանկություն ունենա։

Եւ այսպես, Քրեական օրենսգրքի՝ «Ընտրությունների կամ քվեարկության արդյունքները կեղծելը» հոդվածը լրամշակվել է հետեւյալ խմբագրությամբ. «Հանրաքվեի կամ ընտրությունների ընթացքում ձայների ակնհայտ սխալ հաշվելը, այդ թվում՝ արձանագրությունները, դրանց պատճեները, այլ ընտրական փաստաթղթերը եւ դրանց քաղվածքները ակնհայտ սխալ տվյալներով հաստատելը, քվեատուփ հափշտակելը, համակարգչում ակնհայտ սխալ տվյալներ մուտքագրելը, մուտքագրված տվյալները փոփոխելը, ինչպես նաեւ՝ որեւէ այլ եղանակով ընտրությունների կամ քվեարկության արդյունքները կեղծելը պատժվում է ազատազրկմամբ՝ 3-5 տարի ժամկետով»։  Խստացվել են նաեւ պատիժները  ընտրողների ցուցակները կազմելու եւ դրանք քաղաքացիներին տրամադրելու կարգի խախտումների դեպքում։

Եթե գործող Քրեական օրենսգրքով ընտրողների ցուցակները կազմելու համար պատասխանատու պաշտոնատար անձի կողմից ցուցակները կազմելու սահմանված կարգի խախտմամբ կեղծիքներ կատարելը, ինչպես նաեւ ընտրողների ցուցակները քաղաքացիներին տրամադրելու համար սահմանված կարգը խախտելը պատժվում էր ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով, ապա լրամշակումից հետո ընտրական նույն այս հանցագործությունները կատարողները կպատժվեն ազատազրկմամբ՝ մինչեւ հինգ տարի ժամկետով։ Եւ քանի որ նախորդ բոլոր ընտրությունների փորձը ցույց տվեց, որ ընտրակեղծարարության պրոցեսի պարտադիր էլեմենտներից է նաեւ կեղծ քվեաթերթիկների տպագրումը, Քրեական օրենսգիրքը լրացվել է նոր հոդվածով.

«Կեղծ ընտրական քվեաթերթիկներ պատրաստելը կամ ակնհայտ կեղծ ընտրական քվեաթերթիկներ հանձնելը կամ իրացնելը պատժվում է 3-7 տարի ժամկետով ազատազրկմամբ՝ գույքի բռնագրավումով կամ առանց դրա։ Նույն արարքը, որը կատարվել է խոշոր չափերով, մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ, պատժվում է ազատազրկմամբ՝ 6-10 տարի ժամկետով»։ Եւս մեկ նոր հոդված է ավելացել ընտրողի ազատ կամքը խոչընդոտելու կամ կաշառք ստանալու դեպքերի համար։ Եւ այսպես. «Ընտրողի կամքի ազատ իրականացմանը խոչընդոտելը, թեկնածուներից որեւէ մեկի օգտին կամ կողմ քվեարկելու, ընտրություններին մասնակցելուց հրաժարվելու պայմանով թեկնածուներից անձամբ կամ միջնորդի միջոցով կաշառք ստանալը պատժվում է ազատազրկմամբ՝ 1-3 տարի ժամկետով։

Իսկ ընտրողին՝ թեկնածուներից որեւէ մեկի օգտին կամ կողմ քվեարկելու, ընտրություններին մասնակցելուն կամ ընտրություններին մասնակցելուց հրաժարվել հարկադրելը, որը կատարվել է գույքի վնաս պատճառելու սպառնալիքով կամ զենք գործադրելով, պատժվում է ազատազրկմամբ՝ 2-ից 5 տարի ժամկետով»։ Նոյեմբերի 27-ի հանրաքվեն ցույց տվեց, որ կնիքները հանձնաժողովներում պահվել են այնքան, ինչքան պետք է եղել ընտրակեղծիքները ավարտին հասցնելու համար։ Ուստի, Քրեական օրենսգրքում ավելացվել է նոր հոդված, որով պատիժ է նախատեսվում կնիքը ժամանակին ԿԸՀ չհանձնողին։  Լրամշակված ԸՕ-ով կնիքը, ընտրությունների ավարտից հետո, ԿԸՀ պետք է հասնի 18 ժամից ոչ ուշ։ Եթե չհասավ, ապա Քրեական օրենսգիրքը նախատեսում է պատիժ. ազատազրկում՝ 6 ամսից մեկ տարի ժամկետով։

Հաջորդ լրամշակումն արված է վստահված անձանց եւ լրատվամիջոցների «պայքարը» ընտրությունների ընթացքում թեթեւացնելու համար։ Այսուհետ այն անձինք, ովքեր վստահված անձին, դիտորդին կամ զանգվածային լրատվության միջոցի ներկայացուցչին թույլ չեն տա ծանոթանալ ընտրական փաստաթղթերին եւ չեն տրամադրի ընտրական հանձնաժողովների արձանագրությունները, կպատժվեն ազատազրկմամբ՝ 6 ամսից երկու տարի ժամկետով։ Այսպիսով, բավականին վախենալու պատիժներ են սահմանված հայկական ավանդական ընտրակեղծարարների համար։ Ու եթե որեւէ մեկը իսկապես վստահ լինի, որ, ասենք, ընտրակաշառք տալու համար ինքը երեք տարի նստելու է, ապա նման կամավորներ դժվար թե գտնվեն։ Սակայն նախադեպի ուժը բավականին զորավոր է, եւ մենք երեկ ո՛չ կոալիցիայից եւ ո՛չ էլ ընդդիմությունից չկարողացանք ստանալ շատ պարզ մի հարցի պատասխան. հանուն ինչի՞ ինչ-որ մեկը պետք է հավատա, որ բազմիցս լրաշմակված Ընտրական ու Քրեական օրենսգրքերը հատկապես այս փոփոխություններից հետո մեկ էլ հանկարծ պետք է սկսեն գործել։ 

Նաիրա Զոհրաբյան