Դաստիարակչական աշխատանք. չներմուծել Թուրքիայից

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2006 թվականի ապրիլի 13-ի համարում

Մոտ մեկ ամիս առաջ Հայաստանի եւ Թուրքիայի միջեւ առեւտրաշրջանառության հետ կապված որոշակի խնդիրներ էին առաջացել, որոնց մենք անդրադարձել ենք: Հիշեցնենք, որ շատ դժվարացել եւ գրեթե անհնարին էր դարձել հայկական ապրանքների արտահանումը դեպի Թուրքիա: Այն ժամանակ դա պայմանավորում էին նրանով, որ Վրաստանի տարածքում, որտեղով մեր արտահանողներն իրենց ապրանքները տանում էին Թուրքիա, խստացվել է մաքսային վերահսկողությունը, եւ հայկական ընկերություններին այլեւս թույլ չէին տալիս նախկինի նման իրենց բեռնափոխադրման գործարքները վերաձեւակերպել եւ տեղափոխել վրացական ընկերությունների միջոցով: Այսօր նույն խնդրի առջեւ են կանգնել հայկական այն ընկերությունները, որոնք զբաղվում են Թուրքիայից ապրանքներ ներմուծելով: Սակայն այս դեպքում խոչընդոտողները ոչ թե վրացի մաքսավորներն են, այլ Հայաստանի համապատասխան գերատեսչությունները:

Ընդ որում, արդեն անգամ կոնկրետ ժամկետներ են նշում, որից հետո թուրքական ապրանքների ներմուծումն ամբողջությամբ արգելվելու է: Թուրքական ապրանքների ներմուծմամբ զբաղվող ընկերություններին ներքին կարգով զգուշացվել է, որ ապրիլի 17-ից հետո ներմուծվող թուրքական ապրանքների համար սերտիֆիկատներ չեն տրվելու: Բանն այն է, որ Թուրքիայից ներմուծվող ապրանքների մեծ մասը, հիմնականում` սննդամթերքը, մինչեւ մաքսային սահմանը հատելը պետք է սերտիֆիկացման ենթարկվի ՀՀ Ստանդարտացման ազգային ինստիտուտի կողմից, որն էլ, տարածված տեղեկությունների համաձայն, ապրիլի 17-ից հետո թուրքական ապրանքների համար այլեւս սերտիֆիկատ չի տրամադրելու:

Մի խոսքով, թուրքական ապրանքների ներմուծմամբ զբաղվող ընկերությունները հայտնվել են անորոշ վիճակում եւ չգիտեն, թե մի քանի օր հետո ինչ է լինելու իրենց բիզնեսի հետ: Համենայնդեպս, թուրքական ապրանքներ ներմուծող ընկերություններում եւ այդ ապրանքների մեծածախ վաճառքով զբաղվող խանութներում արդեն մի քանի օր է` տեղյակ են ապրիլի 17-ից հետո ներմուծում թույլ չտալու մասին: Մեզ հետ զրույցում դա հաստատեց նաեւ Հայ-թուրքական բիզնեսի զարգացման հանձնաժողովի հայկական կողմի համանախագահ Արսեն Ղազարյանը, որը նույնպես սպասողական վիճակում է: «Հիմա մենք անորոշության մեջ ենք, չգիտենք, թե ինչ է կատարվում, ինչ-որ էմբարգո են ուզում հաստատել, թե այսուհետ ստանդարտներ չեն տրամադրելու, դեռ չգիտենք»,- ասում է Արսեն Ղազարյանը` ավելացնելով, որ մինչեւ այս հարցում որոշակիություն չմտնի, ինքը ավելին չի կարող ասել:

Իսկ այն կառույցներում, որոնք ի պաշտոնե զբաղվում են ապրանքների ներմուծման վերահսկողությամբ, դեռեւս հերքում են թուրքական ապրանքների ներմուծման արգելանք կիրառելու մասին լուրերը` միաժամանակ հասկացնելով, որ նման քայլի դիմելու հավանականությունը մեծ է: Օրինակ`  Ստանդարտացման ազգային ինստիտուտում ասում են, որ նման բան դեռեւս չկա, սակայն ավելացնում, որ վերջին ամիսներին թուրքական ապրանքների եւ մասնավորապես սննդամթերքի ներմուծումը կտրուկ նվազել է: Իսկ հարցին, թե ինչու է նվազել, ամենաօրիգինալ պատասխանը տվեց ՀՀ առեւտրի եւ տնտեսական զարգացման նախարարության ստանդարտացման, չափագիտության եւ համապատասխանության հաստատման վարչության պետ Ռոբերտ Դայանը, որը համակարգում է ստանդարտների հետ կապված ողջ դաշտը:

«Վերջին շրջանում հայկական ընկերությունների հետ աշխատանք ենք տարել, դաստիարակչական աշխատանք, եւ նրանք գիտակցաբար դադարել են ապրանքներ ներմուծել Թուրքիայից»,- ասում է Ռոբերտ Դայանը, որը այս «աշխատանքի» արդյունք է համարում այն, որ վերջին ամիսներին Թուրքիայից ընդհանրապես սննդամթերք չի ներմուծվել: Սա, ըստ էության, բացահայտում է, որ թուրքական ապրանքների ներմուծման արգելանք կիրառելու որոշումը կայացվել է պետական մակարդակով: Այդ մասին է վկայում նաեւ թուրքական ապրանքների ներմուծման արգելանքի վերաբերյալ կառավարությանն առընթեր Մաքսային պետական կոմիտեի մեկնաբանությունը: «Ներկայումս Մաքսային կոմիտեն եւ որակի սերտիֆիկացում իրականացնող համապատասխան մարմինները սերտ համագործակցում են Թուրքիայից Հայաստան մտնող ապրանքների, մասնավորապես սննդամթերքի որակը առավելագույն խստությամբ եւ հետեւողականությամբ վերահսկելու ուղղությամբ»,- փոխանցեցին Մաքսային կոմիտեից:

Այսինքն` թուրքական ապրանքների նկատմամբ կիրառվում է առնվազն «խստացված» ռեժիմ, ինչից մինչեւ պաշտոնական արգելանք հայտարարելը մեկ քայլ է: Իսկ եթե հիշենք, թե մոտ մեկ ամիս առաջ ինչպիսի ոգեւորությամբ էր Որակի պետական տեսչությունը ներկայացնում իր կատարած ուսումնասիրության արդյունքները, ըստ որոնց թուրքական մի շարք ապրանքներ չեն համապատասխանում որակի չափանիշներին, ապա կարելի է ենթադրել, որ թուրքական ապրանքների հակագովազդը էմբարգո հայտարարելու գործընթացի քայլերից մեկն էր: Ի դեպ, տեղեկություններ կային, որ արտգործնախարար Վարդան Օսկանյանը նամակ է ուղղել Ստանդարտացման ազգային ինստիտուտին, որով պահանջել է թուրքական ապրանքներին ներմուծման  սերտիֆիկատներ չտրամադրել:

Բնականաբար, արտգործնախարարությունում հերքում են նման նամակի գոյության փաստը: Ի դեպ, ԱԳՆ-ում չունեն 1993 թվականին Թուրքիայի կողմից հայկական ապրանքների նկատմամբ հայտարարված էմբարգոյի մասին վկայող որեւէ փաստաթուղթ: ԱԳՆ-ում միայն բանավոր կերպով գիտեն, որ թուրքական իշխանությունները հայկական ապրանքների ներմուծումն արգելելու վերաբերյալ ներքին հրահանգ են իջեցրել, ինչը հաստատող փաստաթուղթը, սակայն, դիվանագիտական հարաբերությունների բացակայության պատճառով, Հայաստան չի հասել: Իսկ այսօրվա գործընթացները ցույց են տալիս, որ Հայաստանի իշխանությունները էմբարգոյի «պատրաստություն» են տեսնում եւ ուզում են իրականություն դարձնել «Օգնենք մեզ, գնենք մերը» կարգախոսը: Դեռեւս ներքին կարգով:  

Գառնիկ Գեւորգյան