Մոսկվան կողմ է ԼՂ հարցում բոլոր պատանդների փոխանակմանը. ի՞նչ կպատասխանի Հայաստանը

ՌԴ արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովը հայտարարել է, որ պաշտոնական Մոսկվան կողմ է «բոլորին՝ բոլորի հետ» սկզբունքով գերիների փոխանակմանը, այդ թվում` ԼՂ հակամարտության դեպքում:

Ինչպես հայտնում է ՏԱՍՍ-ը, Լավրովը ապրիլի 30-ին Մոսկվայում կայացած մամուլի ասուլիսի ժամանակ նշել է, որ Ռուսաստանը հանդես է գալիս «բոլորին՝ բոլորի հետ» սկզբունքով գերիների փոխանակման օգտին՝ հակամարտության գոտիներում վստահության հաստատման համար:

«Մենք միշտ էլ բոլոր դեպքերում հանդես ենք գալիս նման իրավիճակների սպառիչ մարդասիրական լուծման օգտին, ներառյալ աճյունների փոխանակումը, ռազմագերիների, պահվող անձանց փոխանակումը «բոլորին՝ բոլորի հետ» սկզբունքով»,- նշել Է ՌԴ դիվանագիտական գերատեսչության ղեկավարը. «Եվ մենք գտնում ենք, որ դա կնպաստի հակամարտության գոտիներում վստահության մթնոլորտի հաստատմանը՝ լինի դա Լեռնային Ղարաբաղում, լինի Ուկրաինայի հարավ-արեւելքում»,- հավելել է նա:

Նախարարը հիշեցրել է, որ այդ սկզբունքն է դրված նաեւ Ուկրաինայի հակամարտության կարգավորման Մինսկի համաձայնություններում:

Հայաստանի և Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարներ Զոհրաբ Մնացականյանի և Էլմար Մամեդյարովի վերջերս կայացած հանդիպման արդյունքում պայմանավորվել էին կազմակերպել երկու կողմերում կալանքի մեջ գտնվող անձանց հարազատների փոխայցելություններ:

Ներկայում Ադրբեջանում գերության մեջ են գտնվում Հայաստանի քաղաքացիներ Կարեն Ղազարյանը, Արսեն Բաղդասարյանը, Զավեն Կարապետյանը։ Հայկական կողմում են Շահբազ Գուլիևը և Դիլհամ Ասկերովը։ Վերջիններս ձերբակալվել են 2014 թվականին՝ Արցախի տարածքում: Արցախյան դատարանը Ասկերովին ցմահ ազատազրկման է դատապարտել, իսկ Գուլիևին՝ 22 տարվա ազատազրկման՝ մեղավոր ճանաչելով մի շարք ծանր հանցագործություններում՝ լրտեսության, պետական սահմանի ապօրինի հատման, ռազմամթերք կրելու, առևանգման, սպանության հոդվածներով։ Այս տարվա փետրվարին Արցախում պատիժը կրելուց հետո ազատ է արձակվել ադրբեջանցի Էլնուր Էլման օղլի Հուսեյնզադեն։

Լավրովի հայտարարությունը համընկնում է Բավքի՝ «բոլորը՝ բոլորի հետ» փոխանակման ձեւաչափի վերաբերյալ դիրքորոշման հետ, որը հայկական կողմերը չեն կիսում:

Այս մասին մի քանի անգամ խոսել է ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը՝  նշելով, որ այդպես Ադրբեջան կվերդարձվեն «եւս երկու Ռամիլ Սաֆարովներ»:

«Արցախում գտնվող երկու ադրբեջանցիներից մեկը դատապարտվել է ցմահ, մյուսը ազատազրկվել է 20 տարով, որովհետև նրանք երկու հոգու, այդ թվում՝ պատանու են սպանել, մեկ հոգու էլ վիրավորել: Հիմա մենք համաձայն ենք ևս երկու Ռամիլ Սաֆարո՞վ վերադարձնելու Ադրբեջանին, համաձա՞յն ենք այս տարբերակին: Ես հասկանում եմ, շատ մեծ հարգանքով եմ վերաբերվում այդ ընտանիքի վշտին, բայց ես ուղիղ եմ ասում՝ հայ-վրացական ճանապարհը փակելը ինձ համար ուղղակի անհասկանալի էր»,- 2018 թ-ի նոյեմբերին տեղի ունեցած ասուլիսի ժամանակ հայտարարեց Փաշինյանը:

Շուրջ մեկ ամիս անց հայտարարությամբ հանդես եկավ նաւե Արցախի ԱԳՆ-ն՝ նշելով, որ չեն վարել ու չեն վարում բանակցություններ Դիլհամ Ասկերովին և Շահբազ Գուլիևին ազատ արձակելու կամ փոխանակելու շուրջ:

«Արցախի Հանրապետության իշխանությունները բազմիցս հայտարարել են, որ չեն վարել ու չեն վարում բանակցություններ Դիլհամ Ասկերովին և Շահբազ Գուլիևին ազատ արձակելու կամ փոխանակելու շուրջ։ Ավելին` նրանց ազատ արձակելու կոչերն ակնհայտորեն խրախուսում են անպատժելիությունը և ամենաթողությունը, ինչպես դա եղել է մարդասպան Սաֆարովի պարագայում։ Ակնհայտ է, որ Ադրբեջանը հերթական անգամ փորձում է շահարկել մարդասիրական բնույթի հարցերը՝ ի շահ սեփական քաղաքական նպատակների»,– նշված է հաղորդագրության մեջ։

Այնուամենյանիվ Սիվիլիթաս հիմնադրամի վերլուծաբան Թաթուլ Հակոբյանը կարծում է, որ արտգործնախարարների մակարդակով ավելի վաղ ձեռք բերված՝ պատանդների հարազատների փոխայցելությունների կազմակերպման մասին պայմանավորվածությունը կարող է վերջ ի վերջո հանգեցնել նրանց փոխանակման: Խոսքն ապագայի մասին է, նշում է նա, ու հավելում.

«Հայկական կողմերը, հատկապես Արցախը, չեն ցանկանում լսել սրա մասին: Հայկական կողմի փաստարկը շատ պարզ ու տրամաբանական է, որ չենք կարող մեր մոլորված տղային փոխանակել ադրբեջանցի դիվերսանտների հետ: Սա հասկանալի է: Նշվում է նաեւ, որ այսպես երկու Ռամիլ Սաֆարով ենք վերադարձնում Ադրբեջան», - նշում է փորձագետը, բայց միեւնույն ժամանակ հավելում, որ հակամարտության պատմության ընթացում, ինչպես բուն ռազմական գործողությունների ժամանակ, այնպես էլ դրանցից հետո, տեղի են ունեցել հարյուրավոր փոխանակումներ:

«Որեւէ մեկը չի նստել հաշվել, թե հարյուրավոր փոխանակվածներից որն է եղել մարդասպան, իսկ որը՝ խաղաղ բնակիչ, որն է եղել մոլորված գյուղացի, որը՝ կոմբատանտ», - նշում է նա:

Նրա խոսքով, նման հարցերին կարգավորման գործընթացում վերջ ի վերջո տրվում են քաղաքական լուծումներ: «Որքան էլ որ դա ցավալի լինի կողմերից որեւէ մեկի համար: Տրվում են այդ լուծումները, եթե, իհարկե, կողմերը համաձայնության են գալիս», - նշում է փորձագետն ու հիշեցնում 1996 թ-ին գերիների ամենամեծ փոխանակության մասին: «Այդ ժամանակ (այժմ հանգուցյալ) Պրիմակովը 100-ից ավելի պատանդների փոխանակում կատարեց: Նա Ադրբեջանից բերեց 30-ից ավել հայերի, իսկ այստեղից տարավ 70-ից ավելի ադրբեջանցիների: Մենք վստա՞հ էինք, որ այդ 70-ից ավել ադրբեջանցիների մեջ չկային մարդասպաններ», - այս հարցադրմամբ եզրափակում է իր խոսքը Թաթուլ Հակոբյանը: