Դատական համակարգի փոփոխությունը հանրային պահանջ է, հետեւաբար հակառակը լինել չի կարող․ Արթուր Ավագյան

Շատ հաճախ անցումային արդարադատություն տերմինում «արդարադատություն» բառի առկայությունը հանրային ընկալումներում թյուրըմբռնման է հանգում, քանի որ արդարադատությունը դատական գործունեության արդյունք է եւ չի կարող իրականացվել այլ կերպ։ Սակայն անցումային արդարադատությունը պետք է հասկանալ լայն իմաստով, այստեղ «արդարադատությունն» ավելի ճիշտ է հասկանալ որպես ոչ ժողովրդավարական կառավարումից ժողովրդավարական համակարգին անցնելու ընթացքում արդարության վերականգնմանն ու հանրային համերաշխությանն ուղղված գործունեություն` ինչպես դատարանների կողմից դասական արդարադատության իրականացման, այնպես էլ՝ օրենքով սահմանված այլ գործիքների օգտագործման միջոցով: Այս մասին նախօրեին Ազգային ժողովում անցումային արդարադատության վերաբերյալ լսումների ժամանակ իր ելույթում ասաց «Քաղաքացու որոշում» կուսակցության գործադիր մարմնի անդամ, քաղաքագետ, իրավաբան Արթուր Ավագյանը։

Ծավալուն այս քննարկումները Ավագյանը «Հայկական ժամանակ»-ի հետ զրույցում բավական հաջողված համարեց՝ նշելով, որ թեպետ մասնագիտական ձեւակերպումները շատ էին, այդուհանդերձ հնարավոր եղավ դրանք հանրության լայն շրջանակներին հասանելի դարձնել ու ներկայացնել՝ ի վերջո ինչ է անցումային արդարադատությունը։

Ըստ քաղաքագետի՝ կա որոշակի թյուրըմբռնում հենց արդարադատության բառի առկայության պատճառով․ անցումային արդարադատությունը նույնացվում է դասական արդարադատության հետ կամ դիտվում է որպես ալտերնատիվ արդարադատություն․

«Բայց այն ավելի լայն հասկացություն է, քան բուն կլասիկ արդարադատությունը։ Վերջինս անցումային արդարադատության գործիքներից, համալիր միջոցառումներից մի մասն է միայն։ Կլասիկ արդարադատությունն իրականացվում է դատարաններում, իսկ այսօր բավականին շատ խոսվեց վեթինգի մասին, որը դատարաններից դուրս է»,-ասաց Ավագյանը՝ ընդգծելով, որ վեթինգի հանձնաժողովում ապագայում ներգրավվող մարդիկ իրենք էլ նախ պետք է վեթինգի ենթարկվեն։

Ըստ ՔՈ ՍԴԿ անդամ Արթուր Ավագյանի՝ լսումների հենց առաջին հատվածում փորձագիտական բավականին խորքային ելույթներ եղան։ Ավագյանը մասնավորապես հիշեց «Իրավաբանների հայկական ասոցիացիայի» նախագահ Կարեն Զադոյանի ելույթը, որտեղ ներկայացնում էր անցումային արդարադատության վերաբերյալ 200 էջից ավելի ուսումնասիրությունից մի հատված։ Թեպետ, ինչպես Ավագյանը նկատեց, ուսումնասիրվել էր բոլոր երկրների փորձը, բայց միայն այս լսումները բավարար չեն, քննարկումը պետք է հասցնել հանրության լայն շերտերին։

Անդրադառնալով հարցին, թե արդյոք ուշացա՞ծ է այս մեխանիզմը հիմա կիառելը, Արթուր Ավագյանը հիշեց հեղափոխության օրակարգային 5 կետերը՝ դեկապիտալիզացիայի մասին օրենքի ընդունում, կուսակցությունների մասին օրենքի ընդունում, նոր Ընտրական օրենսգիրք, անկախ եւ արդար դատական համակարգի ստեղծում եւ ուղիղ ժողովրդավարության էլեմենտների ներդրում․

«Այս կետերից գրեթե չորսը մենք տեսնում ենք անցումային արդարադատության կոնտեքստում, մեզ համար այս ողջ մեկ տարվա ընթացքում դրանք չեն դադարել օրակարգային լինել, հիմա էլ ուշացած չեմ համարի։ Ուղղակի պետք էր մի կետից սկսել։ Չեմ կիսում կարծիքը, թե պատճառ հանդիսացան վերջին դատավարական գործընթացները, բայց քննարկումների մասին նույնիսկ կառավարող ուժի նախընտրական ծրագրում էր ներառված, այսինքն՝ աշխատանքներն ընթացքի մեջ են եղել, ուղղակի համընկան գործընթացները»,-ասաց Ավագյանը։

Վերջինս նկատեց, որ խորհրդարանում լսումների ժամանակ խոսվեց նաեւ մարդասիրական միջանցքի տրամադրման մասին, ըստ որի՝ այն դատավորներին, որոնք կարծում են, որ դժվարություն են ունենալու հանրայնացնելու իրենց ֆինանսական միջոցները, տրվելու է սեփական կամքով հեռանալու ժամանակ, եւ հենց այս քննարկման ընթացքում էլ հրաժարական է ներկայացրել ԲԴԽ նախագահ Գագիկ Հարությունյանը․

«Կարծում եմ մարդիկ մեկ տարվա ընթացքում հասցրին գիտակցել անցումային արդարադատության մարդասիրական լինելու էությունը, որովհետեւ հիմա փորձում են այն մեկնաբանել որպես պատժիչ մեխանիզմ, բայց այն հանրային հաշտեցման գալու պայմանագրի տեսք ունի»,-պարզաբանեց մեր զրուցակիցը։

Արթուր Ավագյանը, պատասխանելով հարցին, թե Հայաստանն ի վերջո ո՞ր երկրի փորձով պետք է առաջնորդվի կամ ընդհանրապես կարո՞ղ է լրիվ այլ՝ անցումային արդարադատության կիրառման սեփական փորձն ունենալ, ասաց, որ կարեւոր է միջազգային փորձի ուսումնասիրումը, բայց անցումային արդարդատության հիմքում հենց սուվերենությունը պետք է լինի․

«Մենք ի վիճակի կլինենք ստեղծելու եւ մինչ այս լավագույն օրինակն ունենալու, հենց հայկական՝ սուվերեն անցումային արդարադատության մոդելը, որը հետագայում կարող է օրինակ հանդիսանալ բոլոր, հատկապես՝ պոստսովետական երկրների համար՝ իրականացնելու այս գործընթացը։ Մենք կաշկանդված չենք եւ երբեւիցե չենք լինելու՝ օգտվել օտարերկրյա փորձերից, լինի հաջողված, թե չհաջողված»։

Ինչ վերաբերում է անցումային արդարադատության գործիքներին՝ Ավագյանն ասաց, որ կարծես թե կոնսենսուս չկա լյուստրացիայի մասով, քանի որ այն որոշակի վտանգներ է պարունակում․

«Բայց վեթինգը միանշանակ է լինելու։ Նաեւ վարչապետի ելութից էր նկատելի, որ հիմնական շեշտը դրվում էր դատավորներին վեթինգի ենթարկելու, բայց ես կարծում եմ՝ առանց բացառության բոլոր համակարգերը պետք է ենթարկվեն, այդ թվում՝ այն իրականացնողնրը։ Մյուս գործիքն էլ ճշմարտության եւ հաշտեցման գործընթացն է։ Իսկ այս հանձնաժողովներում, ըստ իս, պետք է ներգրավված լինեն ազգությամբ հայ մասնագետներ, նաեւ՝ սփյուռքից։ Ես համոզված եմ՝ կստացվի, քանի որ քաղաքացին կառավարող ուժին տվել է մանդատ եւ լիազորել իրականացնել այդ գործընթացը․ դատական համակարգի փոփոխությունը հանրային պահանջ է, հետեւաբար հակառակը լինել չի կարող»,-եզրափակեց «Քաղաքացու որոշում» կուսակցության անդամ, քաղաքագետ Արթուր Ավագյանը՝ եւս մեկ անգամ վերահաստատելով այն միտքը, որ անցումային արադարադատության վերջնական նպատակը պետք է լինի ազգային հաշտեցումը։

Տպել
14745 դիտում

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին

Սերգեյ Նարիշկինը այց է կատարել Հյուսիսային Կորեա

Անցած մեկ օրում ՀՀ ավտոճանապարհներին վթարների հետևանքով 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորում ստացել

«Միր» քարտերն արգելելը հավասարակշռված որոշում է, չպետք է շրջանցենք սանկցիաները. Թունյան

Հայկ Մարությանը նոր կուսակցություն է հիմնում

ՀԱՊԿ-ը խնդիր ունի մատնանշել Հայաստանի սահմանը, քանի դա չի արվել, ապա ՀՀ-ից որևէ քայլ ակնկալել պետք չէ․ Կարապետյան

Ահաբեկիչները հոգեմետ նյութերի ազդեցության տա՞կ են եղել. նոր մանրամասներ «Crocus»-ի ահաբեկչության գործից

Կինը հայտնել է, որ ամուսինը հաճախակի ծեծել է իր անչափահաս դստերը, փորձել նրա հետ սեռական հարաբերություն ունենալ

Հարվածել է, այնուհետ լվացել հատակի և անգիտակից հարևանի դեմքի արյան հետքերը. սպանության նախաքննությունն ավարտվել է

Գևորգ Պապոյանը շվեյցարացի գործընկերոջ հետ քննարկել է փոխգործակցության ընդլայնման հնարավորությունը

Հայաստանն աշխարհի առաջ վերածվում է Արևմուտքի վտանգավոր ծրագրերի իրականացման գործիքի. Զախարովա

Միկոյան-Գալշոյան փողոցների խաչմերուկում երթևեկության կազմակերպման փոփոխություն կլինի

Պապա ջան, ես քեզ միշտ կկարոտեմ, կհանդիպենք մյուս կյանքում․ Արթուր Աբրահամը լուսանկարներ է հրապարակել

Ինդոնեզական բանակը համալրվել է թուրքական տանկերով

Ուկրաինային տրամադրված F-16-ները չեն կարող փոխել իրավիճակը մարտադաշտում, դրանք օրինական թիրախ կդառնան. Պուտին

Տավուշում՝ ռուսական ռազմաբազայում, նկատել են տաջիկների և ղրղզների, գուշակեք՝ սա ինչ կազմ է և ինչի են սպասում. Սաֆարյան

Վրաց խորհրդարանականներն այցելել են Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր

Ալիևի նախկին փեսան հայտարարել է՝ իրենց պատկանող «Crocus city»-ի վերականգնումը կախված է Պուտինի և Վորոբյովի կարծիքից

ՔԿԾ-ին անհրաժեշտ են վարորդներ. ովքեր և ինչպես կարող են դիմել

Հայաստանում վտարանդի կառավարություն ներկայացող բոլոր գրասենյակները պետք է փակել. Չախոյան

Այս անգամ դաշտ են նետել սիրելի պահեստայինին, որը մեկ շաբաթում մեկ ստորագրությամբ լուծարեց ԼՂ-ն. Հովհաննիսյան

Ընթանում է «Հայաստանը՝ որպես քաղաքակրթական խաչմերուկ» միջազգային գիտաժողովը (տեսանյութ)

Հայաստանի գոյությունը կարող է երաշխավորվել բացառապես եվրոպական ընտանիքում․ Արման Բաբաջանյան

ԿԳՄՍ նախարարն ու Ֆրանսիայի դեսպանն այցելել են ակադեմիական քաղաքի տարածք