Դատական համակարգի փոփոխությունը հանրային պահանջ է, հետեւաբար հակառակը լինել չի կարող․ Արթուր Ավագյան

Շատ հաճախ անցումային արդարադատություն տերմինում «արդարադատություն» բառի առկայությունը հանրային ընկալումներում թյուրըմբռնման է հանգում, քանի որ արդարադատությունը դատական գործունեության արդյունք է եւ չի կարող իրականացվել այլ կերպ։ Սակայն անցումային արդարադատությունը պետք է հասկանալ լայն իմաստով, այստեղ «արդարադատությունն» ավելի ճիշտ է հասկանալ որպես ոչ ժողովրդավարական կառավարումից ժողովրդավարական համակարգին անցնելու ընթացքում արդարության վերականգնմանն ու հանրային համերաշխությանն ուղղված գործունեություն` ինչպես դատարանների կողմից դասական արդարադատության իրականացման, այնպես էլ՝ օրենքով սահմանված այլ գործիքների օգտագործման միջոցով: Այս մասին նախօրեին Ազգային ժողովում անցումային արդարադատության վերաբերյալ լսումների ժամանակ իր ելույթում ասաց «Քաղաքացու որոշում» կուսակցության գործադիր մարմնի անդամ, քաղաքագետ, իրավաբան Արթուր Ավագյանը։

Ծավալուն այս քննարկումները Ավագյանը «Հայկական ժամանակ»-ի հետ զրույցում բավական հաջողված համարեց՝ նշելով, որ թեպետ մասնագիտական ձեւակերպումները շատ էին, այդուհանդերձ հնարավոր եղավ դրանք հանրության լայն շրջանակներին հասանելի դարձնել ու ներկայացնել՝ ի վերջո ինչ է անցումային արդարադատությունը։

Ըստ քաղաքագետի՝ կա որոշակի թյուրըմբռնում հենց արդարադատության բառի առկայության պատճառով․ անցումային արդարադատությունը նույնացվում է դասական արդարադատության հետ կամ դիտվում է որպես ալտերնատիվ արդարադատություն․

«Բայց այն ավելի լայն հասկացություն է, քան բուն կլասիկ արդարադատությունը։ Վերջինս անցումային արդարադատության գործիքներից, համալիր միջոցառումներից մի մասն է միայն։ Կլասիկ արդարադատությունն իրականացվում է դատարաններում, իսկ այսօր բավականին շատ խոսվեց վեթինգի մասին, որը դատարաններից դուրս է»,-ասաց Ավագյանը՝ ընդգծելով, որ վեթինգի հանձնաժողովում ապագայում ներգրավվող մարդիկ իրենք էլ նախ պետք է վեթինգի ենթարկվեն։

Ըստ ՔՈ ՍԴԿ անդամ Արթուր Ավագյանի՝ լսումների հենց առաջին հատվածում փորձագիտական բավականին խորքային ելույթներ եղան։ Ավագյանը մասնավորապես հիշեց «Իրավաբանների հայկական ասոցիացիայի» նախագահ Կարեն Զադոյանի ելույթը, որտեղ ներկայացնում էր անցումային արդարադատության վերաբերյալ 200 էջից ավելի ուսումնասիրությունից մի հատված։ Թեպետ, ինչպես Ավագյանը նկատեց, ուսումնասիրվել էր բոլոր երկրների փորձը, բայց միայն այս լսումները բավարար չեն, քննարկումը պետք է հասցնել հանրության լայն շերտերին։

Անդրադառնալով հարցին, թե արդյոք ուշացա՞ծ է այս մեխանիզմը հիմա կիառելը, Արթուր Ավագյանը հիշեց հեղափոխության օրակարգային 5 կետերը՝ դեկապիտալիզացիայի մասին օրենքի ընդունում, կուսակցությունների մասին օրենքի ընդունում, նոր Ընտրական օրենսգիրք, անկախ եւ արդար դատական համակարգի ստեղծում եւ ուղիղ ժողովրդավարության էլեմենտների ներդրում․

«Այս կետերից գրեթե չորսը մենք տեսնում ենք անցումային արդարադատության կոնտեքստում, մեզ համար այս ողջ մեկ տարվա ընթացքում դրանք չեն դադարել օրակարգային լինել, հիմա էլ ուշացած չեմ համարի։ Ուղղակի պետք էր մի կետից սկսել։ Չեմ կիսում կարծիքը, թե պատճառ հանդիսացան վերջին դատավարական գործընթացները, բայց քննարկումների մասին նույնիսկ կառավարող ուժի նախընտրական ծրագրում էր ներառված, այսինքն՝ աշխատանքներն ընթացքի մեջ են եղել, ուղղակի համընկան գործընթացները»,-ասաց Ավագյանը։

Վերջինս նկատեց, որ խորհրդարանում լսումների ժամանակ խոսվեց նաեւ մարդասիրական միջանցքի տրամադրման մասին, ըստ որի՝ այն դատավորներին, որոնք կարծում են, որ դժվարություն են ունենալու հանրայնացնելու իրենց ֆինանսական միջոցները, տրվելու է սեփական կամքով հեռանալու ժամանակ, եւ հենց այս քննարկման ընթացքում էլ հրաժարական է ներկայացրել ԲԴԽ նախագահ Գագիկ Հարությունյանը․

«Կարծում եմ մարդիկ մեկ տարվա ընթացքում հասցրին գիտակցել անցումային արդարադատության մարդասիրական լինելու էությունը, որովհետեւ հիմա փորձում են այն մեկնաբանել որպես պատժիչ մեխանիզմ, բայց այն հանրային հաշտեցման գալու պայմանագրի տեսք ունի»,-պարզաբանեց մեր զրուցակիցը։

Արթուր Ավագյանը, պատասխանելով հարցին, թե Հայաստանն ի վերջո ո՞ր երկրի փորձով պետք է առաջնորդվի կամ ընդհանրապես կարո՞ղ է լրիվ այլ՝ անցումային արդարադատության կիրառման սեփական փորձն ունենալ, ասաց, որ կարեւոր է միջազգային փորձի ուսումնասիրումը, բայց անցումային արդարդատության հիմքում հենց սուվերենությունը պետք է լինի․

«Մենք ի վիճակի կլինենք ստեղծելու եւ մինչ այս լավագույն օրինակն ունենալու, հենց հայկական՝ սուվերեն անցումային արդարադատության մոդելը, որը հետագայում կարող է օրինակ հանդիսանալ բոլոր, հատկապես՝ պոստսովետական երկրների համար՝ իրականացնելու այս գործընթացը։ Մենք կաշկանդված չենք եւ երբեւիցե չենք լինելու՝ օգտվել օտարերկրյա փորձերից, լինի հաջողված, թե չհաջողված»։

Ինչ վերաբերում է անցումային արդարադատության գործիքներին՝ Ավագյանն ասաց, որ կարծես թե կոնսենսուս չկա լյուստրացիայի մասով, քանի որ այն որոշակի վտանգներ է պարունակում․

«Բայց վեթինգը միանշանակ է լինելու։ Նաեւ վարչապետի ելութից էր նկատելի, որ հիմնական շեշտը դրվում էր դատավորներին վեթինգի ենթարկելու, բայց ես կարծում եմ՝ առանց բացառության բոլոր համակարգերը պետք է ենթարկվեն, այդ թվում՝ այն իրականացնողնրը։ Մյուս գործիքն էլ ճշմարտության եւ հաշտեցման գործընթացն է։ Իսկ այս հանձնաժողովներում, ըստ իս, պետք է ներգրավված լինեն ազգությամբ հայ մասնագետներ, նաեւ՝ սփյուռքից։ Ես համոզված եմ՝ կստացվի, քանի որ քաղաքացին կառավարող ուժին տվել է մանդատ եւ լիազորել իրականացնել այդ գործընթացը․ դատական համակարգի փոփոխությունը հանրային պահանջ է, հետեւաբար հակառակը լինել չի կարող»,-եզրափակեց «Քաղաքացու որոշում» կուսակցության անդամ, քաղաքագետ Արթուր Ավագյանը՝ եւս մեկ անգամ վերահաստատելով այն միտքը, որ անցումային արադարադատության վերջնական նպատակը պետք է լինի ազգային հաշտեցումը։

Տպել
14741 դիտում

Ինչ պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել Փաշինյանի՝ Տավուշ այցի ժամանակ. մանրամասներ (լուսանկարներ)

Ես չեմ վիրավորում, ասում՝ «գյադեն հերդ ա», քոքից բռնվեք, կհանդիպենք․ Հովհաննես Դավթյանը՝ Արզաքանցյանին

Մենք պետք է թույլ չտանք պատերազմի սկսում․ ինչ է ասել վարչապետը տավուշցիների հետ հանդիպմանը

Պուտինն իրեն լեգիտիմություն տվեց՝ այլանդակությունները շարունակելու համար, ՌԴ-ին բարի ճանապարհ դեպի գերեզման. Սուքիասյան

Երևանն այս տարի կունենա 20 հա տարածք զբաղեցնող տնկարան, կտնկվի 2000 ծառ

ԱՄՆ-ն մտադիր չէ շնորհավորել Ռուսաստանի նախագահին ընտրություններում հաղթելու համար․ Պատել

Ամեն խաղի պետք է պատրաստվենք, ինչպես վերջինի․ Հարոյանը՝ Կոսովոյի հավաքականի հետ խաղի մասին

Հայաստանի և Մալթայի ԱԳՆ պաշտոնյաների խորհրդակցությունների ընթացքում անդրադարձ է եղել ՀՀ-ԵՄ գործընկերության խորացմանը

ՌԴ ԿԸՀ-ն ավարտել է ձայների հաշվարկը․ ընտրողների 87,28% քվեները Վլադիմիր Պուտինինն է

Նռնակ, պայթուցիչ ու փամփուշտներ․ Կապանի բնակիչը փրկարարական ջոկատում հանձնել է ԼՂ-ից բերված զինամթերքը

Վրաստանի ԱԺ կրթության հանձնաժողովի նախագահը գալիս է Հայաստան․ մանրամասներ

Մկրտչյանը ԱՄՆ ՄԶԳ փոխկառավարչի հետ քննարկել է ԼՂ-ից բռնի տեղահանվածներին աջակցության հարցում համագործակցությունը

Ինչ իրավիճակ է ՀՀ ճանապարհներին ժամը 20։00-ի դրությամբ

Վրաստանը պետք է ավելին անի Ռուսաստանին զսպելու համար․ ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար

Երկու երիտասարդ վիճել են տաքսու վարորդի հետ, ապա դանակահարել ուղևորին

Պուտինը հանդիպել է ՌԴ նախագահի թեկնածուների հետ, առաջարկել շարունակել ակտիվ համատեղ աշխատանքը

Հայաստանը հստակ դիրքորոշում ունի հասնել խաղաղության․ նախագահը հանդիպել է ֆրանսիացի մտավորականների հետ

Բորիս Բախշինյանը նշանակվել է Արարատի և Վայոց ձորի մարզերի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր

Իսակովի պողոտայում՝ ռուսական եկեղեցու դիմաց, «ԿամԱԶ»-ը վրաերթի է ենթարկել հետիոտնին

ՀՀ ԱԳՆ պատվիրակությունը Բրյուսելում մասնակցել է Եվրոպական միության Արևելյան գործընկերության Ավագ պաշտոնյաների հանդիպմանը

Բայրամովը Լուիս Բոնոյի հետ հանդիպմանը վերահաստատել է Ադրբեջանի հանձնառությունը խաղաղության գործընթացին

Արտուր Հարությունյանը նշանակվել է Շիրակի մարզի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր

Հակոբ Բալայանն ու Երևան քաղաքի ավագանու անդամ Միքայել Խաչատրյանը շրջայց են իրականացրել Էրեբունի վարչական շրջանում

Գորիսում 3 անձի նկատմամբ մահափորձի վարույթով հետախուզվող տղամարդը հայտնաբերվել է. մանրամասներ

ԱԺ-ում տեղի է ունեցել «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության նիստը․ քննարկվել են տեղահանվածներին տրամադրվող ծրագրերը

Հռոմի Պապը չի շնորհավորել Պուտինին նորից վերընտրվելու համար․ Սուրբ Աթոռից հերքում են տեղեկությունները

Շիրակի մարզպետարանի կալանավորված պաշտոնյաների լիազորությունները կասեցվել են

Ինչ իրավիճակ է Ստեփանծմինդա-Լարս ավտոճանապարհին

Դուք շարունակում եք շարժվել Բուխարեստի գագաթնաժողովի որոշմամբ, Վրաստանը կդառնա ՆԱՏՕ-ի անդամ․ Ստոլտենբերգ

Քանաքեռավանի գազալցակայանում «Պեժո»-ի լիցքավորման պահին տեղի ունեցած պայթյունի հատկանիշներով նախաձեռնվել է քրվարույթ

Նիկոլ Փաշինյանը մանրամասնել է, թե ինչ խոսակցություն է ունեցել տավուշցիների հետ

Հասանովը Ստոլտենբերգին զեկուցել է հայ-ադրբեջանական սահմանին տիրող իրավիճակի մասին

Չեխիայի Հանրապետության խորհրդարանի Պատգամավորների պալատի նախագահը եվրոպական դրոշ է փոխանցել Սիմոնյանին

Աբովյանում ուղևորափոխադրման հարցի շուրջ տեղի ունեցած խուլիգանության գործով երեք անձի մեղադրանք է ներկայացվել

Երևանյան 28 փողոցներում վերգետնյա մալուխները կանցկացվեն ստորգետնյա կապուղիներով

Անդրանիկ Քոչարյանը ՆԱՏՕ ԽՎ նստաշրջանից առաջ հանդիպում է ունեցել ՀՀ ԱԳ փոխնախարարի հետ

Բաքվում Պուտինի օգտին քվեարկել է ռուսաստանցիների 77%-ը, ռեկորդային քվեարկությունը գրանցվել է Չեչնիայում՝ 98,99 տոկոս

Կալանավորվել է Շիրակի մարզպետարանի Քաղաքաշինության վարչության պետը և ևս մեկ հոգի

36-ամյա երիտասարդը հարվածներ է հասցրել ընկերուհուն, 26-ամյա աղջիկն էլ դանակահարել է նրան

Աշխարհի Գավաթում Հայաստանը կներկայացնի 5 ծանրորդ