«Ոչ գործարար» «գործարարները». նրանք չեն զբաղվում բիզնեսով

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2006 թվականի հունիսի 1-ի համարում

«Օրինաց երկիր» կուսակցության ընդդիմադիրականացումից հետո ԱԺ-ի ՕԵԿ խմբակցությունը տեմպով լքած պատգամավորները ձեւավորեցին նոր խումբ եւ կոչեցին այն «Գործարար»: Ինչ խոսք, ԱԺ-ում «Գործարար» անունով խումբ ձեւավորելը այն դեպքում, երբ Հայաստանում պատգամավորներին Սահմանադրությամբ արգելվում է գործարար լինել, ինքնին աբսուրդ է: ՀՀ Սահմանադրության տեսակետից սա նույնն է, որ ստեղծվի հղի տղամարդկանց շահերի պաշտպանության կոմիտե: Բայց սա տեսական դաշտից է, իսկ գործնականում բոլորս գիտենք, թե ինչպիսին է իրավիճակը: Մեր ամբողջ խորհրդարանը, ըստ էության, այսօր, աննշան բացառություններով, զբաղված է գործարարությամբ, եւ այս պահին դա չէ, որ մեզ հետաքրքրում է: Իսկ հետաքրքիրն այն է, որ «Գործարար» պատգամավորական խմբի ներկայացուցիչներից միայն մեկի բիզնեսն է, որ ներառված է 1000 խոշոր հարկատուների ցանկում:

Խոսքը Ալեքսան Պետրոսյանի մասին է, որին պատկանում է ՄԱՊ ընկերությունը: «Գործարարը՝ դա դեռ չի նշանակում, որ պետք է անպայման լինի խոշոր: Դուք կարող եք շատ փոքր բիզնես ունենալ եւ համարվել գործարար»,- այս պատկերը մեկնաբանելու մեր խնդրանքին ի պատասխան ասաց «Գործարարի» միակ խոշոր գործարար Ալեքսան Պետրոսյանը: Շատ ճիշտ նկատառում է, բայց ամբողջ խնդիրն այն է, որ այդ խմբում աղքատ մարդիկ չկան` բոլորն էլ հարուստ են: «Հարստությունը կապ չունի,- ասում է պրն Պետրոսյանը,- կարող է նրանց եղբայրներն են բիզնես անում, հայրերն են բիզնես անում: Այդպես չի՞ լինում»: Իհարկե, լինում է: Լինում է նաեւ այնպես, որ զոքանչներն էլ են բիզնես անում, զոքանչներն էլ հսկայական հարստություն ունենում:

Եւ փորձը ցույց է տալիս, որ Հայաստանում մեր քաղաքական գործիչների զոքանչները անչափ սիրում են իրենց փեսաներին եւ թույլ են տալիս առանց սահմանափակումների օգտվեն իրենց պատկանող գույքից ու բիզնեսի արգասիքներից: Ընդհանրապես, պրն Պետրոսյանը տեղյակ չէ իրենց խմբում ներառված պատգամավորների բիզնեսային գործունեությունից, բայց չի էլ կարծում, որ նրանք աշխատում են ստվերում եւ կարող են դրանով հանդերձ ստվեր նետել խմբի վրա: Այդուհանդերձ, հենց խմբի ղեկավար Գրիգորի Մարգարյանը, որը, մեղմ ասած, այնքան էլ աղքատ մարդ չէ, որեւէ կերպ չի առկայծում 1000 խոշոր հարկատուների ցանկում: Ինչո՞ւ: ««Բելաջիո» ռեստորանային համալիրի սեփականատերը հանդիսանում է իմ ընտանիքը: Ես ընդհանրապես «Բելաջիոյի» հարցերով չեմ զբաղվում: Դրանցով զբաղվում է եղբայրս, եւ այդ պատճառով գտնում եմ, որ իրավունք չունեմ մեկնաբանություններ տալ այդ հարցի վերաբերյալ»,- ասում է պրն Մարգարյանը, որը լայն հանրությանը ավելի ծանոթ է «Բելաջիոյի Գրիշ» մականունով:

Չի զբաղվում եւ չի մեկնաբանում, այդուհանդերձ, պարզվում է՝ հետաքրքրվում է հարկատուների ցանկով: «Իսկ ռեստորանային համալիրներից ո՞ր մեկն է ներառված ցանկում»,- մեր հարցերին ի պատասխան իր հերթին հարցնում է պրն Մարգարյանը: Եւ իրոք, հարկատուների ցանկում այդպիսիք չկան: Եւ պարոն Մարգարյանը, ըստ էության, հենց այդ տեսանկյունից է մեկնաբանում «Բելաջիոյի»` ցանկում չլինելը: «Եթե ուրիշները չկան, ինչո՞ւ եք որոշել հենց ինձ տալ այդ  հարցը»,- ասում է նա: Փաստորեն, ստացվում է, որ Հայաստանում հարկեր չվճարելը լրիվ տրամաբանական է: Նկատենք, որ ինչպես խոշոր հարկատուների ցանկում ոչ մի կերպ չի հայտնվում ՕԵԿ-ը լքած Մարգարյանի  «Բելաջիոն», այնպես էլ ցանկում չի հայտնվում ՕԵԿ-ը չլքած պատգամավոր Արթուր Բաղդասարյանի ընտանիքին մինչեւ վերջերս պատկանող Ջրվեժի «Էլեն» ռեստորանը:

Որքան էլ տարօրինակ հնչի, խոշոր հարկատուների ցանկում երբեք չի հայտնվել ու թերեւս երբեք չի հայտնվի «Գործարարի» մեկ այլ «ոչ գործարար» անդամ Արտակ Սարգսյանի «ՍԱՍ» սուպերմարկետների ցանցը: Այս ցանցը, ինչպես պարզվում է խոշոր հարկատուների ցանկից, ամսական նույնիսկ 2 մլն դրամ հարկ չի վճարում, այլապես պետք է լիներ այդ ցանկում: Դե, այսպիսի անուններ հնչելուց հետո արդեն պետք էլ չի զարմանալ, որ «Գործարար» պատգամավորական խմբի մյուս անդամները ներառված չեն այս ցանկում: Օրինակ՝ այդ խմբի անդամ Սամվել Շահգալդյանը համոզված է, որ ինքը շատ փոքր գործարար է եւ իրեն պատկանող ինչ-որ «Մուրճ» ընկերությունը որեւէ կերպ չէր կարող լինել խոշոր հարկատու: Խմբի քարտուղար Մեխակ Մխիթարյանը համարում է, որ ինքը ընդհանրապես գործարար չէ եւ որեւէ բիզնես չունի:

Իր աղքատությամբ, պատկերավոր ասած, առանձնապես աչքի չընկնող Սայադ Զախարյանն էլ միջնորդական բիզնես ունի: Նա մասնագիտացած է Երեւանում «էժան, հարմար գներով» տարածքներ ճարելու եւ վաճառելու գործում եւ միջնորդ օղակ է հանդիսանում նման տարածքներ ցանկացողների եւ եղբոր` Երեւանի քաղաքապետ Երվանդ Զախարյանի միջեւ: Ինքներդ եք հասկանում, որ նման բիզնեսը օրինականացնել հնարավոր չէ, եւ հետեւաբար դրանից հարկեր գանձելն էլ է անհնարին: Մի խոսքով, այսպիսի «Գործարար»-ականներ ունենք մեր խորհրդարանում: Հաստատ կարելի է պնդել, որ այս խմբում ներառված պատգամավորները ամբողջ թափով կպայքարեն Հայաստանում ստվերային տնտեսությունը արմատախիլ անելու եւ բիզնեսը հարկային դաշտ տեղափոխելու համար: Ու հաստատ կարելի է պնդել, որ նրանց դա կհաջողվի: Չե՞ք հավատում:

Հայկ Գեւորգյան