Չարամիտ մաքսանենգը. արթնացեք եւ ժպտացեք` դուք հանցագործ եք

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2006 թվականի հուլիսի 15-ի համարում

«Դուք թշնամի՞ ունեք, դուք ուզում եք նրան վատությո՞ւն անել, դուք ուզում եք կործանել նրա կյանքը, հասցնել նրան ինքնասպանության, բայց չգիտեք, թե ինչպե՞ս: Դիմե՛ք մեզ: Մատչելի գներով մենք իրականություն կդարձնենք ձեր երազանքը»,- մոտավորապես այսպիսին կլիներ այն կազմակերպության գովազդային հայտարարությունը, որը ուսումնասիրելով ՀՀ օրենքները, քաջ իմանալով մեր պետական մարմինների եւ դատարանների մենթալիտետը` կփորձեր մարդկանց թշնամիներին վատություն անելու վրա փող աշխատել: Հայաստանում դա կարելի է անել լրիվ ՀՀ օրենսդրության հիման վրա: Սա ենթադրություն չէ, այլ մի պարզ օրինակ ՀՀ շարքային քաղաքացու կյանքից:

Կարո՞ղ եք պատկերացնել մի իրավիճակ, երբ մի արեւոտ օր դուք տանը քնած եք, հանկարծ ձեզ արթնացնում է մի հեռախոսազանգ ու տեղեկացնում, որ դուք մաքսանենգ եք, դուք ապօրինի դեղ ներկրող եք, դուք պատժվելու եք, եւ ձեր ունեցվածքի վրա արդեն կալանք է դրված: Մոտավորապես այսպիսի մի պատմության մեջ է ընկել Վարդան Գրիգորյան տարածված անուն-ազգանունը կրող ՀՀ շարքային քաղաքացին: Նա ընտանիքով մի քանի տարի ապրել է Գերմանիայում, այնտեղ ձեռք բերել գերմանացի ընկերներ, մտերիմներ: Հայաստան վերադառնալուց հետո նրա կապը ընկերների հետ չի դադարել: Նա պարբերաբար ծանրոցներ է ստացել` շորեղեն, կոշկեղեն ընտանիքի բոլոր անդամների համար: Գրիգորյանները հաճախ են հեռախոսազրույցներ ունեցել իրենց ընկերների հետ:

Մի օր էլ նրա գերմանացի մտերիմներից մեկը զանգահարում է, թե` ո՞նց եք, ի՞նչ կա-չկա, տնեցիները ո՞նց են: Դե, էնքան էլ լավ չենք: Ի՞նչ է եղել: Գերմանացին խոսքի մեջ իմանում է, որ Վարդանի կնոջ ծնողները հիվանդ են` մեկը շաքարախտով, մյուսը լուրջ խնդիրներ ունի սրտի հետ: Շարունակվում է մանրամասն հարցուփորձ, թե կոնկրետ ինչ հիվանդություններ են եւ այլն, ու թեման դրանով փակվում է: Որոշ ժամանակ անց` 2005-ի հունիսին, Գրիգորյանները հերթական ծանրոցն են ստանում Գերմանիայից: Այդ մասին իրենց տեղեկացնում են Մաքսայինից, թե` եկեք, ձեր ծանրոցը բացելու ենք: Բացում են: Ծանրոցում շորերից ու կոշիկներից բացի գտնում են մի փոքր փաթեթ 20 անուն դեղերով:

Մաքսայինը տեղում կազմել է համապատասխան արձանագրություններ: Նույնիսկ ուզեցել են քրեական գործ հարուցել, հետո փոշմանել են: Մի խոսքով, իր տանը խաղաղ քնած ՀՀ շարքային քաղաքացի Վարդան Գրիգորյանին տուգանել են 600 հազար դրամով: Գրիգորյանը, իհարկե, փորձել է պաշտպանվել, դիմել է դատարան, բոլոր ատյաններին, բայց ապարդյուն: Հիմա շատ համեստ կյանքով ապրող Գրիգորյաններն ունեն երկու տարբերակ` մի տեղից տոկոսով պարտք անել 1400 դոլար (600 հազար դրամ) ու վճարել տուգանքը կամ վաճառել 1984 թվականի արտադրության միկրոավտոբուսը, որով Վարդանը մի կերպ հոգում է ընտանիքի կարիքները:

Եւ ուրեմն ի՞նչ է տեղի ունեցել: Մաքսայինը արձանագրել է, որ Գրիգորյանը խախտել է Մաքսային օրենսգրքի 203 հոդվածը, որում ասված է. «ՀՀ մաքսային սահմանով տեղափոխվող ապրանքները եւ տրանսպորտային միջոցները չհայտարարագրելը... հանցագործության հատկանիշների բացակայության դեպքում՝ առաջացնում է տուգանքի նշանակում՝ այդ ապրանքների եւ տրանսպորտային միջոցների մաքսային արժեքի չափով»: Այսինքն, եթե դուք ծանրոց եք ստանում, ապա պետք է ճշգրիտ իմանաք, թե կոնկրետ ինչ կա  ծանրոցում` ինչից քանի հատ, ինչ արժեքով եւ այլն: Ընդ որում, դա պետք է իմանաք այն ժամանակ, երբ ծանրոցը դեռ ճանապարհին է: Հենց հասավ Հայաստան, եւ դուք չիմացաք, վերջ` դուք մաքսանենգ եք, եւ ձեզ մնում է միայն հաց չորացնել: Սա չափազանցություն չէ:

Եթե ծանրոցում առկա դեղերի շուկայական արժեքը կազմեր 2 մլն դրամ, ապա «մաքսանենգ» Վարդան Գրիգորյանը ենթարկվելու էր քրեական պատասխանատվության:  Եթե Վարդան Գրիգորյանի անունով եկած ծանրոցում առկա դեղերը նախատեսված լինեին, ասենք, «սեւ շուկայում» վաճառքի համար, ապա դրանց քանակությունները բոլորովին այլ կլինեին: Դեղերի ցուցակը մի քանի մասնագետների ցույց տալուց հետո բոլորը հստակ արձանագրեցին` դրանց մի մասը սրտի հետ լուրջ խնդիրներ ունեցող մի հիվանդի եւ շաքարախտ ունեցող մյուս հիվանդի մեկ ամսվա կուրսերն են: Իսկ Վարդան Գրիգորյանը իր ձեռքի տակ ունի կնոջ ծնողների հիվանդությունները հաստատող փաստաթղթերը` բոլոր մանրամասներով: Այդ փաստաթղթերին քաջ ծանոթ են նաեւ դատավորները: Բայց դա ոչ մի նշանակություն չի ունեցել: 

Մի խոսքով, այս պատմությանը տեղեկանալուց հետո թերեւս կգտնվեն լավ գործունյա մարդիկ, որոնք  վարձատրման դիմաց իրենց հաճախորդների թշնամիներին կդարձնեն մաքսանենգներ: Ասենք, եթե ուզենաք ձեր վաղեմի թշնամուն վատություն անել, ապա բավական է դիմել արտասահմանում բնակվող ձեր ծանոթին եւ խնդրել, որ ապագա զոհի անունով մի քանի տուփ դեղ ուղարկի: Ձեր զոհի հետագա ճակատագրով, առանց ձեր միջամտության, կզբաղվեն արդեն Մաքսայինն ու մեր դատարանները: Եթե շատ եք ատում ձեր թշնամուն, ապա կարող եք արտասահմանցի ձեր ծանոթին խնդրել ծանրոցի մեջ մի քանի սրվակ թմրամիջոց դնել: Այդ դեպքում արդեն ձեր թշնամին կհայտնվի դատախազության ճիրաններում ու մի քանի տարի աշխարհին կնայի վանդակապատ լուսամուտից: Եթե գերմանացու` բարի նպատակներով ուղարկած ծանրոցն այդքան փորձանք է բերում ՀՀ շարքային քաղաքացուն, ապա պատկերացնո՞ւմ եք, թե ինչ գագաթների կհասնեք, եթե վատություն անելու դիտավորություն ունենաք:

Սրանից կա մի պաշտպանություն: Եթե ձեր անունով ծանրոց է եկել, ապա անմիջապես գնացեք Մաքսային ու հայտարարագրեք, որ ծանրոցում կա մի 10 կգ թմրանյութ, մի 10 հատ ավտոմատ, մի քիչ քիմիական զենք ու մի հատ էլ պուճուր ատոմային ռումբ: Եթե այդ ամենը ձեր ծանրոցում չլինի, ուրեմն ձեր բախտը բերել է: Եթե լինի, գոնե հնարավորություն կունենաք հայտարարել, որ ինքնակամ եք հանձնվում եւ կակնկալեք ավելի մեղմ պատիժ: Այլ պաշտպանության միջոց նման պատմությունից պարզապես չկա: Այսինքն, մի պաշտպանություն կա: Եթե դուք խոշոր ներկրող եք, ներկրում եք բենզին, հացահատիկ, շաքարավազ եւ մոնոպոլ դիրք ունեք, ապա կարող եք մի քանի միլիոն դոլար պակաս վճարել բյուջե: Ձեզ ոչ ոք ոչինչ չի ասի, քանի որ Մաքսայինը զբաղված է Վարդան Գրիգորյանի պես «չարամիտ մաքսանենգներին» հայտնաբերելով:

Հայկ Գեւորգյան