«Հայաստանը դրախտի տեղն է, և այստեղ մարդիկ պիտի ապրեն ինչպես դրախտում». Դավիթ Գյուրջինյան

Մշտական երջանկությունը, կարծում եմ, անբնական է: Եթե ասեմ, որ ես երջանիկ եմ, չի նշանակում, թե տխուր պահեր, ձախողումներ, հիասթափություններ չեմ ունենում: Մենք ընդհանուր գնահատական ենք տալիս մարդկային երջանկությանը:

Այո՛, ես ունեմ երջանկության բաղադրիչները` լավ ընտանիք, զբաղվում եմ իմ սիրելի գործով: Բայց կուզենամ, որ շրջապատումս մարդիկ նույնպես երջանիկ լինեն, որովհետև անհնարին է երջանիկ լինել մի միջավայրում, որտեղ մարդիկ հոգսաշատ են, տխուր են կամ դժբախտ են: Ես պատկերացնում եմ, որ այդ վիճակը` երջանկությունը, բաղկացած է փոքրիկ ուրախություններից, ինչ-ինչ հաջողություններից առաջացած բերկրանքի պահերից: Չենք կարող ասել, թե այս մեկը միշտ երջանիկ է. այդպես չի լինում: Դրանք պահեր են: Օրինակ, երեխայի ատամը ծկթեց: Ծնողի համար դա անասելի ուրախություն է, որովհետև մտածում է, որ երեխայի աճը բնական է: Մի պահ էլ թվում է, թե համալսարան ընդունվելը երջանկության վերին սահմանն է, որից այն կողմ էլ բան չես ուզի: Մտնում ես համալսարան, հասկանում ես, որ բոլորովին այդպես չէ, տխրում ես, թե ինչո՛ւ էի այդպես թռչկոտում: Հետո ուրիշ նպատակ ես ունենում, որին հասնելուց հետո այդ երանությունը քեզ մի պահ երջանկության զգացողություն է հաղորդում: Մի պահ, բայց անկրկնելի, անմոռաց:

Լեզվաբան Դավիթ Գյուրջինյան.

Անձնական երջանկություն.

Երբ նորից ու նորից բացահայտում եմ իմ երկիրը, անասելի երջանկություն եմ ապրում: Վերջերս Մեղրիում էի: Երանությամբ եմ հիշում այդ օրերը, որովհետև այնտեղ տեսա մի բնաշխարհ, որի նմանը չէի տեսել: Բերքառատ ծառերի ճյուղերը դուրս էին եկել ցանկապատերից, կախել ճաքած նռները: Երևանից գնացած ուխտավորները պոկում էին և վայելում: Ժպիտով ու բարեկամաբար ասում եմ` «Մի՛ արեք, դուք ուխտի եք եկել, բայց փոքրիկ գողություն եք անում»: Ասացին` «Ո՛չ, փողոցի վրա եկած բարիքն անցորդինն է»: Պատասխանը դուրս եկավ:

Վերջերս կնոջս հետ եղա Արևմտյան Հայաստանում` Անի, Կարս, Վան, Վանա ծովակում լողացա, Ալաշկերտ, Մուշ...  Ուրախություն էր և տխրություն, բայց երազանքներիցս մեկը կատարվեց: Ես տեսա իմ հայրենիքի մի մասը, որն այսօր, դժբախտաբար, իմը չէ: Հիմա երջանիկ եմ, որ գոնե տեսել եմ, վայելել...

Մանկության տարիներին երբ գնում էի Տավուշ` տատիկիս գյուղ, քթիս մեջ զգում էի հասած թթի, քամած մածնի տոպրակի, նոր թխված հացի բույրեր: Ու գիտեի, որ սկսվում է երանությունը, որի անունն այլ կերպ երջանկություն է: Գնում էի մի տեղ, որ մոտ է բնությանը, որտեղ մարդիկ պարզ են, պայմանականությունները՝ քիչ, խոսակցության նյութը բոլորովին այլ է. կարճ ասած` ուրիշ մոլորակ էի գնում:

Երբ տեսնում եմ սայլակների մեջ իրենց փոքրիկների հետ զբոսանքի դուրս եկած ծնողներին, ահա այդ տեսարանից երջանկություն եմ ապրում: Չգիտեմ, երևի մեծանալու հետ է կապված. թոռնիկներ ունեմ, մեկն էլ շուտով պիտի ծնվի:

Երեխայի ծնունդը, քնի մեջ նրա ժպտալը, առաջին հնչյունը, առաջին քայլը մարդկային պարզ ու ցանկալի երջանկություն են: Ես դրանք վայելել եմ և շարունակում եմ վայելել:

Մասնագիտական երջանկություն.

Դպրոցական ժամանակ ուզում էի պատմաբան դառնալ: Հետո հանգամանքներն այնպես դասավորվեցին, որ դարձա լեզվաբան-բանասեր. չգիտեմ, թե ինչպե՛ս կհնչի` հաջողակ եմ իմ գործի մեջ: Նախ` նվիրումով եմ անում իմ գործը, սիրում եմ դասավանդելը, սիրում եմ հետազոտական աշխատանքը: Ես համարյա հասակակից ուսանողներ ունեմ, շատ երիտասարդ տարիքից եմ սկսել դասախոսական աշխատանքս: Գիտեմ, որ ուսանողներս ինձ հիշում են, սիրում ու գնահատում են: Դա գոհունակություն է պատճառում ինձ, ես երջանիկ եմ: Ես էլ ուսանողներիս եմ անուններով հիշում (բնականաբար, երբեմն նաև մոռանում եմ): Իմ և ներկա ու նախկին ուսանողներիս միջև ջերմ, մարդկային կապ է ստեղծվել: Եվ մեզ միավորողը հայերենն է: Մանկավարժի իմ խնդիրն է եղել միշտ ոչ միայն հայերեն սովորեցնելը, այլև մեր սքանչելի լեզվին սիրահարեցնելը: Երբ հաջողում ես, հաղթանակ է: Իսկ հաղթանակը երջանկություն է` ճիշտ այնպես, ինչպես հաղթանակած մարզիկներն են երկրի դրոշը ծածանում կամ գավաթը վեր պարզում, կանգնում պատվանդանի վրա:

Հայերեն խոսելը, հայերեն մտածելը, հայերեն գրելը, հայերեն լսելը, հայերենն ուսումնասիրելը իմ մեծագույն երջանկությունն են: Մեծ երջանկություն եմ ապրում նոր բառեր բացահայտելիս: Հիմա մի գիրք եմ գրում (մեծ մասն արդեն արված է). ուսումնասիրում եմ այն գրաբարյան բառերը, որոնք էական իմաստափոխությամբ հիմա էլ գործածվում գիտության և տեխնիկայի ոլորտում: Օրինակ, զարմանալի է, որ տիեզերագնաց բառը 5-րդ դարում գործածել է Մովսես Խորենացին: Իհարկե, Խորենացին այս բառը գործածել է իբրև ածական` «դեպի ուրիշ աշխարհներ, այլ երկրամասեր գնացող» իմաստով: 10-րդ դարում Նարեկացին գործածել է օդաչու բառը՝ դարձյալ իբրև ածական` «օդում թռչող» իմաստով: Ագաթանգեղոսն էլ 5-րդ դարում գործածել է լուսանկար բառը, երբ նկարագրում է, թե ինչպես Գրիգոր Լուսավորիչի աչքի առաջ պայծառ լույսով գծվեց տաճարը` «լուսանկար Մայր տաճարը»: Իսկապե՜ս գեղեցիկ: 19-20-րդ դարերում՝ տեխնոլոգիական իրողությունների ի հայտ գալուց հետո, այս բառերը վերցրել ենք հին հայերենի գանձարանից:

Հիմա ղեկավարում եմ լեզվի բնագավառը տնօրինող պետական մարմինը՝ Լեզվի կոմիտեն: Կրկին գործս հայերենի հետ է, բայց բավական տարբեր:

Եթե հաշվեմ, որ երազներս էլ հայերեն են, բավական տևական երջանիկ վիճակ է: Հրճվանք, բերկրանք, խնդություն, ցնծություն. այս բոլոր հոմանիշները համապատասխանում են հայերենով զբաղվելու իմ զգացողությանը: Երբեմն ուղղակի սքանչացում… Եվ ուզում եմ հայերենին առնչվելու այս զգացողությունս փոխանցել շատերին: Հայերեն խոսելու, գրելու, մտածելու, հայերեն լսելու վայելքը անընդհատ պիտի զգանք:

Հանրային երջանկություն.

2018-ին ատելի վարչակարգին հրաժեշտ տալն ինձ համար երջանկություն էր, նույնիսկ անձնական և ընտանեկան երջանկություն: Մի շրջան մարդիկ շատ հուսահատ էին, անգամ կանխատեսում էին, թե այդ վիճակը երկու-երեք հարյուր տարի կձգվի: Ասում էի`«Այդպիսի բան մի՛ ասեք, սիրտս կկանգնի, ուրեմն ես չպիտի՞տեսնեմ մեր երկիրն ազատ այս իսկապե՛ս ատելի վարչակարգից»: Եվ տեսանք: Դա մեծ ցնծություն էր: Գիտեմ, որ դրանից հետո դժվար է և դեռ դժվար կլինի: Բայց եթե մեզ հաջողվեց ազատվել այդ վարչակարգից, մյուսն էլ կանենք` կկերտենք այն երկիրը, ուր մարդիկ կդադարեն մտածել ճամպրուկները հավաքելու մասին: Մարդն իր երկրո՛ւմ պիտի ապրի երջանիկ:  

1988-ի զգացողություններն այլ էին: Այն ժամանակ երիտասարդ էի, մասնակցում էի բոլոր հանրահավաքներին, որքան էլ ինձ ասում էին, որ զգույշ լինեմ, շուտով ատենախոսություն պիտի պաշտպանեմ և այլն: Բայց ես ու ապագա կինս շարունակում էինք մասնակցել հանրահավաքներին ու երջանիկ էինք ազգային զարթոնքով:

Իսկ 2018-ին մասնակցության իմ ուրիշ տեսակի բաժինն ունեմ. հիմնական գործն արեցին երիտասարդները, և տարիների իմ երազանքն ու պայքարը իրականություն դարձավ: Իրականում այն, ինչ եղավ 2018-ին, հրաշք էր` անցնցում, խաղաղ ու այդքա՜ն գեղեցիկ հաղթանակ: Ժողովուրդը ոտքի կանգնեց և հաստատեց իր իրավունքը: Հրաշքներ փաստորեն լինում են, և մենք դրա ականատեսն ու մասնակիցը եղանք:

Երջանիկ երկիր, երջանիկ հասարակություն.

Հայաստանն ունի երջանիկ երկիր լինելու հնարավորություններ: Մենք երբեմն չենք զգում, թե ի՜նչ լավ երկրում ենք ապրում: Իսկ օտարն անմիջապես հասկանում է, որ սա այն երկիրն է, որտեղ կարելի է լավ ապրել: Այստեղ չկա աշխատանքային խելագար վազք, այստեղ հնարավոր է գիշերը հանգիստ և ապահով զբոսնել քաղաքում, բնությունն ու քաղաքները կարծես ձուլված են իրար: Խորհրդավո՜ր երկիր է: Գնում եմ հեռու գյուղեր, տեսնում եմ` մեկի տունը եկեղեցուն կիպ կպած է: Մտածում եմ` ի՞նչ հետաքրքիր բան է. այս մարդը 21-րդ դարում ապրում է 5-6 դարի եկեղեցուն կից տարածքում, ամեն օր առնչվում է հազարամյա պատմությանը և չի էլ զգում, չի էլ մտածում այդ մասին, որովհետև ինքը հենց պատմության մեջ է:

Բայց... Դժբախտաբար, այդ գյուղերում և ավաններում հաճախ մարդիկ բարեկեցիկ չեն ապրում: Սա ողբերգություն է. դրախտային բնություն` միահյուսված մարդու կյանքին, ամեն քայլափոխի հազարամյա պատմության հետքեր, հզոր ավանդույթներ, ստեղծարար ոգի, բայց մարդիկ վատ են ապրում: Հետևողական քաղաքականությամբ մարդկանց ծուլացրել են, աղքատի հոգեբանություն ներարկել...

Պիտի կարողանանք տնտեսական կյանքը կարգավորել: Պիտի սովորենք Աստծուց տրված չքնաղ բնությունը չաղտոտել, չփչացնել, պիտի սիրենք մեր գողտրիկ երկիրը: Հայաստանը դրախտի տեղն է, և այստեղ մարդիկ պիտի ապրեն ինչպես դրախտում…

Դաժան փորձությունների միջով անցանք, սակայն բարեբախտաբար ժողովրդի նկարագիրն ընդհանուր առմամբ չխաթարվեց: Առօրյայում կարող ենք ականատես լինել անհաշվենկատ բարության, ուշադրության, ջերմության հարյուրավոր դեպքերի: Հայաստանը լավ երկիր է: Ուղղակի չենք կարողանում այնպես անել, որ մեր ժողովուրդն իր երկրում լավ ապրի: Նախկին իշխանավորներն օտարի նման անզուսպ թալանել ու քանդել են երկիրը: Այնինչ, եթե մի քիչ բարոյականություն ունենային, «իրենց կես օրվա ճամփեն» խաղաղ կանցնեին ու կգնային. կհասկանային, որ եթե շուրջդ բարօր վիճակ չէ, չես կարող երջանիկ լինել: Հայտնի խոսք կա` աղքատ հասարակության մեջ հարուստ լինելն անբարոյականություն է:

Զրույցը պատրաստեց Մարինա Բաղդագյուլյանը