Մարդկանց կորոնավիրուսային մեկուսացման շնորհիվ բնությունը շնչում է, օդը մաքրվում է, պանդաները՝ զուգավորվում

Օդի աղտոտման հետեւանքով թուլացել է մարդը, ու COVID-19-ի հարուցած հիվանդությունն առավել ծանր է ընթանում, մյուս կողմից էլ հիվանդության տարածումը կանխարգելելու համար մտցված արգելքները հիմա մաքրում են օդը: Այս մասին հետազոտություն է հրապարակել National Geographic կայքը:

Կորոնավիրուսը տարածվում է ամբողջ աշխարհով՝ օգտվելով երկրագնդի տկարություններից. հավաստում են էկոլոգները: Այս վարակը տապալում է երկրների առողջապահական համակարգերը, ծայրահեղ սրում սոցիալական անհավասարությունը: Սակայն առավել խճճված են վարակի եւ աղտոտված օդի՝ տասնամյակներով անտեսված խնդրի փոխհարաբերությունները: Օդի աղտոտվածությունն ահագնացրել է համավարակը, բայցեւ հենց այս համավարակի արդյունքում էլ «ժամանակավորապես» մաքրվել է երկինքը: 

Այս շաբաթ ներկայացվեցին ապացույցներ, որ կեղտոտ օդը COVID-19-ն ավելի մահացու է դարձնում, եւ այդ լուրը չզարմացրեց օդի աղտոտվածության մասին տեղյակ մարդկանց. սակայն, ըստ փորձագետների, իրականում, ցնցող էին այդ ազդեցության մասշտաբները: Ուսումնասիրությունը (այն դեռ պիտի մասնագիտական առավել մանրամասն քննության ենթարկվի) պարզել էր, որ PM2.5 կոչվող փոքրիկ աղտոտող մասնիկները, որոնք «շնչում էինք» տարիներ շարունակ, կտրուկ բարձրացնում են նոր կորոնավիրուսային վարակից մահանալու հավանականությունը:

Հարվարդի համալսարանի Չանի հանրային առողջության դպրոցի հետազոտողները ԱՄՆ-ի մոտ 3000 շրջանում (որ ներառում է ԱՄՆ բնակչության 98 տոկոսը) դիտարկել են PM2.5 մասնիկների եւ COVID-19 մահացության ցուցանիշների տվյալները, եւ արձանագրել, որ 1քմ-ում PM2.5-ի 1 միկրոգրամով ավելի լինելը կորոնավիրուսից մահացության ցուցանիշը բարձրացնում է 15 տոկոսով:

«Եթե դուք, վարակված լինելով նոր կորոնավիրուսով, աղտոտված օդ եք շնչում, կարծես կրակի վրա բենզին եք լցնում»,- ասել է Հարվարդի կենսաբազմազանության պրոֆեսոր եւ այս հետազոտության ավագ համահեղինակ Ֆրանչեսկա Դոմինիչին:

Խնդիրն այն է, որ միկրոմասնիկները թափանցում են շնչառական համակարգի բոլոր անկյունները՝ նպաստելով հիպերտոնիայի, սրտի հիվանդությունների, շնչառության խնդիրների եւ շաքարախտի առաջացմանն ու զարգացմանը, իսկ դրանք կորոնավիրուսով հիվանդների մոտ հանգեցնում են բարդությունների: Մասնիկները նաեւ թուլացնում են իմունային համակարգը եւ մեծացնում COVID-19-ով վարակվելու հավանականությունը:

Դոմինիչին եւ նրա գործընկերները, որպես օրինակ՝ ներկայացրել են համավարակի ներկայիս էպիկենտրոն Մանհեթենը: Այնտեղ գրանցվել է մահվան 1904 դեպք: Հետազոտողները փաստել են, որ եթե մասնիկների մակարդակը միջինից ընդամենը մեկ միավոր ցածր լիներ վերջին երկու տասնամյակների ընթացքում, ապա վերջին մի քանի շաբաթների ընթացքում վարակակիրներից մոտ 250-ին հնարավոր կլիներ փրկել:

Մարդիկ այնքան են սովորել աղտոտվածությանը, որ այլեւս չեն էլ գիտակցում. «Իրականում ինչ հաճելի է մաքուր օդը: Կարծում եք` կարո՞ղ ենք դա պահպանել,- ասել է «Մաքուր օդ» իրավաբանական ընկերության հիմնադիր եւ տնօրեն Սիմոն Բիրքեթը:- Հիմա իրական հնարավորություն կա, որ մարդիկ մի պահ կանգ առնեն, շունչ քաշեն եւ մտածեն՝ ինչպե՞ս է իմ ասթման այս օրերին»:

Օդի աղտոտվածության քարտեզները պարզ են դարձնում, թե ինչ էական փոփոխություն է գրանցվել աշխարհում հունվարից մինչ մարտ: Էապես նվազել է ազոտի դիոքսիդի արտանետումը:

Առավել ակնհայտ է եղել այդ ազդեցությունը Չինաստանում, ուր «որակյալ օդով» օրերը փետրվարի ընթացքում 21.5 տոկոսով ավելին են եղել: Ըստ Էներգետիկայի եւ մաքուր օդի ուսումնասիրության կենտրոնի տվյալների, փետրվարի 3-ից մարտի 1-ը, կորոնավիրուսի տարածումը կանխարգելելու միջոցառումների շնորհիվ CO2- ի արտանետումները կրճատվել են առնվազն 25%-ով: Չինաստանի մասնաբաժինը մոլորակի օդի աղտոտման «գործում» կազմում է CO2- ի գլոբալ արտանետումների 30% -ը: Արտադրության դադարեցման արդյունքում այս ընթացքում Չինաստանը չի արտանետել մոտ 200 միլիոն տոննա ածխածնի երկօքսիդ: Նավթի եւ պողպատի արտադրության կրճատումը, ներքին թռիչքների 70% -ի կասեցումը եւս նպաստել են արտանետումների նվազմանը: Սակայն այս առումով ամենամեծ ներդրումն ունի Չինաստանում ածուխի օգտագործման ծավալների կտրուկ անկումը:

30 տարվա ընթացքում առաջին անգամ տեսանելի են դարձել Հիմալայաները

Հնդկաստանում նոր կորոնավիրուսի տարածումը կանխելուն ուղղված տնտեսական գործունեության սահմանափակումները շարունակվում են. արդյունքում օդի աղտոտվածության մակարդակը կտրուկ իջել է, եւ հյուսիսային շրջանների բնակիչները 30 տարվա մեջ առաջին անգամ 200 կմ հեռավորությունից տեսել են ձյունածածկ Հիմալայները:

Հնդկաստանի աղտոտումն այս պահին «անհավատալիորեն ցածր մակարդակի» վրա է. մոտավորապես 1.4 միլիարդ բնակչություն ունեցող այս երկրում մարտի 22-ից կիրառվում են սահմանափակումներ: Դադարեցված է երթեւեկությունը, արդյունաբերության մեծ մասը:

«Մենք մեր տանիքներից պարզ տեսնում ենք ձյունապատ լեռները: Եվ ոչ միայն դա. գիշերը աստղե՛րն են երեւում: Վերջին շրջանում նման բան չէի տեսել», - ասել է Սեյխեյալը, ով ավելի քան 30 տարի աշխատում է շրջակա միջավայրի աղտոտվածության մասին իրազեկվածության բարձրացման ուղղությամբ:

 

Մի լավ ու մի վատ լուր էլ կենդանիների աշխարհի վրա կորոնավիրուսի ազդեցության մասին:

Վագրի վարակվելը փորձագետների համար առեղծված է

Կենդանաբանները դժվարանում են բացատրել, թե ինչպես է Բրոնսի կենդանաբանական այգու իր առանձին վանդակում բնակվող մալայական վագրը վարակվել կորոնավիրուսով: Washington Post-ը սա առեղծված է որակել: 4-ամյա արու վագրի՝ Նադյայի չոր հազը գրավել էր խնամողների ուշադրությունը, հիմա այն աշխարհի ուշադրության առանցքում է, քանի որ նրա օրինակով սկսեց ուսումնասիրվել վայրի եւ ընտանի կենդանիներին մարդուց վարակի փոխանցումը:

Այս կենդանու բոլոր խնամողները թեստավորվել են, եւ որեւէ մեկի մոտ կորոնավիրուս չի հայտնաբերվել: Նյու Յորքում փորձագետները խնդիրն ուսումնասիրել են վայրի բնության վրա մարդու հավանական ազդեցության տեսանկյունից, իսկ Կալիֆոռնիայի համալսարանի կողմից հրապարակված ուսումնասիրությունն ընդգծել է ավելի խորը խնդիր. շրջակա միջավայրի վրա մարդու ազդեցության հետեւանքով մահացու հիվանդությունն այստեղ դարձել է անխուսափելի:

Ինչպես նշվում է զեկույցում, որսորդությունը, բնությունից շարունակաբար տարածքներ վերցնելը, վայրի կենդանիների բնակավայրեր ներխուժելը հանգեցրել են մի դրության, երբ ոչ միայն մարդն է վարակվում կենդանիներից, այլեւ իր վարակներն է փոխանցում նրանց: Մի կողմից որսորդական մոլախաղերն են կոտորում կենդանիներին, մյուս կողմից վայրի բնակավայրերի ոչնչացումը քաղաքային եւ գյուղատնտեսական ծավալման համար նոր տարածքներ ձեռք բերելով՝ վայրի կաթնասուններին մարդկանցից հեռու ապրելու հնարավորություն չի թողնում:

«Մենք հատում ենք անտառները, գրավում արձակ դաշտերը, եւ ենթադրում, որ վայրի բնությունը պիտի հարմարվի»,-ասել է Դեյվիսի համալսարանի համաճարակաբանության պրոֆեսոր, այս զեկույցի համահեղինակ Քրիստին Քրուդեր Ջոնսոնը:

Եվ մի փաստ էլ զեկույցից. սովորաբար վայրի բնության տեսակները կրճատվում են մարդու գործունեության պատճառով, բայց պարզվել է, որ կան տեսակներ, որ աճ են գրանցում: Ուսումնասիրված հազարավոր կենդանիներից զեկույցում նշվում է 58 տեսակ, որոնց պոպուլյացիան մեծացել է մարդկանց գործունեության արդյունքում. դրանց հիմնական մասը կրծողներ են՝ չղջիկների բազմաթիվ ենթատեսակներ:

Հավելենք, որ այս պահի տվյալներով՝ նոր կորոնավիրուսը փոխանցվում է մարդուց կենդանիներին, սակայն կենդանիներից մարդուն՝ ոչ. կենդանիները միայն կարող են լինել վարակի փոխանցող՝ իրենց չախտահանված բրդի կամ թաթերի միջոցով կրելով վիրուսի միկրոմասնիկները:

10 տարվա «անժառանգ» ընտանեկան կյանքից հետո հոնկոնգյան պանդաները զուգավորվել են

Հոնգ Կոնգի այգիներից մեկում 10 տարի պլատոնական սիրով անցկացված համատեղ կյանքից հետո, հսկա պանդաներ Յին Յինը եւ Լելեն, օրեր շարունակ նկատելով, որ այլեւս հետաքրքրասեր աչքեր իրենց չեն հետեւում, զուգավորվել են: Կենդանաբաններն ընդունել են, որ սխալվում էին՝ համարելով, որ արջերի «անտարբերություն»-ը կապված էր լիբիդոյի պակասի հետ:

Նրանք նշել են, որ հիմա իրականում արջերը վերագտել են սերունդ տալու բնազդը՝ այգու փակումից հետո մարդկանց մշտական ներկայության հետեւանքով կորսված բնական ներդաշնակությունը վերստին զգալու արդյունքում:

Նշենք, որ նոր կորոնավիրուսի տարածման դեմ պայքարի շրջանակում այգին փակվել էր հունվարի վերջերին՝ 14-ամյա ամաչկոտ պանդաներին տալով խաղաղության եւ առանձնության հնարավորություն:

Տպել
3132 դիտում

Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ՔՊ նախաձեռնող խմբի նիստ․ հայտնի է՝ ինչ է քննարկվել

ՀՀ-ն որևիցե բան չի պատրաստվում զիջել, ստոր շահարկումներ են․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Տավուշի շուրջ պտտվող լուրերի մասին

Սուրեն Պապիկյանը մասնակցել է ռազմական տեխնիկայի ցուցադրությանը և հետևել մարտական հրաձգությանը (լուսանկարներ)

Ինչպես կասեր դասականը՝ «յա՜, իրո՞ք». Արշակ Կարապետյանը «գողացել» է ՀՀԿ-ի ծրագիրը

ՌԴ դեսպանը սիրում էր Ջերմուկում հանգստանալ, լուսանկար էր հրապարակել, բա թող գա ասի, որ դա ՀԱՊԿ-ի տարածք է․ Սիմոնյան

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին

Սերգեյ Նարիշկինը այց է կատարել Հյուսիսային Կորեա

Անցած մեկ օրում ՀՀ ավտոճանապարհներին վթարների հետևանքով 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորում ստացել

«Միր» քարտերն արգելելը հավասարակշռված որոշում է, չպետք է շրջանցենք սանկցիաները. Թունյան

Հայկ Մարությանը նոր կուսակցություն է հիմնում