Հայաստանից Թուրքիա, Թուրքիայից Հայաստան. բազմաթիվ հայեր սպասում են հայրենիք վերադառնալու իրենց հերթին ու հնարավորությանը

Համաճարակի այս օրերին, աշխարհն ավելի քան երբևէ ապրում է նույն կանոններով՝ մի կողմից խելահեղ վազքի մեջ գտնվող նվիրյալ բուժաշխատողներ և ապրելու համար պայքարող միլիոնավոր հիվանդներ, մյուս կողմից տանը մնացած մարդիկ և արտակարգ պայմաններում աշխատող պետություններ։ Աշխարհը սնվում է նույն լուրերով, զգում է նույն կարոտներն ու ապրում նույն կորուստները, իսկ ամենակարևորը՝ աշխարհը և մարդը փորձում են դիմակայել համաճարակի արհավիրքին և մարզվել նոր մարտահրավերներով լի կյանքում՝ վերագնահատելով արևը, օդը, բնությունը, դպրոցը, սիրելիներին, անգամ փողոցի կատուներին։ Այս օրերին, երբ օդային ճանապարհին հայտնվում է հերթական ինքնաթիռը, անհնար է չնկատել նրա թողած հետագիծը՝ աշխարհի 4 կողմերում գաղթականները տուն են վերադառնում։

Covid-19-ը ցնցեց նաև Թուրքիան, ըստ երկրի Առողջապահության նախարար Ֆահրեդդին Քոջայի հրապարակած վերջին տվյալների՝ կորոնավիրուսով վարակվածների թիվը հասել է 90.980-ի, իսկ մահացածներինը՝ 2․140-ի։ Վարակվածների թվով առաջատարը Ստամբուլն է, ինչն այստեղ ապրող արտագնա աշխատանքով զբաղվող հայաստանցիների շրջանում խուճապի տեղիք է տվել։ Վերջիններս համաճարակի հետևանքով հայտնվեցին դժվար վիճակում․ շատերը մնացին անաշխատանք, մյուսները ուղարկվեցին չվճարվող հարկադիր արձակուրդի, մինչդեռ գրեթե բոլորն էլ վարձով են ապրում, և վարձավճարը նույնպես խնդիր է։ Նրանց մի մասը չունի կացության իրավունք, առավելևս՝ աշխատանքի իրավունք։ Շատերի անձնագրերի վավերականության ժամկետը վաղուց լրացել է, քանի որ երկար տարիներ  չեն վերադարձել հայրենիք։

Թուրքիայում ծնված մի քանի  երեխաներ՝ ծնողների անձնագրերի անվավեր լինելու, ինչպես նաև ծնողների ամուսնությունը օրենքով սահմանված կարգով գրանցված չլինելու պատճառով, չունեն Թուրքիայի Հանրապետության ծննդյան վկայականներ, ինչը հայրենիք վերադառնալու ճանապարհին մեծ խոչընդոտներ է առաջացրել։

Սրանք խնդիրների երևացող մասն են, մինչդեռ կան նաև հանրությանն անհայտ կողմեր։ Եթե հաշվի առնենք, որ վերջին տարիներին  նրանք արտագաղթել են ընտանիքներով, ապա հայաստանցիների շրջանում առաջացած խուճապն առավել հասկանալի է դառնում, որովհետև օրակարգում է ոչ միայն քաղաքացու հայրենիք վերադարձի կազմակերպումը, այլև ընտանիքների վերադարձը։

ՀՀ ԱԳՆ խոսնակ Աննա Նաղդալյանն անցած շաբաթ նշեց, որ ապրիլի 8-ին  Հայաստան են տեղափոխվել Թուրքիայում գտնվող և վերադառնալու ցանկություն հայտնած մեր 73 քաղաքացիներ. այս հարցում ՀՀ ԱԳՆ պաշտոնական շրջանակները համագործակցել են թուրքական և վրացական համապատասխան մարմինների հետ:

Թուրքիայից Հայաստան վերադարձած քաղաքացիների մասին տեղեկություն հրապարակեց  նաև ֆեյսբուքյան օգտատեր Նաիրա Հարությունյանը․ «Բարի երեկո բոլորին։ Մենք գտնվում ենք մեկուսացման մեջ Լոռու մարզի հյուրանոցներից մեկում։ Իմ և մեր բոլորի անունից ուզում եմ շնորհակալություն հայտնել ՀՀ ԱԳՆ-ին, Գագիկ Մուշեղյանին, մեր  ՀՀ անվտանգ տեղափոխումը կազմակերպելու համար, հյուրանոցի բժիշկներին և ոստիկաններին ջերմ և հոգատար վերաբերմունքի համար։ Մենք վստահում ենք մեր այսօրվա իշխանություններին՝ Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ։ ՇՆՈՐՀԱԿԱԼ ԵՆՔ»։

Պատրիարքարանի մամլո դիվանի հաղորդագրությունից տեղեկանում ենք, որ խնդրո առարկային էր անդրադարձել նաև Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը, որն ապրիլի 8-ին հեռախոսազրույց էր ունեցել Պոլսո Հայոց պատրիարք արք․Սահակ Մաշալյանի հետ։  Զրուցի ժամանակ Էրդողանը տեղեկացրել է, որ  դյուրացվել է Թուրքիայից ՀՀ քաղաքացիների հայրենիք վերադարձի գործընթացը։

Ավելի ուշ պատրիարքարանից տեղեկացանք, որ  հայաստանցիների մի մասը Հայաստան վերադառնալու համար գրանցվել, սակայն մեկնելու օրը չի ներկայացել։ Հետաքրքիր է՝ ի՞նչն է նրանց ստիպել հետ կանգնել այդ որոշումից, և եթե ի սկզբանե օգնություն են խնդրել։

Մինչ այդ հարցի պատասխանը, արժե նշել, որ Թուրքիայի Հայոց պատրիարքարանը  շարունակում է մեկամսյա սննդի ծանրոցներ բաժանել համայնքի կարիքավոր ներկայացուցիչներին, ինչպես նաև հայաստանցիներին։ Ծայրահեղ ծանր սոցիալական վիճակում հայտնված հայաստանցիներին նաև հատկացվել է դրամական օգնություն։

 «Ինչո՞ւ ընտանիքդ չցանկացավ Հայաստան վերադառնալ, չէ՞ որ վիճակն իսկապես լուրջ է»,- այս հարցը տվեցինք Հայաստանից զանգահարած  Էմմային: Էմմայի ընտանիքն այստեղ է ապրում, և վերջինս մեզ հետ կապ էր հաստատել՝ երկրում ստեղծված իրավիճակին ծանոթանալու համար։ Նա այժմ Երևանի պետական լեզվահասարակագիտական համալսարանի առաջին կուրսի ուսանող է։ Աղջիկը շատ է անհանգստանում Թուրքիայում գտնվող ընտանիքի՝ ծնողների ու 11-ամյա եղբոր համար։ էմման ասաց, որ անհանգիստ է, որովհետև նրանք չունեն կացության և աշխատանքի իրավունք, ու ներկայիս վիճակով պայմանավորված, մեկ ամիս է ինչ մնացել են անգործ։ «Այո՛, տեղյակ եմ, որ տասնյակ հայաստանցիներ են վերադարձել։ Շատ կցանկանայի նրանց մեջ տեսնել ծնողներիս ու եղբորս, սակայն կան հիմնավոր պատճառներ ( սոցիալական, անձնագրային), որ նրանք դեռևս այդպիսի որոշում չեն կայացնում»,- ավելացրեց Էմման։

Եվ իսկապես համաճարակի օդի մեջ այս օրերին ծանրանում են կարևոր հարցեր՝ Թուրքիայից ՀՀ քաղաքացիների վերադարձը ի՞նչ ընթացք է ստանում և ի՞նչ արգելքներ կան այդ ճանապարհին։ Այս գործի կազմակերպչական մասի պատասխանատվությունն իր վրա է վերցրել գործարար Գագիկ Մուշեղյանը, ով կամավոր կերպով հավաքագրում է ՀՀ վերադառնալ ցանկացող հայաստանցիներին և կազմակերպում վերջիններիս վերադարձի գործընթացը՝ ՀՀ ԱԳՆ-ի, ինչպես նաև թուրքական և վրացական համապատասխան մարմինների անմիջական աջակցությամբ։ Անշուշտ, այս գործում պատրիարքարանը նույնպես իր աջակցությունն է ցուցաբերում։ Գագիկ Մուշեղյանը մեզ տեղեկացրեց, որ այս պահին ՀՀ վերադառնալու համար գրանցված է շուրջ 150 քաղաքացի։ Փաստաթղթային խնդիրները լուծելուց անմիջապես հետո՝ 10-12 օրվա ժամանակահատվածում կկազմակերպվի նրանց ՀՀ վերադարձը։ Մուշեղյանն անդրադարձավ ՀՀ քաղաքացիների փաստաթղթային խնդիրներին՝ մասնավորապես առանձնացնելով Թուրքիայում ծնված, բայց ծննդյան վկայական չունեցող այն երեխաների ՀՀ վերադարձի խնդիրը, որոնց ծնողների անձնագրերի վավերականության ժամկետն անցել է։

«Ինձ մոտ գրանցված քաղաքացիներին այս շաբաթ ժողովի եմ հրավիրել, որպեսզի հստակեցնենք, թե հատկապես նմանօրինակ խնդիր ունեցողները քանի՞սն են և դրանից ելնելով՝ փորձենք խնդիրը ընդհանուր ներկայացնել։ Ես կապ եմ հաստատել ՀՀ ԱԳՆ-ի աշխատակից Արսեն Ավագյանի հետ, ով այդ հարցում փորձելու է լուծման ճանապարհներ գտնել»,- ավելացրեց Գագիկ Մուշեղյանը։

Ստամբուլում ապրող ՀՀ քաղաքացի Հերմինե Ջահանյանը մեզ հետ զրույցում պատմեց, որ իր ընտանիքը համաճարակի այս օրերին որոշում է կայացրել Հայաստան վերադառնալ, ինչի համար նախապես գրանցվել է ՀՀ քաղաքացիների Թուրքիայից Հայաստան վերադարձը կազմակերպող գործարար Գագիկ Մուշեղյանի մոտ և փոխանցել ձեռքի տակ ունեցած փաստաթղթերը։ Ավելի ուշ նրանց տեղեկացրել են, որ երեխանների վերադարձի թղթերի հետ կապված դժվարություններ կան։ Հերմինեն 2008 թվականից Թուրքիա է եկել և այստեղ եկեղեցով  ամուսնացել, սակայն նրանց ամուսնությունը սահմանված կարգով պետական գրանցում չի ստացել, ավելին՝ կացության իրավունք եւս նա չի ստացել։ Վերջինիս երեք զավակները ծնվել են Թուրքիայի Հանրապետությունում, և այդ մասին միայն հիվանդանոցի տրամադրած փաստաթղթերն են փաստում։

ՀՀ վերադարձի արգելքն իր երեխաների ծննդյան վկայականներն են, որոնց ձեռքբերման համար դիմել է Թուրքիայում համապատասխան մարմինների և մերժվել։ 2008 թվականից մինչ օրս նա ՀՀ  չի վերադարձել, ինչի պատճառով անձնագրի վավերականության ժամկետը լրացել է։ Նրան հայտնել են, որ պետք է մեկնի Հայաստան և անձնագրի հարցերը կարգավորի, որից հետո միայն գա ու դիմի երեխաների ծննդյան վկայականների համար։ Այս խառնաշփոթը կորոնավիրուսի բերած խնդիրների հետ մեկտեղելիս, պատկերը անհանգստացնող է։ Ի դեպ Հերմինեի 3-րդ զավակը 7 ամսական է, անշուշտ դյուրին չէ երեխաներին թողնել ու մեկնել ՀՀ՝ փաստաթղթային խնդիրները լուծելու, այն էլ, երբ համաճարակի պատճառով  սահմանները փակ են։ Մյուս կողմից էլ, այս մարդիկ վարձով են բնակվում, և այլևս աշխատանք չունեն, միակ ելքը վերադարձն է։

Ամուսինները կապ են հաստատել ՀՀ-ում գործող «ԹիԷմ Լիգըլ» փաստաբանական գրասենյակի փաստաբանների հետ՝ տեղեկանալու համար, թե ՀՀ-ում երեխաների ծննդյան վկայականների հարցը արդյո՞ք կարող է լուծվել։ Նրան հայտնել են, որ այս խնդիրը ՀՀ օրենսդրությամբ ենթակա չէ լուծման՝ բացատրելով, որ երեխաները ծնվել են Թուրքիայի Հանրապետությունում, ուստի ծննդյան վկայականները պետք է տրամադրի Թուրքիան։ Ավելին՝ մայրը վերադարձի վկայականով կարող է վերադառնալ ՀՀ, և միայն արտակարգ դրության ավարտից հետո նորից մուտք գործել Թուրքիայի Հանրապետություն՝ երեխաների ծննդյան վկայականները ստանալու համար։

ՀՀ ԱԳՆ-ն այս խնդրի լուծման համար նրանց տրամադրել է Վրաստանում գործող Բաթումի Հայաստանի հյուպատոսության հեռախոսահամարը։ Հայաստանից փաստաբան Մարգարիտա Պողոսյանը կապ է հաստատել հյուպատոսարանի աշխատակցի հետ, բացատրել խնդիրը։ Հյուպատոսարանի աշխատակիցն ասել է, որ համաճարակի այս օրերին՝ փակ սահմանների դեպքում, անհնար է այս խնդիրը լուծել, սակայն խոստացել է շաբաթվա սկզբին զբաղվել դրանով։

Խնդրին նաև տեղյակ է Թուրքիայի խորհրդարանում հայազգի պատգամավոր, քրդամետ Ժողովրդադեմոկրատական կուսակցության խմբակցության անդամ Կարո Փայլանը։ Մեզ մնում է հետևել իրադարձությունների զարգացմանը՝ ինչպե՞ս պետք է լուծվի այս խնդիրը հայ-թուրքական փակ սահմանի համատեքստում՝ առանց դիվանագիտական հարաբերությունների։

Լիլիթ Պողոսյան

Թուրքիա

Տպել
5387 դիտում

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին

Սերգեյ Նարիշկինը այց է կատարել Հյուսիսային Կորեա

Անցած մեկ օրում ՀՀ ավտոճանապարհներին վթարների հետևանքով 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորում ստացել

«Միր» քարտերն արգելելը հավասարակշռված որոշում է, չպետք է շրջանցենք սանկցիաները. Թունյան

Հայկ Մարությանը նոր կուսակցություն է հիմնում

ՀԱՊԿ-ը խնդիր ունի մատնանշել Հայաստանի սահմանը, քանի դա չի արվել, ապա ՀՀ-ից որևէ քայլ ակնկալել պետք չէ․ Կարապետյան

Ահաբեկիչները հոգեմետ նյութերի ազդեցության տա՞կ են եղել. նոր մանրամասներ «Crocus»-ի ահաբեկչության գործից

Կինը հայտնել է, որ ամուսինը հաճախակի ծեծել է իր անչափահաս դստերը, փորձել նրա հետ սեռական հարաբերություն ունենալ

Հարվածել է, այնուհետ լվացել հատակի և անգիտակից հարևանի դեմքի արյան հետքերը. սպանության նախաքննությունն ավարտվել է

Գևորգ Պապոյանը շվեյցարացի գործընկերոջ հետ քննարկել է փոխգործակցության ընդլայնման հնարավորությունը

Հայաստանն աշխարհի առաջ վերածվում է Արևմուտքի վտանգավոր ծրագրերի իրականացման գործիքի. Զախարովա

Միկոյան-Գալշոյան փողոցների խաչմերուկում երթևեկության կազմակերպման փոփոխություն կլինի