Երևան
18 °C
Հայերն Օսմանյան կայսրությունում բավական մեծ նշանակություն են տվել սպորտին: Սուլթան Համիդի օրոք ֆուտբոլով կամ այլ մարզաձեւով զբաղվելն արգելված է եղել, սակայն 19-րդ դարի վերջից հայկական սպորտն սկսել է զարգանալ: Բազմաթիվ մարզաձեւերի թվում հայերը զբաղվել են նաեւ ֆուտբոլով: Եղել են հայկական մի շարք ֆուտբոլային թիմեր, որոնք մասնակցել են տարբեր մրցաշարերի ու հաղթանակներ տարել: Եղել է նույնիսկ հայկական լիգա ստեղծելու գաղափար, որը չի իրագործվել Առաջին համաշխարհային պատերազմի եւ Հայոց ցեղասպանության պատճառով, որին զոհ են գնացել նաեւ բազմաթիվ հայ մարզիկներ:
20-րդ դարի սկզբներին Կոստանդնուպոլսում եւ Զմյուռնիայում ձեւավորվել են հայկական առաջին ֆուտբոլային թիմերը: Առաջին համաշխարհային պատերազմից առաջ միայն Կոստանդնուպոլսում եղել են 40-ից ավելի ֆուտբոլային ակումբներ: Դրանք շատ կազմակերպված են եղել, գործել են կանոնակարգով: Մեծ կարեւություն են տվել խորհրդանիշներին, եւ գրեթե բոլոր թիմերն իրենց ակումբների տարբերանշանով մարզահագուստ են կրել:
Իզմիրի հայ որսորդաց ակումբի ֆուտբոլային թիմը, «Մարմնամարզ», 1910
Այդ շրջանում տարբեր ոլորտների զարգացմանը զուգընթաց խորանում էին ազգայնական հարցերը, եւ դա, ինչպես նշված է «Ցեղասպանության հանդես» պարբերականում, արտացոլվել է նաեւ սպորտի վրա: Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ թիմերի անունները սերտորեն կապված էին դրանց հիմնադիրների ու անդամների ազգային պատկանելիության հետ: Օրինակ, հայկական թիմերի ու ակումբների անվանումներում կարելի էր հանդիպել հայ թագավորների, հին դիցարանի աստվածների անուններ, ինչպես նաեւ տեղանուններ: Հայկական թիմերից էին «Արաքսը», «Տորքը», «Բալթա-Լիմանը», «Վասպուրականը», «Կիլիկիան», «Շավարշանը»: Հայտնի է նաեւ Իզմիրի հայ որսորդաց ակումբի, «Ատլաս» մարմնամարզական ակումբի, «Միացյալ ակումբի», Պէրպէրեան վարժարանի, Տարսոնի Ս. Պողոս վարժարանի ֆուտբոլային թիմերի, ինչպես նաեւ պատանեկան «Ծիծեռնակ» ֆուտբոլային թիմի մասին:
Մարզվանի ամերիկյան դպրոցի «Շավարշան» ֆուտբոլային թիմը, «Մարմնամարզ», 1911
Թուրքական 2 հայտնի ակումբների՝ «Ֆեներբախչեի» ու «Գալաթասարայի» պատմությունները կապված են հայկական թիմերի հետ: Ըստ թուրքական ֆուտբոլի պատմության հետազոտությամբ զբաղվող Մեհմեթ Յուջեի՝ «Ակոս» թերթին տված հարցազրույցի՝ շատերը կարծում են, թե «Ֆեներբախչեն» իր պատմության առաջին հանդիպումն անցկացրել է անգլիական թիմի հետ, սակայն 1908թ. տեղի ունեցած խաղում մրցակիցը հայկական թիմ է եղել՝ «Քումքափը»: Ինչ վերաբերում է «Գալաթասարային», ապա 1905թ. 0:5 հաշվով ցավալի պարտություն է կրել «Բալթա-Լիմանից»:
«Տորք»
Մինչդեռ հայերը սպորտին կարեւորություն էին տալիս առողջ ապրելակերպի տեսանկյունից, թուրքերի համար դա ազգային ինքնության հարց էր, իրենց հավաքականությունն ամրապնդելու ու մյուս ազգերից՝ այդ թվում ազգային փոքրամասություններից տարբերվելու, առանձնանալու միջոց: Այդ համատեքստում լրջորեն քննադատում էին պարտվող թուրք մարզիկներին ու թիմերին, կործանարար էին համարում թուրքական թիմերում այլազիների առկայությունը: Այդ պատճառով խիստ քննադատության են արժանացել «Ֆեներբախչեն» ու «Գալաթասարայը»: Քանի որ նրանց կազմերում այլազգիներ կային: Դրա համար նրանց մեղադրում էին ազգային նպատակ չունենալու մեջ:
Նիկոմեդիայի «Ատլաս» մարմնամարզական ակումբն ու ֆուտբոլային թիմը, «Մարմնամարզ», 1913
Այսպիսի մոտեցումը սրում էր մրցակցությունը մարզական իրադարձությունների ժամանակ, որոնց ընթացքում երբեմն բախումներ էին լինում ազգայնական հողի վրա: Նման միջադեպ է տեղի ունեցել «Ֆեներբախչեի» ու ՀՄԸՄ-ի ֆուտբոլային հանդիպման ժամանակ: Մրցավարական որոշումներից ու խաղի ընթացքից դժգոհ երկրպագուները ներխուժել են խաղադաշտ: Միջադեպեր եղել են ոչ միայն հայերի ու թուրքերի մրցակությունների ժամանակ: Հայտնի է, որ Մարզվանի «Անատոլիա» քոլեջի հայկական եւ հունական թիմերի խաղի ընթացքում ծեծկռտուք է տեղի ունեցել, որին միացել են նաեւ հանդիսականները: Ականատեսների խոսքերով՝ ֆուտբոլի դաշտը վերածվել է ճակատամարտի դաշտի:
Հաճնի «Միացյալ ակումբի» ֆուտբոլային թիմը, «Մարմնամարզ», 1911
Երիտթուրքերը հետեւողական էին թուրքական ակումբներին ու թիմերին աջակցելու հարցում: Միաժամանակ հայկական ու հունական թիմերի հաջողությունները չէին հանդուրժում ու վտանգավոր էին համարում: Հետեւաբար հայոց ցեղասպանությանը զոհ են գնացել նաեւ բազմաթիվ մարզիկներ՝ այդ թվում ֆուտբոլիստներ: Հայկական սպորտը, ֆուտբոլը, ինչպես մի շարք այլ ոլորտներ, որոնցում հայերը մեծ ներդրում են ունեցել, լրջորեն տուժել է ցեղասպանությունից:
«Արաքս»
Հայկական պատանեկան «Ծիծեռնակ» ֆուտբոլային թիմը, Կ. Պոլիս, 1910-ականներ
Տարսոնի Ս. Պողոս վարժարանի ֆուտբոլային թիմը, 1914
Հ.գ. Երկրի ֆուտբոլային, ինչպես նաեւ մարզական այլ իրադարձությունները, լուսաբանող առաջատար պարբերականներից է եղել հայկական «Մարմնամարզը»: Սա կայսրության մարզական առաջին պարբերականն է եղել: Այն լույս է տեղել 1911-14թթ.: Խմբագիրը եղել է մարզիկ Շավարշ Քրիսյանը, որին էլ պատկանել է լիգա ստեղծելու չիրականացված գաղափարը:
Ոստիկանի ինքնազգացողությունը վատացել է ընդհարման պահին. ակցիայի մասնակիցները փորձել են ներխուժել Դատախազության շենք
Մեղրի և Ագարակ քաղաքներից 79 տնային տնտեսություն 700,000-ական դրամ բիզնես ծրագրի ֆինանսական աջակցություն կստացան
Մեր գործընկերները պատրաստվում են Ծիծեռնակաբերդում կայանալիք միջոցառմանը․ Արայիկ Հարությունյանը լուսանկար է հրապարակել
Վրաստանը Բրիտանական շտամի թիրախում է
Արձակուրդում է գտնվում 21 դատավոր, իսկ COVID-19-ով պայմանավորված` 7 դատավոր գտնվում է ինքնամեկուսացման պայմաններում․ ԲԴԽ
«Ազատություն Նավալնուն» ակցիան ավարտվել է զանգվածային ձերբակալություններով
Ինքնասպանության փորձը կանխվել է
Եվրոպայի երկար սպասված բացումը․ շենքի ներսում սնվելու համար անհրաժեշտ է պատվաստման վկայագիր ներկայացնել
Դե թող հիմա ասեն՝ բե՞ռ է Արցախը, թե՞ վահան. Դավիթ Բաբայանը՝ Սյունիքում առկա իրավիճակի, Արցախում կրակոցների մասին
Այսօր մեքենայի պայթյունից տուժած տղամարդն անգիտակից վիճակում գտնվում է վերակենդանացման բաժանմունքում
4 հայ մարմնամարզիկ կպայքարի մեդալների համար առանձին գործիքների վրա վարժություններում
Դատախազության առջև ակցիա իրականացնողները մերժել են մի քանի հոգով ներս մտնելու առաջարկը․ Գոռ Աբրահամյան
Ջրանջատում Արաբկիր վարչական շրջանում. վթարվել է Արզնի-Երևան մայրուղային ջրատարը
Հայ կիսապաշտպանը պայմանագիր է կնքել ֆրանսիական Լիգա 1-ի թիմի հետ
Ներքին Խնձորեսկում 22 գլուխ խոշոր եղջերավոր կենդանի պատահաբար Ադրբեջանի տարածքում է հայտնվել․ գյուղապետարան
Ակցիայի ժամանակ ինքնազգացողությունը վատացած ոստիկանը հետազոտվում է. բերման է ենթարկվել 14 անձ
Թուրքիայում խոսքի ազատության խնդիրներ, Նավալնիի ազատում, հակամարտություններ. ԵԽԽՎ գարնանային նստաշրջանն ավարտվել է
Արամ Սուքիասյանը հաղթող է ճանաչվել Հանրային հեռարձակողի խորհրդի անդամի թափուր տեղի համար անցկացված մրցույթում
Հակառակորդի սադրիչ և ագրեսիվ գործողությունները նպատակ ունեն տորպեդահարել ՌԴ խաղաղապահ առաքելությունը. Արցախի ԱԳՆ
Դատախազության մոտ հրմշտոցի հետևանքով ոստիկանի ինքնազգացողությունը վատացավ. նրան տեղափոխեցին հիվանդանոց
Հալաբյան-Էստոնական խաչմերուկի լուսացույցները երթևեկելի մասի աջ կողմից կտեղափոխվեն
Լարված իրավիճակ Գլխավոր դատախազության դիմաց. ակցիայի մասնակիցները փորձեցին ներխուժել շենք
«Գրականություն» առարկայի անվան մեջ «հայ» բառը կավելացվի, իսկ «եկեղեցու պատմությունը» առանձին նախատեսվում է ավագ դպրոցում
Հաղարծին գյուղին հարակից անտառում քաղաքացին ընկել է․ վերջինս հոսպիտալացվել է Դիլիջանի ԲԿ
Մենք կողմ ենք ռազմագերիների խնդրի լուծմանը՝ համաձայն «բոլորը բոլորի դիմաց» ձևաչափի. Մարիա Զախարովա
Չարենցի փողոցում կկատարվի երթևեկության կազմակերպման փոփոխություն
17 անիվավոր տրակտորներ և 2 ՈւԱԶ ավտոմեքենա՝ Հայաստանի 8 մարզի «Արոտօգտագործողների միավորում» սպառողական կոոպերատիվներին
«Ժխտողականության հարցում Թուրքիայի ներկա իշխանությունը նախկինից ավելի վատն է». թուրք քաղաքագետ Ջենգիզ Աքթար
ԿԳՄՍ նախարարը կհաստատի Պոլիտեխնիկական համալսարանի ռեկտորի ընտրության արդյունքները
ՊՆ-ն քաղաքացիներին հորդորում է չդիմել ՊՆ իրավասությունների շրջանակից դուրս հարցերով
Էրդողանի նյարդերը տեղի են տալիս
Ընդդիմության ակցիան՝ ի աջակցություն սյունեցիների մեկնարկել է. շարժվելու են դեպի դատախազություն
Արտակ Դավթյանն ընդունել է ՀՀ-ում Սերբիայի գործերի ժամանակավոր հավատարմատարին՝ դեսպանության ռազմական կցորդի ուղեկցությամբ
Հետմահու պարգևատրվել են ԱԱԾ ահմանապահ զորքերի մի խումբ զինծառայողներ
Վերջին 2 տարվա մեջ ՀՔԾ քննիչների 18 որոշում է վերացվել դատախազության կողմից
Երևանի քաղաքապետարանի ճեմասրահում մեկ շաբաթ կգործի «Վտանգված ժառանգություն․ Արցախ». ցուցահանդեսը․ մուտքն ազատ է
Հայ խաղաղապահները Կոսովոյում մասնակցել են վարժանքների
Հրապարակվել է Վենետիկի Հանձնաժողովի և ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի համատեղ կարծիքը ՀՀ Ընտրական օրենսգրքի նախագծի վերաբերյալ. Բադասյան
Սյունիքում երեկ տեղի ունեցած դեպքերի առնչությամբ այս պահին բերման ենթարկվածները 16-ն են
ՄԻՊ-ը շարունակում է այցելել Սյունիքի դեպքերի առնչությամբ ձերբակալվածներին ու բերման ենթարկվածներին
© 2021 Հայկական ժամանակ