Բելառուսում մոտ 100 ակտիվիստ, բլոգեր ու լրագրող է ձերբակալվել. «Փորձում են թույլ չտալ, որ բոցը կրակ դառնա»

Բելառուսի իրավապաշտպանները հայտնում են, որ Հաղթանակի օրվա նախօրեին եւ դրանից հետո իշխանությունները ավելի քան հարյուր բլոգեր, ընդդիմադիր լրագրող եւ իշխանություններին քննադատող սոցցանցի բաժանորդ են ձերբակալել: Ձերբակալվածները մասնակցել էին առցանց հեռարձակումների: Սոցցանցերի միջոցով նրանք ներկայացրել էին երկրի մարզերում տիրող իրավիճակը:

Ձերբակալվածներից մեկին՝ բլոգեր Սերգեյ Պետրուխինին, որ բարձր ջերմություն ուներ, 15 օրով ուղարկել են բանտախուց՝ չսպասելով դատարան կանչված շտապօգնությանը:

Երեկ Բրեստ քաղաքի Լենինյան շրջանի դատարանը Պետրուխինին վարչական կալանք էր նշանակել շրջկենտրոնի մերձակայքում մարտկոցների գործարանի կառուցման դեմ բողոքի ակցիայից ուղիղ հեռարձակմամբ տեղեկատվություն տարածելու համար: Պետրուխինը մեղադրվում էր հասարակական միջոցառումների կազմակերպման ու անցկացման կարգը խախտելու մեջ:

Դատական լսումների ընթացքում պարզվել է, որ բլոգերը 37.7 աստիճան ջերմություն ունի: Դատական նիստի ընդմիջման ժամանակ Պետրուխինը լրագրողներին եւ իրավապաշտպաններին ասել է, որ մեկուսարանում բարձր ջերմությամբ այլ մարդիկ էլ կան, եւ շտապօգնության անձնակազմ է ուղարկվել կալանավայր:

Ինքը Պետրուխինն ու նրա փաստաբանը խնդրել են շտապօգնություն կանչել դատարան: Դատավորը հանձնարարել է քարտուղարին դա անել, բայց մինչ դատարանի դահլիճից հեռացված մարդիկ գնացել են բժիշկներին դիմավորելու, բլոգերին տեղափոխել են մեկուսարան ծառայողական մուտքով. այս մասին հաղորդել է Բելառուսի ժուռնալիստների ասոցիացիան:

Պետրուխինի մտերիմներն ասել են, որ նրա մոտ առկա են կորոնավիրուսին բնորոշ ախտանիշներ, բայց COVID-19-ի թեստ չեն անում: Ի դեպ, Բելառուսի առողջապահության նախարարության տվյալներով՝ երեկ COVID-19 է ախտորոշվել գրեթե 24 հազար մարդու մոտ: Նախորդ օրը՝ 933 նոր դեպք կար: Իշխանությունները վիճակագրություն չեն ներկայացնում՝ ըստ երկրի քաղաքների եւ շրջանների:

Սերգեյ Պետրուխինը ձերբակալվել է իր հարազատ Բրեստից 350 կմ հեռավորության վրա՝ Մինսկի մարզում: Նա գնում էր հանդիպելու մեկ այլ բլոգեր Սերգեյ Տիխանովսկուն, որը վերջերս հայտնի է դարձել որպես Ալեքսանդր Լուկաշենկոյի քաղաքականության եւ երկրում առկա իրավիճակի քննադատ:

Հեռարձակումները Տիխանովսկին անցկացնում էր մարզերից, ուր հասնելու համար նախընտրում էր գնալ ոչ գլխավոր ավտոճանապարհներով՝ իր «Երկիր կյանքի համար» մակագրությամբ տուն-մեքենայով:

«Բելառուսը կյանքի երկիր է» կարգախոսը ակտիվորեն օգտագործում է բելառուսական հեռուստատեսությունը սոցիալական գովազդներում, բայց բլոգեր Տիխանովսկու զրույցները փոքր քաղաքների բնակիչների հետ ակնհայտորեն հակասում էին պաշտոնական քարոզչության պաթոսին:

«Պետությունը դժգոհ է մարդկանցից, մարդիկ դժգոհ են պետությունից: Դա պետք է փոխել: Ես չեմ ցանկանում ինչ-որ բելառուսական հեծանիվ հնարել: Ես պարզապես ուզում եմ նորմալ ապրել: Ինչպես Լեհաստանում, այնպես էլ Գերմանիայում, ինչպես Ֆինլանդիայում: Որ ես չամաչեմ ասել, որ ես բելառուս եմ»,- ասել է Տիխանովսկիի կողմնակիցը, որը Գոմելի հանրահավաքում ներկայացել էր որպես Միխայիլ:

Բելառուսում մարդիկ, որպես կանոն, չեն տալիս իրենց անունները՝ վախենալով իշխանությունների բռնաճնշումներից:

Սերգեյ Տիխանովսկին իր YouTube հեռուստաալիքը գործարկել է մեկ տարի առաջ. այդտեղ տեղադրված որոշ տեսանյութեր հավաքում են ավելի քան 140 հազար դիտում: Տեղի բնակիչների շուրթերով բլոգերը խոսում է այն մասին, թե ինչու են շատերը դժվարանում ապրել «կյանքի համար երկրում»:

Տիխանովսկին ձերբակալվել է մայիսի 6-ին Բելառուսի հարավ-արեւելքում: Նրա հեռարձակման ալիքի բաժանորդների հետ հանդիպման ժամանակ Ոստիկանությունը փորձել է բերման ենթարկել նաեւ բլոգերի թիմի անդամներին, բայց այդ պահին բաժանորդների ֆիզիկական ներկայությունը խոչընդոտել է:

Պահանջելով ազատ արձակել Տիխանովսկուն՝ Բելառուսի տարբեր շրջաններում նրա գործընկեր բլոգերները դուրս են եկել ինքնաբուխ ակցիաների եւ բերման են ենթարկվել թե՛ իրենք, թե՛ YouTube հեռուստաալիքի հեռուստադիտողները եւ ինքնաբուխ բողոքները լուսաբանող լրագրողները:

Տիխանովսկու կողմնակիցները ձերբակալվել են Բոբրուսկում, ուր փորձում էին կազմակերպել մայիսի 9-ին «հակա-շքերթ», մինչ Մինսկում զանգվածային միջոցառումներով պաշտոնապես նշվում էր Հաղթանակի օրը:

Ըստ Բելառուսում լիցենզիայից զրկված "Весна" իրավապաշտպան կենտրոնի՝ երկրի տարբեր շրջաններում ավելի քան 100 մարդ է ձերբակալվել. այս տեղեկատվությունը հաստատում են Բելառուսի ժուռնալիստների ասոցիացիան եւ տեղական մամուլը: 

"Чертики из табакерки"

Ձերբակալվածների թվում են ազատ լրագրող Դմիտրի Լուպաչը Գլուբոկոե քաղաքից, լրագրողներ Ալեքսանդր Բուրակովը, Ալես Օսիպցովը, բլոգեր Միխայիլ Արշինսկին: Գրոդնոյում ռեժիսոր Վասիլի Կալաչին ձերբակալել են բլոգեր Տիխանովսկու հետ հանդիպելու համար, Պոստավստկոյ շրջանում հեռարձակմանը մասնակցելու համար դատարանի առաջ կկանգնի Անդրեյ Նովիկովը, որը Ռուսաստանի ՆԳՆ նախկին աշխատակից է եւ վերադարձել էր հայրենիք՝ որպես թոշակառու:

Լրագրող Դմիտրի Լուպաչը դատավարությունից հետո ինտենսիվ թերապիայի կարիք է ունեցել հիպերտոնիկ շոկի պատճառով: Դատարանը նրան դատապարտել էր 10-օրյա կալանքի եւ 1215 ռուբլի տուգանքի (մոտ 600 դոլար): Դատավարությունից հետո Լուպաչին տարել է շտապօգնության մեքենան ոստիկանության ուղեկցությամբ:

Երեկ Բելառուսի 12 քաղաքում ընթացել են «Երկիր հանուն կյանքի» հեռուստաալիքի հանդիպումներին մասնակցած ակտիվիստների, իրավապաշտպանների, լրագրողների եւ բլոգերների դատավարությունները:

Դժգոհության ակտիվությունը, ինչպես պարզվեց, անակնկալ էր թե՛ Բելառուսի իշխանությունների եւ թե՛ ընդդիմադիր կուսակցությունների եւ կառույցների համար: 

Բելառուսական նորությունների վերլուծաբան Ալեքսանդր Կլասկովսկին ակտիվիստներին անվանել է "Чертики из табакерки" (տուփից հանկարծակի դուրս ցատկող խաղալիք՝ զսպանակի վրա տուփի մեջ սեղմած-նստեցրած սատանա): 

«Իշխանությունները վաղուց են սովորել պայքարել ավանդական ընդդիմության դեմ: Տիխանովսկին բոլորովին այլ ոճ է, այլ ձեւաչափ, այլ կարգախոսներ: Սա աշխույժ երկխոսություն եւ հետադարձ կապ է, սա փողոցի լեզուն է: Նրա ինքնաբուխ հանդիպումները կարծես հիշեցնում են 2017 թվականի ակցիաները: Դա է պատճառը, որ իշխանությունները շտապում են իրենց բռունցքի մեջ առնել նրանց, ովքեր բլոգերի հետ ման են գալիս, քանի դեռ բոցը կրակ չի դարձել», - ասել է Կլասկովսկին:

Սերգեյ Տիխանովսկին հայտարարել է Բելառուսի նախագահի պաշտոնում իր թեկնածությունն առաջադրելու մտադրության մասին:

Սակայն ձերբակալվելու արդյունքում վտանգված է «Երկիր հանուն կյանքի» YouTube-յան ալիքի հեղինակի՝ նախաձեռնող խումբ գրանցելու եւ հաջակցություն իրեն ստորագրություններ հավաքելու հնարավորությունը:

Նախագահական քարոզարշավը մեկնարկել է Հաղթանակի օրվա նախօրեին, իսկ ընտրությունները նշանակված են օգոստոսի 9-ին: Թեկնածություն առաջադրելու համար ստորագրություններ հավաքելու եւ այլ փաստաթղթերի հետ դրանք Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով ներկայացնելու վերջնաժամկետը մայիսի 15-ն է: