Փոխհատուցում՝ ցեղասպանության համար. կդառնա՞ Նամիբիան աշխարհում օրինակ՝ նախկին գաղութների համար

Նամիբիայի նախկին գաղութում տեղի ունեցած ցեղասպանության զոհերին Գերմանիայի կողմից փոխհատուցում վճարելու մասին համաձայնագիրը կարող է դառնալ նախադեպ և օրինակ ամբողջ աշխարհում՝ այլ վարույթների համար:

Գերմանիայի՝ տարիներ առաջ խոստացած փոխհատուցումը ուշանում է, Նամիբիայի բնակիչներն էլ կանգնած են բազմաթիվ խնդիրների առաջ: Օրերս խնդրի մասին կրկին բարձրաձայնվել է, Գերմանիան, սակայն, դեռ ճշտումներ է անցկացնում ու չի շտապում փոխհատուցել

Բայց ինչպե՞ս փոխհատուցել մի ամբողջ հասարակության ոչնչացումը: Նամիբիայում բանակցությունները դառն հակասություններ են առաջացրել՝ ներգրավելով ինչպես զոհերի, այնպես էլ գաղութարարների հետնորդներին:

«Այս ամբողջ լողափը եղել է համակենտրոնացման ճամբար: Այն կայանատեղին, որ հիմա մարդիկ այստեղ տեսնում են, նախկինում միայն փշալարեր են եղել»,- BBC-ին պատմել է Լեյդլոու Պերինգանդան:

Նա տեղացի ակտիվիստ և նկարիչ է, որը ցույց է տալիս դեպի բացօթյա սրճարաններ և զբոսավայրեր ու խաղահրապարակ տանող ճանապարհը Սվակոպմունդում ՝ Նամիբիայի առաջնակարգ հանգստավայրում, որը զարմանալի աշխարհագրություն ունի. մի կողմից շրջապատված է Ատլանտյան օվկիանոսի ջրերով, իսկ մյուս կողմից ՝ Նամիբ անապատի ավազներով:

«Տատիկս ինձ պատմել է, որ մեր հարազատներին այստեղ են բերել, ստիպել են աշխատել, և նրանք մահացել են ծանր աշխատանքից ու պայմաններից», - պատմել է նա:

Խոսքը 1904-1908 թվականների իրադարձությունների մասին է, երբ ժամանակակից Նամիբիայի տարածքը գրավել է Գերմանիային պատկանող հարավ-արևմտյան Աֆրիկան:

Գերմանական արշավախմբային ուժերը դաժանորեն ճնշել էին Հերերո և Նամա ցեղերի ապստամբությունը, որոնք կազմում էին երկրի բնակչության մեծամասնությունը: Տասնյակ հազարավոր մարդիկ են զոհվել:

Շատերին քշել են դեպի անապատ, որտեղ նրանք սովից մահացել են: Հերերոյի հազարավոր մարդիկ ուղարկվել են համակենտրոնացման ճամբարներ, որտեղ նրանց պահում էին որպես ստրուկներ և նրանք ի վերջո  մահանում էին սովից, ցրտից, ուժասպառությունից և չարաշահումներից:

Ըստ պատմության թողած թվերի, ընդհանուր առմամբ մահացել է 65-ից 80 հազար հերերո և մոտ 20 հազար նամա:

2015 թվականին Գերմանիան իրադարձությունները պաշտոնապես ճանաչեց որպես ցեղասպանություն և փոխհատուցման հարցով բանակցություններ սկսեց Նամիբիայի հետ: Սա նախադեպ է ձևավորում. Նախկինում երբեք գաղութային տերությունը նախկին գաղութի հետ բանակցություններ չի սկսել մեկ դար առաջ տեղի ունեցած իրադարձությունների վերաբերյալ:

Գերմանիան խոստացել է պաշտոնապես ներողություն խնդրել, չնայած հստակ ձեւակերպումը դեռ որոշված չէ: Նամիբիացիների համար նյութական փոխհատուցման հեռանկարը նույնպես պարզ չէ:

Լեյդլոու Պերինգանդան, ինչպես Հերերոյի մեծ մասը, հույս ունի զգալի կանխիկ վճարումներ ստանալու, որոնք, նրա կարծիքով, պետք է վերականգնեն իր ժողովրդի նախկին բարեկեցությունը, որոնք հիմնականում զբաղվում էին անասնապահությամբ մինչ գաղութացումը:

Ցեղասպանությունից հետո բնիկ մարդկանց հողերը բաժանվել են և փոխանցվել գերմանաբնակ վերաբնակ ֆերմերներին:

Հերերոյի և Նամայի մեծ մասն այժմ ապրում է գերբնակեցված վճարովի հողերում կամ քաղաքներում: Նամիբիայի բնակչության շուրջ 40% -ը տնակային ավանների բնակիչներ են:

Առողջարանային Սվակոպմունդ քաղաքում հակադրությունը մեծապես պահպանված է քաղաքի խնամված կենտրոնում գերմանական գաղութային ճարտարապետության օրինակով, որտեղ դեռ ապրում են գաղութարարների հետնորդները: Դրանց հակադրվում են  տախտակներից և մետաղական թիթեղներից պատրաստված տնակները քաղաքի հյուսիսային ծայրամասում: Այնտեղ մինչ այսօր չկան զուգարաններ, էլեկտրականություն ու խմելու ջուր:

Այստեղ բնակչության մի մասը համակենտրոնացման ճամբարի բանտարկյալների հետնորդներն են: Ըստ նրանց, ծայրաստիճան անարդար իրավիճակ է,  Գերմանիան պետք է փրկագնի իրենց  նախնիների հողերը:

Սա համաժողովրդական պահանջ է. Շատերը ցանկանում են, որ Գերմանիայի կառավարությունը հովանավորի հողային բարեփոխումները, որոնք կօգնեն Նամիբայի գերմանացիներից հող գնել և բաշխել Հերերոյի և Նամայի միջև:

Ընդհանուր առմամբ, սպիտակ գաղութարարների հետնորդները տիրապետում են գյուղատնտեսական նշանակության հողերի մոտ 70% -ին, իսկ հողատերերի մեծ մասն ունեն հենց գերմանական արմատներ:

Բայց որքանո՞վ են արդարացված այս սպասումները: Նամիբիայից բանակցող դոկտոր Զեդեկիա Նգավիրուն ասում է, որ Գերմանիան ճանաչել է Նամիբիայի հասարակությանը վերաանգնվելու հարցոււմ իր անհրաժեշտությունը և պայմանավորվել է հովանավորել հողի գնումները նրանցից, ովքեր ցանկանում են վաճառել դրանք:

Հողատերերը, սակայն, միայն գերմանացիները չեն: Սպիտակ վերաբնակիչների շարքում կան շատերը, ովքեր ժամանել են Առաջին համաշխարհային պատերազմում Գերմանիայի կողմից իրենց գաղութների կորստից հետո:

1920-1970 թվականներին երկիրը կախված էր Հարավային Աֆրիկայի միությունից (և այն ժառանգող հանրապետությունից), իսկ անկախությունից հետո ինչպես օտարերկրացիները, այնպես էլ տեղի բնակիչները շարունակում էին հող գնել:

Գերմանիան խուսափում է «հատուցում» բառից, բայց Նագավիրուն ասում է, որ քննարկվում են բժշկության, կրթության, բնակարանային ապահովման և ջրի աղազերծման ոլորտներում օգնություն ցուցաբերելու հարցերը, բայց հրաժարվում է նշել գումարները ՝ բանակցությունների գաղտնի լինելու պատճառով:

Բեռլինը չի մեկնաբանում պաշտոնական Վինդհուկի հետ բանակցությունները:

Գերմանիայի կողմից ցեղասպանության ճանաչումից անցել է վեց տարի, սակայն խոստացված փոխհատուցման շուրջ դեռ միայն բանակցում են:

Բնակիչները կարծում են, որ Բեռլինը պետք է բանակցություններ վարի ոչ միայն երկրի կառավարության, այլ նաև ուղիղ ցեղային առաջնորդների հետ, ինչպիսիք են հերերոյի առաջնորդ Վեկուի Ռուկորոն, ով անհաջող փորձ կատարեց դատական հայց ներկայացնել Գերմանիայի փոխհատուցման համար ամերիկյան դատարանում:

Նամիբիայում կարծում են, որ համատարած փոխհատուցումներից կօգտվեն  խմբեր, որոնք ցեղասպանության հետ կապ չունեն, ինչպիսին է, օրինակ, Օվամբոն, որը Նամիբիայի ամենամեծ էթնիկ խումբն է:

Խմբերի առաջնորդներն էլ կարծում են, որ փոխհատուցումների ձգձգման պատճառն այն է, որ իշխանությունները փորձում են յուրացնել Գերմանիայի կողմից սպասվող փոխհատուցումն ու այն ծառայեցնել սեփական նպատակներին, ոչ թե բնակչության կարիքներին:

Տարբեր տեսակետներ ունեն նաև Նամիբիայում մնացած գերմանացի գաղութարարների հետնորդները, որոնց ընդհանուր թիվը հասնում է 30 հազարի: