Բախումներ, լարվածություն, փոխհրաձգություն ղրղզ-տաջիկական սահմանին. վիրավորում է ստացել 45 խաղաղ բնակիչ, կա զոհ

Ղրղզստանի եւ Տաջիկստանի սահմանապահ զինծառայողների միջև զինված բախում է սկսվել հինգշաբթի օրը ՝ երկու երկրների անմիջապես սահմանին: Այս մասին սկզբում հայտնել է Ղրղըզստանի ազգային անվտանգության պետական կոմիտեի սահմանային ծառայությունը:

Լարվածությունն ու փոխհրաձգությունը մի քանի տասնյակ խաղաղ բնակիչների վիրավորումներ ստանալու պատճառ են դարձել, կա զոհ:

«Բատկենի շրջանի Գոլովնայա Բաթկեն տեղամասում իրավիճակը  բավական սրված է:  Տաջիկական կողմը դիտավորյալ հակամարտություն է հրահրել պետական սահմանի ղրղզ-տաջիկական հատվածում և շարունակում է սրել իրավիճակը: Նախնական տվյալներով ՝ տաջիկական կողմը տեղակայում է ականանետային անձնակազմի դիրքեր», - ասված է հաղորդագրության մեջ:

Նախարարության խոսքով ՝ Ղրղըզստանի քաղաքացիների անվտանգությունն ապահովելու, ինչպես նաև սահմանային շրջաններում իրավախախտումները և իրավիճակի սրումը կանխելու համար Բաթկենի շրջանում տեղակայված ղրղզական սահմանապահ զորամասերը ծառայում են ուժեղացված ռեժիմով: Նախարարությունը հավելել է, որ միաժամանակ ղրղզա-տաջիկական սահմանին գտնվող անցակետերը ղրղզական կողմից նորմալ գործում են:

Սահմանային ծառայությունը հավելել է, որ ղրղզական կողմը տեղական իշխանությունների ներկայացուցիչների հետ համատեղ ձեռնարկում է անհրաժեշտ միջոցառումներ իրավիճակի կարգավորման համար: «Ղրղըզստանի Հանրապետության սահմանային ծառայությունը իր տաջիկ գործընկերներին կոչ է անում ամեն ջանք գործադրել ղրղզա-տաջիկական պետական սահմանի այս հատվածում իրավիճակը սրելու համար», - հայտնել են գերատեսչությունից: 

Տաջիկստանի քաղաքացիները փակել են Ղրղզստանի երկու շրջանները միմյանց կապող ճանապարհը: Իր հերթին, Ղրղզստանի քաղաքացիները փակել են ճանապարհը դեպի Տաջիկստանի Վորուխ անկլավ: Առճակատման գոտում են եղել Բաթկենի շրջանում Ղրղզստանի կառավարության լիազոր Օմուրբեկ Սուվանալիևը և Ազգային անվտանգության պետական կոմիտեի սահմանային ծառայության ղեկավար Ուլարբեկ Շարշեևը:

Ղրղըզստանի սահմանապահները հայտնել են, որ հատուկ նշանակության ջոկատները գրավել են Տաջիկստանի սահմանային «Խոջա Ալլո» կետը, քանի որ տաջիկական կողմը կրակ է բացել ղրղըզական սահմանապահ կետի ուղղությամբ, որի հետևանքով դրանցից մեկը հրդեհվել է։

Սահմանային փոխհրաձգությունը նախապատմություն ունի: Բանն այն է, որ 2 պետությունների սահմանին ՝ ապրիլի 28-ին, տեղի բնակիչների միջև բախում էր սկսվել Գոլովնոյե ջրի բաշխման կետի տարածքում, որը Տաջիկստանում համարում են իրենց տարածքը, իսկ Ղրղզստանում ՝ իրենց սեփականը: Հինգշաբթի գիշերը, ըստ Ղրղզստանի սահմանապահ ծառայության, իրավիճակը սրվել է: Ղրղզստանում նախաքննություն է սկսվել այս փաստի կապակցությամբ, հաղորդվել  է այդ գիշերվա բախումների հետևանքով 8 տուժածի մասին: Նաև Տաջիկստանի ՆԳՆ հատուկ նշանակության ջոկատներին և սահմանապահներին մեղադրում են ջրհորը զավթելու փորձ կատարելու համար ականանետեր և գնդացիրներ օգտագործելու մեջ:

Դուշանբեում իրենց հերթին մեղադրել են ղրղզական կողմին սադրանքի մեջ և նշել են ապրիլի 28-ին ինը տուժածի մասին, որոնցից երկուսը՝ հրազենային վնասվածքներով:

Այս միջադեպից օրեր առաջ էլ՝ ապրիլի  24-ին Ղրղզստանի երկու քաղաքացի, որոնք շինարարությամբ էին զբաղվում Տաջիկստանի հետ սահմանային գոտում, անհայտ կորել են: Դրանից հետո պարզվել էր, որ նրանք բերման են ենթարկվել հարևան պետության իրավապահ մարմինների աշխատակիցների կողմից: Ղրղզստանում քրեական գործ է հարուցվել: Ապրիլի 25-ին Տաջիկստանը ձերբակալվածներին հանձնել էր Ղրղզստանի իշխանություններին:

Խոսքը Ղրղզստանի Բատկեն շրջանի Լեյլեկ թաղամասի բնակիչների մասին է:

Ապրիլի 26-ին Ղրղըզստանում Տաջիկստանի դեսպանին հանձնվել է բողոքի նոտա:

Իր հերթին, ապրիլի 28-ին, Տաջիկստանի Արտաքին գործերի նախարարությունը սահմանային տարածքում տեղի ունեցած միջադեպի կապակցությամբ բողոքի նոտա է հղել Տաջիկստանում Ղրղզստանի դեսպանին: Պարզվել է, որ ձերբակալվածները անչափահասներ են եղել:

Այսօր արդեն, սահմանային փոխհրաձգությունների սրման հետևանքով սահմանային 3 բնակավայրերի 850 բնակիչ է տարհանվել ու տեղափոխվել անվտանգ վայր: Նրանք հիմնականում կանայք, երեխաներ ու տարեց մարդիկ են, որոնց մեծ մասամբ տեղավորել են դպրոցների շենքերում: կազմակերպվել է նրանց սննդի ու առաջին անհրաժեշտության իրերի փոխանցման հարցը:

Հրաձգության հետևանքով այսօր տուժածների ընդհանուր թիվը 45 է, նրանցից մեկը ծանր հրազենային վիրավորում է ստացել ու մահացել, երկուսի վիճակը գնահատվում է ծանր, մյուսները, որոնց մի մասը հրազենային վիրավորումներ ունի, հոսպիտալացվել են տարբեր հիվանդանոցներում:

Ղրղզստանի նախագահ Սադիր Ժապարովը հինգշաբթի օրը նեղ կազմով անցկացրել է երկրի Անվտանգության խորհրդի նիստ, որից հետո հանձնարարել է խաղաղ ճանապարհով կարգավորել իրավիճակը Տաջիկստանի հետ սահմանին:

2 երկրների արտաքին գործերի նախարարները ապրիլի 29-ին տեղական ժամանակով 20:00-ից (ՀՀ ժամանակով 18:00-ին) պայմանավորվել են սահմանային գոտում հրադադարի ռեժիմի մասին: Կողմերը պայմանավորվել են նաև սահմանային գոտում համատեղ պարեկության և իրավիճակի վերահսկման շուրջ: Կողմերը շեշտել են հակամարտության իրավիճակի կարգավորման անհրաժեշտությունը «քաղաքական և դիվանագիտական բանակցությունների միջոցով» և կոչ են արել «չտրվել որոշակի ապակառուցողական ուժերի սադրանքներին»:

Հրադադարի համաձայնության մասին հայտարարությունից հետո երկու երկրների սահմանին խոշոր բախումների մասին տեղեկություններ չեն ստացվել

Տաջիկստանի և Ղրղզստանի սահմանի երկարությունը մոտ 980 կմ է, Խորհրդային Միության փլուզումից հետո այնտեղ մնացել են տասնյակ վիճելի հատվածներ: Ներկայում սահմանի սահմանազատման և գծանշման գործընթացում արդեն ներառված է սահմանային անցման գծի մոտ 580 կմ: Սահմանազատման հանձնաժողովի վերջին նիստը տեղի է ունեցել 2021-ի մարտին, պատվիրակությունները գլխավորում էին Տաջիկստանի և Ղրղզստանի ազգային անվտանգության պետական կոմիտեների նախագահները: Որոշ շրջաններում ժամանակ առ ժամանակ վեճեր և բախումներ են տեղի ունենում սահմանամերձ շրջանների տեղացի բնակիչների միջև:

2014 թվականից ի վեր ղրղզա-տաջիկական սահմանին տեղի է ունեցել 10 լուրջ բախում: Միայն 2014-ին տեղի է ունեցել սահմանային 5 միջադեպ:

2016-2018 թվականներին եղել է հարաբերական հանդարտության շրջան: Չնայած ծագած հակամարտություններին, կողմերը զերծ են մնացել հրազեն օգտագործելուց: Լուրջ բախումները վերսկսվել են 2019 թվականին: