Արևմուտքը Բաքվից պահանջներ ունի, ՌԴ-ն կոմֆորտ զոնա է, դրա համար Ալիևը փորձում է տեղավորվել այնտեղ. Խաչատրյան

Ադրբեջանը մերժել է Մալթայում ԵԱՀԿ արտգործնախարարների խորհրդի նիստի շրջանակներում Բայրամով-Միրզոյան հանդիպում կազմակերպելու՝ ԱՄՆ միջնորդությունը՝ պատճառաբանելով, թե «Ադրբեջանը չի ցանկանում ԱՄՆ-ի մասնակցությունը խաղաղության օրակարգին, դա նպատակահարմար չի համարում»։

ՀՀ արտաքին գործերի նախարարությունից հաստատել են, որ ՀՀ-ն համաձայնություն տվել է:

«Խաղաղության երկխոսություն» ՀԿ նախագահ Էդգար Խաչատրյանը «Հայկական ժամանակ»-ի հետ զրույցում նկատում է՝ ադրբեջանական կողմի այս քայլը կրկին ապացուցում է, որ Ալիևը ցանկանում է Հայաստանի հետ բանակցություններն ու խաղաղության գործընթացները իրականացնել միայն ռուսական հարթակում, ինչի համար բազմաթիվ պատճառներ կան։

Քաղաքագետի հետ ամբողջական զրույցը՝ ստորև.

- Պարոն Խաչատրյան, ինչո՞ւ է պաշտոնական Բաքուն հրաժարվում բանակցել ամերիկյան կամ եվրոպական հարթակներում:

- Ակնհայտորեն փորձում է տեղավորվել ռուսական տրամաբանության մեջ։ Ցանկացած արևմտյան ձևաչափ բոյկոտում է միայն այդ նպատակով, որովհետև Արևմուտքը խոսում է արցախահայերի վերադարձի իրավունքների, գերիների և պահվող անձանց իրավունքների մասին, Հայաստանի սուվերեն տարածքից գրավված հողերի մասին։ ՌԴ-ից որևէ նման պահանջ չի ներկայացվում, հետևաբար դա կոմֆորտ զոնա է Ադրբեջանի համար։ Պուտինն էլ, ըստ էության, հայտարարեց՝ Հայաստանի նկատմամբ որևէ ոտնձգություն չի եղել, այսինքն՝ անգամ չեն ընդունում այս փաստը, դա էլ հենց ձեռնտու է Ալիևին։

- Կարո՞ղ ենք ենթադրել, որ եթե եռակողմ հանդիպման առաջարկը հնչեր ռուսական կողմից, Ադրբեջանն այն կընդուներ։

- Ենթադրությունների դաշտ մտնելով՝ կարծում եմ՝ այո. եթե հնչեր, Ադրբեջանը կգնար դրան, որովհետև այդ հարթակն է իր համար հարմարավետ։ ՌԴ-ն ու Ադրբեջանը հասկանում են միմյանց տրամաբանությունը, լեզուն։ Կհամաձայնվեր նաև, քանի որ այդ կողմից Ադրբեջանը ոչինչ չի կորցնի, իսկ Արևմուտքը նրանից շատ պահանջներ ունի։

- Արդյոք ռուսական կողմն այժմ որևէ ներուժ ունի՞ ճնշումներ գործադրելու Հայաստանի վրա, անգամ եթե այդ պահանջը ՌԴ-ն ստանա Ադրբեջանից։

- Կարծում եմ, որ Ռուսաստանը կորցրել է այդ ներուժը, հատկապես ուկրաինական պատերազմի ագրեսիայի ֆոնին, երբ լուրջ դերակատարը կորցրել է նաև իր համաշխարհային կշիռը։ Միևնույն ժամանակ, Ադրբեջանի համար էլ շատ ձեռնտու չէ լրիվ տեղավորվել ռուսական նավում, որովհետև շատ հստակ հաշվարկ է անում Ալիևը, նա չի ուզում դառնալ Բելառուս, ձեռք բերել այդ կարգի կախվածություն։ Վարում է հավասարակշռված քաղաքականություն․ երբ անհրաժեշտ է, խաղում է ՌԴ դաշտում, Թուրքիայի, Եվրամիության հարթակում։

- Ադրբեջանում կարծում են, թե Բայդենի վարչակազմը անարդար է, և դրա համար ԱՄՆ-ն չպետք է դեր ունենա խաղաղության օրակարգում: Կարելի՞ է ենթադրել, որ Ալիևը փորձում է ժամանակ շահել մինչև Թրամփի իշխանության գալը։ Եվ ինչք եք կարծում՝ իր պաշտոնավարման ընթացքում Թրամփը ի՞նչ փոփոխություններ կմտցնի Հայաստանի և Ադրբեջանի բանակցությունների օրակարգում։

- Շատ դժվար է կանխատեսել, թե Թրամփի գալը ի՞նչ փոփոխություններ է բերելու․ Թրամփի քաղաքականությունը մեր տարածաշրջանի վերաբերյալ պայմանավորված չի լինելու զուտ Ադրբեջան-Հայաստան կամ Ռուսաստան հարաբերություններով։ Դեռ կան Չինաստանը, Իրանը, և Թրամփը պետք է բալանս ապահովի։ Կարևոր է լինելու հասկանալ՝ որոնք են իրական գործընկերները կամ թշնամիները։ Այս տեսանկյունից պետք է հասկանանք նաև, թե ի՞նչ կարող է առաջարկել Ադրբեջանը Նահանգներին, կամ մենք՝ որպես պետություն, ի՞նչ կարող են առաջարկել Թրամփին։ Նա բիզնեսմեն մարդ է և գալու է կոնկրետ խնդիրներով։

- Վերջին շրջանում Ադրբեջանը պարբերաբար խոսում է, այսպես կոչված, «Արևմտյան Ադրբեջանի» մասին։ Սա ի՞նչ միտում ունի:

- Այս հարցը մի քանի տեսանկյուններից պետք է դիտարկենք․ տեսանկյուն կա, որ Ադրբեջանը պարբերաբար բանակցություններ վարելու տեխնիկա է ընտրել, նման պահանջ է ներկայացնում, որը հեռու տանող պահանջ է, ու բանակցությունների արդյունքում կնվազեցնի ամբիցիաները։ Այսինքն՝ փորձում է՝ տեսնելու, թե ինչքան հեռուն կարող է գնալ։ Երկրորդ տեսանկյունից դիտարկելով՝ Ալիևը փորձում է ներքին աուդիտորիային իր հռետորաբանության մասին հիշեցնել, ցույց տալ, որ դեռ պահանջներ ունի Հայաստանից։ Երրորդ տեսանկյունը միջազգային հանրության համար է, այն է, որ Հայաստանը պատրաստ չէ ընդունել նախկինում այդ տարածքներում ապրած ադրբեջանցիներին:

- Ամփոփելով՝ կարո՞ղ ենք ասել՝ Ադրբեջանի այս քաղաքականությունը վկայում է այն մասին, որ Ալիևն այդքան էլ խաղաղություն չի ցանկանում, և մինչև տարեվերջ որևէ հնարավորություն չկա ստորագրելու «Խաղաղության պայմանագիր»-ը։

- Այո, աշխարհաքաղաքական այս պայմաններում ստորագրությունը որևիցե բան չի տալու մեզ։ Իհարկե, մի կողմից լավ է, որ հայկական կողմը հանդես է գալիս որպես խաղաղասեր, խոսում է խաղաղության օրակարգից, արտաքին քաղաքականության առումով ողջունելի քայլ է, բայց հողի վրա այդ ստորագրությունը ինչ է տալու մեզ՝ այլ հարց է։ Եթե անգամ ստորագրությունը լինի, որևէ երաշխիք չկա, որ ստորագրելու հաջորդ օրը Ադրբեջանը նոր էսկալացիայի չի գնա։

Մերի Խաչատրյան