Պետականության կորուստ՝ հանուն պետական շահի

Սերժ Սարգսյանի՝ նախորդ օրը տեղի ունեցած հեռախոսազրույցը ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ, ըստ ամենայնի, խանդի զգացողություն է առաջացրել ոչ իշխանական որոշ շրջանակներում, որովհետեւ, չգիտես ինչու, նրանք հապաղել եւ չեն ֆայմել Սերժից մի քայլ առաջ հայտարարել Հռոմի պապից ավելի կաթոլիկ լինելու իրենց դիրքորոշման մասին: Բայց հիմա՝ փորձում են ետին թվով սրբագրել այդ աններելի սխալը, չնայած միեւնույնն է, Պուտինի հետ հեռախոսով խոսելու շանս չեն ստացել, եւ ուրեմն` Սերժ Սարգսյանը առայժմ հաղթած է դուրս գալիս ՌԴ նախագահին քծնելու օրերս ահագնացած մրցավազքում:

Իսկ Ղրիմի ինքնորոշման շուրջ Հայաստանում ծավալվող էյֆորիան իրոք հասկանալի չէ, էլ չենք խոսում Ղարաբաղի հետ զուգահեռների՝ վտանգավոր բնույթ ստանալու մասին: Իսկ ուշադիր հետազոտողը թերեւս պետք է արձանագրեր, որ Ղրիմի պրոցեսներով Ռուսաստանը ամբողջությամբ մի կողմ է դրել Ուկրաինայի առնչությամբ վերջին 20 տարիներին ստանձնած բոլոր միջազգային պարտավորությունները, այդ թվում ե՛ւ Ուկրաինայի տարածքային ամբողջականությունը երաշխավորելու, ե՛ւ Ղրիմը` որպես Ուկրաինայի մաս ճանաչելու մասին: Քարը Ուկրաինայի գլուխը. պրոբլեմն այն է, որ եթե Ռուսաստանը հարեւանների հետ շփվելու է այս լեզվով, եթե Ուկրաինայի հետ շփվում է այս լեզվով եւ այս ոճով, տասնապատիկ ավելի կոպիտ կարող է խոսել Հայաստանի հետ, ու հայ քաղաքական էլիտայի խրախճանքն այս առումով հասկանալի չէ: Իսկ կարո՞ղ է Ռուսաստանը մոռանալ Հայաստանի առաջ ունեցած միջազգային պայմանավորվածությունները. սա որեւէ մեկին մտահոգու՞մ է, թե ոչ:

Տպավորությունն այնպիսին է, որ Սերժ Սարգսյանը եւ ոչ սերժսարգսյանական ուժերը պայքարում են Հայաստանի գուբերնիայի կառավարիչի կոչումը ստանձնելու համար եւ ներքաղաքական պայքարը աննկատ կերպով ներգուբերնիական պայքարի երանգներ է ստանում: Սրանում զարմանալի ոչինչ չկա, որովհետեւ սարգսյաններն ու ոչսարգսյանները գրեթե ամբողջովին ներառում են նրանց, ովքեր 1991 թվականի խանդավառ ժողովրդին ստիպեցին ատել իրենց սրբությունների սրբոցը՝ Անկախ պետականությունը: Ու հիմա Ռուսաստանի կտրուկ շարժումները հարմար առիթ են այդ փաստը նրբորեն շրջանցելու եւ պետականության կորուստը պետականության շահերով բացատրելու համար:

Եւ հետո, էդ որ ասում ենք ինքնորոշում, ինքնորոշում. նշանակո՞ւմ է արդյոք, որ ճանաչում ենք, օրինակ, չեչեն եւ դաղստանցի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը: Գոնե հասկանո՞ւմ ենք, թե ինքնորոշման այս էյֆորիան ինչպիսի դանդաղ գործողության ռումբ է Հյուսիսային Կովկասի տակ: Ինչ կլինի, եթե չեչենները եւ դաղստանցիները որոշեն օգտվել իրենց ինքնորոշման իրավունքից, այնպես, ինչպես Ղրիմն է օգտվել վերջին օրերին, եւ Հայաստանն էլ ողջունել է դա: Պատկերացնո՞ւմ ենք, թե Հյուսիսային Կովկասի պայթյունը ինչպիսի ազդեցություն է ունենալու Ռուսաստանի եւ որ ավելի աղետալի է՝ Հայաստանի համար:

Իսկ Ղրիմի պրոցեսը Ղարաբաղին բացի վնասից օգուտ չի բերում մի քանի պատճառներով: Նախ՝ Ռուսաստանը չի ճանաչելու Ղարաբաղի անկախությունը, որովհետեւ նրա համար ճանաչել Ղարաբաղի անկախությունը, նշանակում է կորցնել Ադրբեջանը, իսկ Ղարաբաղի անկախության չճանաչումը չի նշանակում կորցնել Հայաստանը: Իսկ Հայաստանի կողմից Ղրիմի հանրաքվեի արդյունքների ճանաչումը Ղարաբաղը ավելի ու ավելի է տեղավորում ռուսական կոնտեքստում եւ աշխարհը` ոչ ռուսական աշխարհը Ղարաբաղի կոնֆլիկտը սկսում է ընկալել ոչ թե որպես ինքնորոշման, այլ որպես ռուսական կայսերապետության դրսեւորում: Ղրիմի հանրաքվեն իրականում վարկաբեկում է ինքնորոշման գաղափարը եւ նենգափոխում Ղարաբաղի հարցը: Ի վերջո, Ղարաբաղը Ադրբեջանի կազմում չի եղել երբեք: Ղրիմը Ուկրաինայի կազմում է արդեն քսան տարի. քսան տարի Ուկրաինայի կազմում լինելով` Ղրիմը կարողացել է պահպանել ռուսական ինքնությունը ու մի հատ էլ Ռուսաստանին միանալու որոշում կայացնել: Եթե Ղարաբաղը 20 տարի լիներ անկախ Ադրբեջանի կազմում, հայերն այսօր Ղարաբաղում կլինեին լավագույն դեպքում ազգային փոքրամասնություն. վկան Նախիջեւանը, որտեղ 90-ականներին արդեն ոչ մի հայ չէր մնացել: Ղրիմի հանրաքվեն ինքնամոռաց ողջունելով` մենք աշխարհին ստիպում ենք, որ նրանք Ղարաբաղի հարցը ընկալեն այնպես, ինչպես դա ձեռնտու է Ադրբեջանին: Եւ Ռուսաստանը դառնում է Ղարաբաղի հարցում մեր միակ պոտենցիալ դաշնակիցը, դաշնակից, որ Երեւանը խոցելու ընդունակ զենքեր է վաճառում Ադրբեջանին: Սա, ինչպես երեւում է, ոմանց չի մտահոգում: Կարեւորն այն է, որ ոմանք ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինին դաժանորեն քծնելու անսահման առիթ են ստացել: