Կառավարության «ոչ ստանդարտ» ծրագիրը. մնում է այն իրագործել

Այսպիսով, ՀՀ նոր կառավարության ծրագիրը արդեն պատրաստ է եւ հոկտեմբերի 20-ին տեղի ունենալիք ԱԺ արտահերթ նիստում ձեռք կբերի պաշտոնական փաստաթղթի կարգավիճակ:

Նոր ծրագիրը ակնհայտորեն տարբերվում է նախորդներից իր հավակնոտությամբ, ձեւակերպումների ավելի խիստ բնույթով, կոնկրետությամբ... : Առաջինը, ինչը աչքի է զարնում նոր ծրագրում, այն է, որ դրա մշակողները ավելորդ «նրբանկատություն» չեն ցուցաբերել, չեն փորձել վիճակը շատ մեղմ ներկայացնել եւ ձեւակերպումներում բավական կոշտ են գտնվել:

Մի քանի մեջբերում: «Հայաստանի Հանրապետության մարտահրավերները պահանջում են րոպե առաջ իրագործել բարեփոխումներ` այդ գործում ներգրավելով եւ օգտագործելով Հայաստանի եւ հայության ամբողջ ներուժը». ահա այսպիսի սուր ու անսպասելի նախադասությամբ է սկսվում ծրագիրը: «Գլոբալ եւ տարածաշրջանային զարգացումների առկա փուլում զարգացման ստանդարտ մոտեցումները չեն կարող ձեւավորել առաջընթացի այն տեմպերը, որոնք համահունչ են մեր մարտահրավերներին».... «Տնտեսական վիճակի վերլուծությունը վկայում է, որ ստանդարտ գործիքակազմով ու մեթոդներով զարգացում ապահովելը չափազանց բարդ է»,- նշված է փաստաթղթում: Նմանատիպ ձեւակերպումներ նախկինում չեն եղել: Սրանից կարող ենք ենթադրել, որ նոր կառավարությունը ավելի լավ է պատկերացնում երկրի վիճակը, նրա գնահատականը համեմատաբար ավելի մոտ է իրականությանը, ինչը որոշակի հույսեր է ներշնչում:

Եվս մի մեջբերում. «Հաշվի առնելով նաեւ արտոնյալ ֆինանսական ռեսուրսների ներգրավման եւ ներքին շուկայի հաշվին արտադրողականության հետագա աճի սահմանափակ հնարավորությունները, անհրաժեշտ է վերլուծել եւ վերաիմաստավորել զարգացման մասին մեր պատկերացումներն ու մոտեցումները հատկապես պետական կառավարման տնտեսական զարգացման ուղղությունների, տնտեսական աճի ներուժի մրցակցության եւ մրցունակության վերաբերյալ»:

Այսքանը՝ իրավիճակի գնահատականի մասին: Իսկ ի՞նչ է պատրաստվում անել կառավարությունը իրավիճակը շտկելու ուղղությամբ: Ահա այստեղ է, որ կրկին ընկնում ենք կասկածների ու թերահավատության գիրկը: Ունի՞ արդյոք ծրագիրը հստակ, կանոնակարգված քայլերի հաջորդականություն, որը տանում է դեպի վիճակի էական բարելավման: Գոնե այս ծրագրում էական քայլեր նկարագրված չեն:

«... Կառավարությունն իր առջեւ պահանջ է դնում սեղմ ժամկետում իրականացնել կառավարման համակարգի եւ տնտեսության վիճակի խոր ախտորոշում, առաջարկել կարճաժամկետ միջոցառումների ծրագրեր, ինչպես նաեւ երկարաժամկետ ռազմավարական բարեփոխումների ծրագրեր` Հայաստանի տնտեսության զարգացման պայմանների նախանշմամբ»,- գրված է ծրագրում: Այլ կերպ ասած, այս ծրագիրը, ըստ էության, ընդամենը արձանագրում է որ կան խնդիրներ, լուրջ խնդիրներ, շատ լուրջ խնդիրներ, սակայն դրանց լուծման եղանակները կառաջարկվեն հետագայում: 

Սա, իհարկե, հենց այն է, ինչի մասին իր պաշտոնին նշանակվելուց մի քանի օր անց հայտարարեց վարչապետ Կարեն Կարապետյանը: Նա ասաց, թե շուտով կներկայացնի առկա իրավիճակին համահունչ ծրագիր, իսկ հետագայում՝ ավելի խորը ու համապարփակ ծրագիր, որով արդեն կնախանշվեն խնդիրների լուծման եղանակներ: Այս առումով նոր վարչապետը չի շեղվել իր խոստումից:

Այդուհանդերձ, ծրագրում կան որոշակի խնդիրների լուծման նպատակադրումներ: Նշենք դրանցից մի քանիսը: 2017 թվականի ընթացքում կառավարությունը մտադիր է ֆինանսական հաստատություններում գրավադրված չաշխատող ակտիվների վերագործարկումը խթանող մեխանիզմներ ներդնել: Այսինքն, բանկերում գրավադրված, ասենք, արտադրամասը, որը վարկառուի անվճարունակության պատճառով արդեն անցել է բանկին, պետք է աշխատի, արտադրանք տա: Հաջորդ տարվա ընթացքում կառավարությունը նաեւ ցանկանում է մշակել հայեցակարգ, որով որոշակի գումարից ավելի ներդրում կատարած օտարերկրյա ներդրողները կստանան ՀՀ քաղաքացիություն:  

Շատ հետաքրքիր են գազի սակագնին առնչվող կետերը: Մինչեւ այս տարվա վերջ կառավարությունը մտադիր է իրականացնել հետեւյալ քայլերը: «Բնական գազի սակագնային քաղաքականությամբ որոշակի գործունեության տեսակների համար (ջերմոցային տնտեսություններ, գյուղատնտեսական մթերքների վերամշակողներ եւ այլն) սահմանափակ ժամկետով գործող արտոնյալ սակագների սահմանում»: Կամ. «աջակցության ցուցաբերում, որպեսզի բնական գազ մատակարարող ընկերությունը սպառող կազմակերպությունների համար կիրառի գործունեության ընդլայնումը խթանող մոտեցումներ (օրինակ, որոշակի ծավալից ավելի գազ սպառելուց հետո ավելի ցածր սակագներ առաջարկելու միջոցով)»: Սրանք հետաքրքիր են այնքանով, որ եթե որեւէ սպառողի առաջարկվում է ավելի ցածր սակագնով գազ, նշանակում է մեկ ուրիշը պետք է ավելի շատ վճարի, այսինքն, այլ սպառողների համար գազը պետք է թանկանա: Իսկ եթե չթանկանա, կստացվի՝ ներկայումս գազի սակագինը ուռճացված է:

Կոռուպցիայի դեմ պայքարին ուղղված քայլերը բավական անորոշ են ձեւակերպված: «Պետական համակարգի աշխատանքի առօրյայից պետության զարգացմանը խանգարող ամենամեծ խոչընդոտների` հովանավորչություն, յուրացումներ, կաշառակերություն ու կոռուպցիայի այլ դրսեւորումներ, վերացնելու համար առավելագույն ջանքերի գործադրում»,- նշված է ծրագրում: Եռամսյա ժամկետում կառավարությունը մտադիր է քրեականացնել «ապօրինի հարստացումը», իսկ վեցամսյա ժամկետում փոխել կոռուպցիայի դեմ պայքարի խորհրդի կազմավորման սկզբունքները, ընդլայնել գույքի եւ եկամուտների հայտարարագրեր ներկայացնող անձանց շրջանակը, սահմանափակել կանխիկ գործառնությունները եւ այլն:

Թե որքանով այս քայլերը իրապես կնպաստեն կոռուպցիայի մակարդակի նվազմանը, ճիշտն ասած, անհասկանալի է: Ներկայումս եկամուտների հայտարարագրեր ներկայացնող անձանց շրջանակն էլ փոքր չէ, բայց դա ոչ մի կերպ չի նվազեցնում կոռուպցիան: Ծրագրի այլ մանրամասներին կանդրադառնանք առաջիկայում: