Ինչո՞ւ է Սերժ Սարգսյանը վերահսկում ԱԺ կանոնակարգի շուրջ տեղի ունեցող զարգացումները

Խորհրդարանը երեկ սկսեց քննարկել ԱԺ կանոնակարգ օրենքը: Այն տասներկու օրենքների թվին է պատկանում, որ 2015թ. սահմանադրական փոփոխություններից հետո պետք է հիմնովին փոխվեն ու համապատասխանեցվեն նոր Սահմանադրությանը:

Սա նաեւ այն օրենքն է, որը պետք է համակարգի Ազգային ժողովի աշխատանքը ոչ միայն ներսում, այլեւ գործադիր, դատական իշխանության ու պետական այլ մարմինների հետ հարաբերությունները, ապահովի այդ մարմինների նկատմամբ իր վերահսկողական, հակակշիռների ու զսպումների գործառույթները: Մինչդեռ այս նախագծի քննարկումն անցավ կիսադատարկ դահլիճում:

Այս նախագծի կարեւորությունը, սակայն լավ են գիտակցել իշխանական շատ նեղ շրջանակներում եւ որ ամենակարեւորն է՝ նախագահականում: Եվ դրա մշակման ու քննարկումների փուլում հիմնական հակասությունը ոչ թե իշխանության ու ընդդիմության միջեւ է, ինչպես սովորաբար լինում է, այլ իշխանության ներսում՝ կառավարություն-խորհրդարան հարաբերություններում: Բանն այն է, որ նախագծում այնպիսի մեխանիզմներ են ներդրվել, որ ԱԺ մշտական հանձնաժողովներն իրավասու են լինելու գրեթե տնօրինելու բոլոր նախագծերի ճակատագրերը: Իսկ նախագիծ ներկայացնելու իրավունք ունեն կառավարությունը, պատգամավորը, հաջորդ ԱԺ-ում նաեւ՝ խմբակցությունները: Գլխադասային մշտական հանձնաժողովները կարողանալու են որոշել, թե կառավարության ներկայացրած օրինագծի որ առաջարկությունները ընդունել, որոնք՝ ոչ:

Հասկանալի է, որ այս հեռանկարը բոլորովին էլ դուր չի գալիս կառավարությանը: Ու քանի որ ԱԺ-ում քննարկվող եւ ընդունվող նախագծերի մոտ 95 տոկոսը հենց կառավարությունն է ներկայացնում, այսինքն՝ խորհրդարանը մինչեւ հիմա հանդես է եկել կառավարության ներկայացրած նախագծերի ընդամենը դակիչի դերում, ապա այս նոր մեխանիզմը կառավարության համար կարող է մեծ գլխացավանք դառնալ: Պարզ է՝ կառավարությունը չի ցանկանում, որ ԱԺ-ն իր ներկայացրած նախագծերն ընդունել-չընդունելու կամ դրանք ինչ-որ փոփոխությունների ենթարկելու հարցում լուրջ լիազորություններ ունենա:

Ավելին, սա այն միակ օրենքն է, որն ամբողջությամբ ԱԺ-ին է պատկանում եւ վերաբերում է ԱԺ գործունեությանը, դրա նկատմամբ պահանջներ կարող են ներկայացնել միայն պատգամավորները:  Մինչդեռ այն քննարկվել է կառավարությունում, նախապես արդարադատության նախարարությունը բացասական եզրակացություն է տվել դրա որոշ դրույթներին: Երեկ արդեն արդարադատության նախարար Արփինե Հովհաննիսյանն ԱԺ-ում հանդես էր գալիս որպես դրա հարակից զեկուցող եւ խոստանում երկրորդ ընթերցման դեպքում ներկայացնել կառավարության գնահատականը նախագծի վերաբերյալ: Իսկ կառավարության անցած շաբաթվա նիստի ժամանակ Արփինե Հովհաննիսյանն ու ԱԺ աշխատակազմի ղեկավար Հրայր Թովմասյանը որոշակի վիճաբանություն ունեցան այս նախագծի շուրջ: Ամենայն հավանականությամբ վերջինս չի ցանկանում, որ ԱԺ-ի վերահսկողական դերը նվազեցվի:

Այս նախագծի հիմքում մի շատ հետաքրքիր ինտրիգ կա թաքնված, որը մեզ տանում է դեպի 2018 թվականը, երբ լիարժեքորեն կգործի նոր Սահմանադրությունն, ու խորհրդարանական կառավարման մոդելը ուժի մեջ կմտնի: Կարեւոր է լինելու, թե այն ժամանակ ովքեր են լինելու ԱԺ-ում, ով է լինելու ԱԺ նախագահը կամ վարչապետը, վերջապես՝ ուր է լինելու Սերժ Սարգսյանը: Եթե նա կատարի իր խոստումը եւ 2018թ. հետո չդառնա վարչապետ, ապա կարող է դառնալ ԱԺ նախագահ, որն ուժեղ վերահսկողական լիազորություններ կունենա կառավարության ու այլ մարմինների վրա: Հատկապես որ նա ԱԺ նախագահ չդառնալու մասին խոստում չի տվել:

Բայց եթե անգամ նա ԱԺ նախագահ էլ չդառնա, ապա մնալով ընդամենը ՀՀԿ նախագահ՝ դրսից, բայց ԱԺ-ի միջոցով ազդեցության լծակներ կունենա կառավարության վրա, եթե, իհարկե, 2017թ. խորհրդարանական ընտրություններին ՀՀԿ-ն կարողանա այնպիսի արդյունք գրանցել, որ ԱԺ-ում ձեւավորի կայուն մեծամասնություն: Այս դեպքում արդեն Սերժ Սարգսյանի համար կարեւոր է լինելու, թե ԱԺ-ում ովքեր են լինելու մշտական հանձնաժողովի նախագահները, եւ վերջապես ով է լինելու ԱԺ նախագահը, որոնք անվերապահորեն պիտի ենթարկվեն իրեն եւ որոնց միջոցով ինքը վերահսկի կառավարությանը՝ իր ազդեցությունը պահելով իշխանության վրա: Այս նախագծի քննարկման ընթացքից տպավորություն է ստեղծվում, որ այն խիստ կարեւոր է Սերժ Սարգսյանի համար, եւ նա հեռվից վերահսկում է դրա շուրջ ծավալվող զարգացումները: