Քաղաքական գործչի դիմանկարը. Սահակաշվիլիի 9 տարիները. մաս 2

2008 թվականի հունվարի 20-ին, երդմնակալության պաշտոնական արարողությունից հետո, Միխեիլ Սահակաշվիլին երկրորդ անգամ զբաղեցնում է Վրաստանի նախագահի պաշտոնը:

Երդմնակալությունից ամիսներ անց՝ օգոստոսին, տեղի է ունենում ռուս-վրացական հնգօրյա պատերազմը: Սկիզբ առնելով Հարավային Օսեթիայում, պատերազմի ընթացքը հասնում է նրան, որ ժամանակավորապես ռուսական կայազորի վերահսկողության տակ են անցնում Փոթիի նավահանգիստը, Գորի քաղաքը, ռուսական տանկերը հասնում են Թբիլիսիի մատույցներին: Պատերազմից հետո Ռուսաստանը պաշտոնապես ճանաչում է Աբխազիայի եւ Հարավային Օսեթիայի անկախությունը, դադարեցվում են դիվանագիտական հարաբերությունները Մոսկվայի եւ Թբիլիսիի միջեւ:

Սահակաշվիլիի կառավարման տարիներին խոշոր փոփոխությունների շարքին է դասվում սահմանադրական փոփոխությունները: Այսպես, Վրաստանի խորհրդարանը, 2010 թվականի հոկտեմբերի 15-ին 112 կողմ եւ 5 դեմ ձայներով ընդունեց Միացյալ ազգային շարժում կուսակցության (ՄԱՇ-ի) կողմից առաջադրված սահմանադրական փոփոխությունները, ինչի արդյունքում երկիրը նախագահականից խորհրդարանական կառավարման անցավ: Զգալիորեն նվազեցվեցին նախագահի իրավունքները, փոխարենն ավելացան վարչապետի եւ կառավարության լիազորությունների: Այսուհանդերձ, սահմանադրական փոփոխությունից հետո, որոշ ժամանակ նախագահը շարունակեց մնալ պետության ղեկավարը, զինված ուժերի գլխավոր հրամանատարը եւ երկրի հիմնական ներկայացուցիչը արտաքին հարաբերություններում:

Միեւնույն ժամանակ մի շարք ընդդիմադիր կուսակցություններ դեմ էին արտահայտվել արագ կերպով սահմանադրական փոփոխությունների ընդունմանը: «Վրաստանում իշխանությունը արագ տեմպերով պատրաստում է ընդունել նոր Սահմանադրություն՝ հուլիսի վերջին նախաձեռնվեց, օգոստոսին՝ միամսյա ձեւական «ընդհանուր ժողովրդական» քննարկում տեղի ունեցավ, իսկ սեպտեմբերին միակուսակցական սահմանադրական մեծամասնություն ունեցող խորհրդարանի կողմից այն կընդունվի... Անհրաժեշտ է, որ տեղի ունենա լայն հասարակական եւ քաղաքական համաձայնություն՝ մայր օրենքի հիմնական սկզբունքների շուրջ: Այս նպատակին հասնելու համար անհրաժեշտ է նախագծի տրամաբանական, երկար, համաժողովրդական քննարկում»,- ասվում էր խորհրդարանի քվեարկությունից առաջ 10 ընդդիմադիր կուսակցությունների  հրապարակած նամակում:

2011 թվականի մայիսին սկսվեց Սահակաշվիլիի եւ նրա կուսակցության դեմ բողոքի նոր ալիք, միեւնույն՝ իշխանության հրաժարականի պահանջով: Վրաստանի անկախության օրը՝ մայիսի 26-ին, ոստիկանական ուժի կիրառմամբ ճնշվեց նաեւ բողոքի այս ալիքը, սակայն այս անգամ այն ուղեկցվեց 4 զոհերով: Բողոքի ակցիաները կազմակերպվել էին «Ժողովրդական ժողով» ընդդիմադիր դաշինքի կողմից: Հանրահավաքը ցրելուց հետո Սահակաշվիլին հայտարարեց, թե մայիսի 26-ին իրավապահների գործողություններին հետեւել  եւ խորհուրդներ է տվել ԱՄՆ-ի Հետաքննությունների դաշնային բյուրոն, սակայն ավելի ուշ Վրաստանի ներքին գործերի նախարար Վանո Մերաբիշվիլին հաստատեց, որ խոսքը ամերիկյան մասնավոր մի ընկերության մասին է:

2012 թվականին տեղի ունեցան խորհրդարանական ընտրություններ: Սա Վրաստանի նորագույն պատմության մեջ  նախադեպ դարձավ, երբ իշխող կուսակցությունը պարտություն կրեց ընտրական ճանապարհով: Ստանալով 65 պատգամավորական աթոռ՝ Սահակաշվիլիի կուսակցությունը խորհրդարանական փոքրամասնության կարգավիճակում հայտնվեց՝ փաստացի դառնալով երկրի հիմնական ընդդիմությունը: Նախագահականից խորհրդարանական կառավարման անցնելուց եւ խորհրդարանական ընտրություններում պարտվելուց հետո, նախագահ Սահակաշվիլին նախագահի պաշտոնում մնաց մինչեւ 2013 թվականը:

Խորհրդարանում մեծամասնություն կազմելուց անմիջապես հետո, «Վրացական երազանքը» ընդունեց 194 ձերբակալվածների մասին օրինագիծ, ըստ որի, նրանք քաղբանտարկյալների կարգավիճակ ստացան: Միեւնույն օրինագծի համաձայն՝ քաղբանտարկյալ էին համարվում եւս 24 անձինք, ովքեր գտնվում էին փախուստի մեջ: Խոսքն այն անձանց մասին է, ովքեր ՄԱՇ-ի կառավարման տարիներին ձերբակալվել եւ դատապարտվել են տարբեր քաղաքական դրդապատճառներով: Ավելի ուշ «Վրացական երազանքն» առաջ քաշեց համաներման մասին օրինագիծ, որի համաձայն ամբողջական համաներում ստացան քաղբանտարկյալները եւ 3000-ից ավելի այլ բանտարկյալներ: Սահակաշվիլին դեմ արտահայտվեց օրինագծին, այն ամոթալի որակելով՝ կիրառեց վետոյի իրավունքը: Վրաստանում նախագահի կողմից առաջադրված վետոն հաղթահարելու համար հարկավոր է 89 պատգամավորական ձայն, ինչը չուներ «Վրացական երազանքը»: Իշխող կուսակցությունը օգտվեց ՄԱՇ-ի շարքերը լքած պատգամավորների ձայներից եւ ընդունեց վերը նշված օրինագիծը:

«Վրացական երազանքը» ընտրություններում հաղթելուց հետո հայտարարեց նաեւ, որ կարեւոր նպատակը արդարության վերականգնումն է եւ նախկին իշխանության կողմից օրենքը խախտած անձանց քրեական պատասխանատվության ենթարկվելը: Ձերբակալվեցին, իսկ որոշ դեպքերում երկրից հեռացան նախկինում բարձրաստիճան պաշտոններ զբաղեցրած անձինք: Ձերբակալվածների թվում էր նաեւ Վրաստանի նախկին վարչապետ, ՆԳ նախարար Վանո Մերաբիշվիլին: Իր հերթին, Միխեիլ Սահակաշվիլիին մեղադրանք է առաջադրված Վրաստանի ՔՕ մի քանի կետերի հատկանիշներով (333-րդ հոդվածի 3-րդ մասի «Բ» կետ եւ 117-րդ հոդվածի 5-րդ մասի «Է» կետ):

Այժմ Սահակաշվիլին գտնվում է Ուկրաինայում, որտեղ սկզբում նախագահ Պորոշենկոյի խորհրդականն էր, այնուհետեւ՝ Օդեսայի նահանգապետը: Սահակաշվիլին, սակայն, վերջերս հրաժարվեց պաշտոնից եւ դարձավ ընդդիմություն: Վրաստանի նախկին նախագահը Ուկրաինայում պահանջում է Պորոշենկոյի եւ իր թիմի հրաժարականը:

Նորայր Գասպարյան
Թբիլիսի