Երևան
12 °C
searchclose
menuclose
Երևան
12 °C
ՀՀ նախկին վարչապետ Հրանտ Բագրատյանը ֆեյսբուքի իր էջում մի գրառում է կատարել, որը խոստանում է աղմկահարույց դառնալ ու տեղիք տալ հակասական գնահատականների ու մեկնաբանությունների:
Հայոց լեզվի ու Հայաստանի անվանման մասին նրա նկատառումները` ստորեւ:
- Բազմիցս առիթ եմ ունեցել արտահայտվելու սոցիալ-տնտեսական կյանքի խնդիրներին։ Մեզ մոտ Արմենիայում դրանք ներկայումս քաղաքակրթական բնույթի են։
Այսօր, սակայն ուզում եմ անդրադառնալ եւս մեկ քաղաքակրթական խնդրի՝ հայոց լեզվին։ Առաջիկայում կխոսենք հայ առաքելական եկեղեցու, կնոջ եւ ընտանիքի դերի մասին արմենական (հայկական) պատկերացումների, քաղաքակրթական եւ ազգային արժեքների մասին եւ այլն։
Ես լեզվի մասնագետ չեմ։ Բայց ես մտավորական եմ, հասարակագետ։ Ինձ համարում եմ տեսության (մեգաէկոնոմիկա) հիմնադիր։ Ուստի ամեն օր բախվում եմ մտքերս արտահայտելու խնդրի հետ։ Շփվում եմ տարբեր երկրների մասնագետների հետ։ Գրել եմ 19 գիրք եւ 68 հոդված։ Գրքերս գրել եմ 4 լեզուներով. Արմեներեն (հայերեն), ռուսերեն, անգլերեն եւ ուկրաիներեն։
Նկատի ունեցեք, գրել եմ եւ ոչ թե թարգմանել։ Բացի այդ ազատ շփվում եմ եւս 2 լեզուներով՝ գերմաներեն եւ ֆրանսերեն։
Ի՞նչ է ինձ հուշում իմ անձնական աշխատանքային փորձը։ Մեկ էջ հայերենը հավասար է 0.8 էջ ռուսերենի, 0.75 ուկրաիներենի, 0.9 գերմաներենի եւ 0.7 անգլերենի։ Դա է պատճառը, որ իմ վերջին արմեներեն գիրքը գրել եմ 2001թ։
Գրել արմեներեն, նշանակում է 20-30% ավելի ժամանակ ծախսել։ Ի՞նչու։ Սիրում ենք անընդհատ ասել՝ մեր լեզուն (պետական) ամենագեղեցիկ լեզուներից է։ Խստորեն կասկածում եմ։ Այն աշխարհի աղքատ (ինչպես եւ մեր տնտեսությունն է) լեզուներից է։ Օրինակ, վերցնենք բառերի քանակը։
Ըստ իս, այսօր մեր լեզվում կա շուրջ 100 000 բառ։ Դա հեշտորեն ստուգվում է բացատրական կամ թարգմանչական բառարանների միջոցով։
Այսպես, 1984թ հրապարակված Հայ-ռուսական բառարանում (գլխ. խմբագիր Ե.Գալստյան) կա 75 000 բառ, գրեթե նույնքան 1976թ. Է. Աղայանի բառարանում։ Ռուսական ակադեմիական բառարանում (1970թ.) կա 132 000 բառ։ Ըստ USA Today-ի 2010-ին անգլերենում կար 999 985 բառ, չինարենում՝ 500 000, գերմաներենում 250 000, ճապոներենում՝ 232 000, իսպաներենում 225 000, ռուսերենում՝ 195 000, (http://news.flarus.ru/?topic=1115; http://www.norma-tm.ru/psychological_war.html)։
Անշուշտ, լեզվի հարստությունը միայն բառերի քանակի մեջ չէ։ Բացի այդ բառերի քանակի հաշվարկի միասնական մեթոդաբանություն չկա։ Բայց, օրինակ, ո՞վ է մեզ իրավունք տվել թարգմանել կոմպյուտեր կամ ինֆլյացիա բառերը։ Ոչ միայն նրա համար, որ կոմպյուտեր բառը համակարգիչը չէ, իսկ ինֆլյացիան ամենեւին էլ գնաճը չէ։ Նրա համար, որ դրանք բառ գործառույթներ, բառ ինստիտուտներ, բառ առարկաներ են։
Անգլերեն լեզուն օրեկան ավելանում է 15 բառով։ Շեքսպիրը միայն այն հարստացրել է 1700 բառով։ Պուշկինը ռուսաց լեզուն հարստացրել է 24 000 բառով։ Իսկ մենք նստած թարգմանում ենք ամեն բառ։ Ամենեւին էլ դրա իրավունքը չունենալով։ Աշխարհում ամեն տարի արվում է 1.5 մլն պատենտ, գրանցվում է 3 մլն ապրանքանիշ։ Հիմա պիտի թարգմանե՞նք ամեն բան։ Դա ի՞նչ լեզվական շովինիզմ է։
Ամբողջ օրը գոռում ենք. արմեներենը միակ պետական լեզուն է։ Ճիշտ է։ Բայց եկեք զարգացնենք այն։ Միջնադարում ունեցել ենք 60 000 բառ։ Ոչ մի անգլերեն մեզ չէր հասնի։ Հիմա մենք ունենք 100 000, իսկ նրանք 1 000 000։ Ու մի բան էլ։ Ժամանակը չէ մեր երկիրը Արմենիա անվանելու։ Աշխարհի երկրների 80%-ը մեզ Արմենիա է անվանում։ Իսկ մե՞նք։ Հայաստանը ո՞րն է։
«Հայկական Ժամանակ»-ը Telegram-ում
Վարչապետը տիկնոջ հետ Արուճի Սուրբ Գրիգոր եկեղեցում ներկա է գտնվել Սուրբ Ծննդյան հոգևոր երաժշտության փառատոնին
Ավտովթար Խարբերդի ամառանոցների մոտ. բախումից հետո մեքենաներից մեկը կողաշրջվել է
Ջոնաթան Վան Նեսը «Ոսկե գլոբուս»-ում ներկայացել է զգեստով, որն իրարանցում է ստեղծել համացանցում. լուսանկարներ
Վրաստանում ռուս զբոսաշրջիկ է սպանվել, կան ձերբակալվածներ
Լոռու մարզում կոշկեղենով բարձված վրացական բեռնատարը կոտրել է բետոնե արգելապատնեշն ու ընկել Դեբեդ գետը
ՆԳՆ ՓԾ-ն նոր մանրամասներ է հայտնել Երևան-Ապարան երթուղայինի վթարից
Սպիտակ-Գյումրի ճանապարհին «Օպելը» 30 մետրից գլորվել է ձորը. կան տուժածներ
Պետք է փոխել հյուրասիրելու ֆորմատը, սա անում ենք, որ եկամուտ ստանաք. վարչապետն Արուճում փառատոնի է մասնակցում
Ջասթին Թրյուդոն հրաժարական է տվել՝ նշելով՝ երբ կլքի պաշտոնը
Բիթքոինի գինն առաջին անգամ գերազանցել է 100 հազար դոլարը
Էլինա Ավանեսյանը հաղթանակով է մեկնարկել Հոբարթի մրցաշարում
«Ֆլորիան» փոթորկի պատճառով Ֆրանսիայում կլիմայական վտանգի «նարնջագույն» աստիճան է սահմանվել
«Շնորհակալ եմ, 45». Ալեն Սիմոնյանը ծննդյան խնջույքից լուսանկարներ է հրապարակել
Բելառուսի նախագահը ներողություն չի խնդրել Զելենսկիից․ Լուկաշենկոյի մամուլի քարտուղար
Ռուսաստանն աջակցել է ԼՂ-ում Ադրբեջանի գործողություններին. Մակրոն
Մաղթում եմ, որ Սուրբ Ծննդյան խորհուրդը միավորի մեր ժողովրդին, ամրապնդի մեր հավատը. ՀՀ նախագահի ուղերձը
Ադրբեջանը մեկ օրվա ընթացքում երկրորդ ապատեղեկատվությունն է տարածել․ ՊՆ
Տեխնիկան և աշխատուժը բավարար չեն ձնամաքրման աշխատանքներն ամբողջ ծավալով իրականացնելու համար. Մինասյան
Երկրաշարժ ՀՀ տարածքում. ցնցումները զգացվել են մի շարք բնակավայրերում
Ապարանի և Արթիկի տարածաշրջաններում մառախուղ է
Երևան-Ապարան երթուղին սպասարկող «ԳԱԶել»-ի վթարից տուժած քաղաքացիների կյանքին վտանգ չի սպառնում
Կանադայի վարչապետ Ջասթին Թրյուդոն հրաժարական կներկայացնի. ինչպես նրա կառավարությունը հասավ այդ կետին
Հրդեհ՝ Երևանի բազմահարկերից մեկում
Կրակոցներ Վանաձորի կենտրոնում. հայտնաբերվել են արյան հետքերով մեքենաներ, կա տուժած
Թեհրանի դիրքորոշումը հստակ է. Իրանի ԱԳՆ խոսնակը՝ «Զանգեզուրի միջանցքի» մասին
ՆԳՆ փրկարար ծառայությունը լուսանկարներ է հրապարակել Ապարան-Երևան երթուղայինի վթարի վայրից
Ծառայողական բնակարան կտրամադրվի առնվազն 60 կմ հեռավորությամբ հաշվառում չունեցող ծառայnղներին․ նախագիծ
Լարսի անցակետը բացվել է թեթև մարդատար մեքենաների համար
Հայտնի է Ռուբեն Վարդանյանի և Արայիկ Հարությունյանի գործով դատավարության օրը
«Օպել»-ը դուրս է եկել ճանապարհի երթևեկելի հատվածից և ընկել ձորը. տուժածները հոսպիտալացվել են
Մետապնևմովիրուսով վարակման դեպքեր են հաստատվել Ղազախստանում, Ղրղզստանում, Հնդկաստանում. ինչպես է այն տարածվում
Ապարան-Երևան երթուղու մարդատար «Գազել»-ը ձորն է ընկել. կա 13 վիրավոր
Տեխնիկան և աշխատուժը բավարար չեն Գյումրիում ձնամաքրման աշխատանքն ամբողջ ծավալով իրականացնելու համար. Մինասյան
Աղավնավանք և Ձորավանք համայնքների մոտակա սարերում հունվարի 5-ին բռնկված հրդեհը մարվել է. տեսանյութ
Անկարայում հանդիպել են Թուրքիայի և Հորդանանի արտգործնախարարները
Ինքնաթիռի կործանման մեղավորները ՌԴ ներկայացուցիչներն են, պահանջում ենք պատիժ և մարդկային վարքագիծ. Ալիև
Օդի ջերմաստիճանը կշարունակի նվազել. ճանապարհներին սպասվում է մերկասառույց
Կան դժվարանցանելի ճանապարհներ. Ոստիկանությունը և Փրկարար ծառայությունը շարունակում են ուժեղացված ծառայությունը
ՀՀ ԶՈՒ ստորաբաժանումները կրակ չեն բացել. Ադրբեջանը ապատեղեկատվություն է տարածել. ՊՆ
Շնորհավոր Սուրբ Ծնունդ. մտքերս հատկապես Լեռնային Ղարաբաղի փախստականների հետ են. Օլիվիե Դըկոտինյի
