Արցախի խնդիրի լուծումը զոհ գնաց ազգայնականությանը․ Ջան Էրզրումլուօղլու

Ինչպես պոլսահայ հասարակական գործիչ Ջան Էրզրումլուօղլուն, այնպես էլ Ստամբուլի «Նոր Զարթոնք» շարժման մյուս անդամները մտահոգված են վտանգված հայրենիքի ապագայով և իրենց ջանքերն ուղղում են գալիքի հզոր Հայաստանի համար։ Միշտ չէ, որ հայրենիքում պատկերացնում են՝ ինչ է նշանակում իբրև հայ ապրել Թուրքիայում, ավելին՝ ապրել Թուրքիայում՝ հայրենիքի երազանքներով, հոգսերով ու ցավով։

«Ակնհայտ է, որ մեզ հետ պատահածը վերջին 25-30 տարիների խնդիր է, և բոլոր քաղաքական գործիչներն իրենց բաժինն ունեն այս պարտության մեջ։ Փաշինյանը թերևս ավելի խաղաղ լուծումներ կարող էր գտնել, ժողովրդի մեծամասնության աջակցությունն էլ ստացել էր ընտրությունների ժամանակ։ Բայց հավանաբար երկրի մեջ իշխող ազգայնական մթնոլորտը արգելք եղավ նման քայլերի համար։ Ամեն պարագայում պատերազմի ժամանակ ուժերի անհավասարությունը անվիճելիորեն բացահայտ էր, և եթե այն շարունակվեր, մարդկային զոհերի թիվը մի քանի անգամ կարող էր աճել»,- մեզ հետ զրույցում ասում է Ստամբուլի «Նոր Զարթոնք» շարժման անդամ, պոլսահայ հասարակական գործիչ Ջան Էրզրումլուօղլուն։

- Հարգելի Ջան, Թուրքիայում իշխանական թերթերն այս օրերին գրում են՝ «Թյուրքական աշխարհը միավորվում է»։ Քաջատեղյակ լինելով Արցախի հարցում Թուրքիայի Հանրապետության քաղաքական օրակարգին՝ Արցախի հարցում Ադրբեջանին սատարելուն, կարո՞ղ ենք արձանագրել, որ այս պատերազմը նախևառաջ բխում էր Թուրքիայի պետական շահերից։

- Թուրանը Թուրքիայի պետական գաղափարախոսության մասն է կազմում, սա նոր բան չէ։ Թուրքիայի զինված ուժերի ԳՇ նախկին պետ Իլքեր Բաշբուղը պատերազմի ժամանակ տված հարցազրույցներից մեկում ասել է, որ իր երազանքն է տեսնել երկու երկրների՝ Թուրքիայի և Ադրբեջանի միավորումը (մեկ ազգ, երկու պետություն)։ Միևնույն ժամանակ, իշխանական թիվ մեկ թերթի՝ «Ենի Շաֆաք»-ի խմբագիրը կոչեր արեց Հայաստանի՝ Իրանի սահմանին գտնվող հողերը գրավելու մասին և այլն։ Անշուշտ, սրանք ոչ թե պահանջ են, այլ զուտ մտադրություններ, որոնք պետք չէ անտեսել։ Այս բոլորը պետք է նկատի ունենալ։ Ավելի շոշափելի պատճառներ էլ կան։ Թուրքիայի ներկա տնտեսական վիճակն օրըստօրե վատանում է, Էրդողանի ժողովրդականությունը՝ նվազում։ Հետևաբար, «հաղթանակի»  անհրաժեշտություն ուներ, և Արցախն ավելի դյուրին թիրախ էր, քան մյուսները։

- Պատերազմում Ադրբեջանի արձանագրած հաղթանակի համար թուրքական կրթական համակարգի՞ն են պարտական։

- Զարմանում եմ, երբ լսում կամ կարդում եմ այնպիսի վերլուծություններ, որոնք պնդում են՝ Թուրքիայում կրթական համակարգը շատ լավ վիճակում է։ Ընդհակառակը, Թուրքիան լուրջ խնդիրներ ունի կրթական ոլորտի մեջ: Օրինակ՝ միայն 1-2 համալսարանի է հաջողվում մտնել առաջատար 500-ի շարքերը, դրանք էլ ընդհանրապես զբաղեցնում են աշխարհի լավագույնների վերջին կարգերը: Հատկապես անցած 20 տարիների ընթացքում գիտական միտքը նահանջել է: Կրոնական գաղափարախոսությունը ընդլայնել է իր ազդեցության շրջանակը: Էրդողանը միշտ խոսում է կրոնասեր, պահպանողական սերունդ դաստիարակելու անհրաժեշտության մասին: Թուրքիան իր բանակի հզորության համար պարտական է իր ունեցած տնտեսական հնարավորություններին եւ ՆԱՏՕ-ի հետ կապերին:

- Եթե վերհանելու լինենք մեր սխալներն ու բացերը, ի՞նչ արմատական բարեփոխումների կարիք կա Հայաստանում։

- Համոզված եմ, որ նախ կրթական համակարգի մեջ լուրջ փոփոխություններ պետք է կատարվեն: Հայաստանի տնտեսական հնարավորությունները սահմանափակ են, հետևաբար միայն իր մարդկային ներուժով է հնարավոր կանգուն մնալ: Սփյուռքի հետ սերտ կապեր պետք է հաստատվեն: Սփյուռքի մեջ ունենք բազմաթիվ գիտնականներ, որոնք կարևոր դիրքերի են հասել: Հաջողություններ են ձեռք բերել: Մեր համալսարանները (գոնե մեկ հատը) պետք է մրցունակ լինի: Ինչպես բազմաթիվ արևելյան երկրներ, Հայաստանի մեջ էլ բազմակարծությունը չի հարգվում։ Տեսնում ենք քաղաքական բանավեճերի մակարդակը։ Եթե կրթական համակարգը ժողովրդավարական սկզբունքները հարգող, բազմակարծությունը խրախուսող բովանդակություն ունենար, հավանաբար խնդիրները ավելի առողջ կերպով  կլուծվեին: Ըստ երևույթին՝ Արցախի խնդիրի լուծումն էլ զոհ գնաց ազգայնականության: 

- Թուրքիան անթաքույց մասնակցեց այս պատերազմին, այժմ էլ համառում է ներգրավվել Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործընթացին։ Առհասարակ, Թուրքիան ի՞նչ հավակնություններ ունի այս հարցում, և ինչո՞վ է պայմանավորված նրա ակտիվացումը տարածաշրջանում։

- Ըստ իս՝ նախ պետք է նկատի առնել այն իրականությունը, որ Թուրքիայի տնտեսական վիճակը վերջին շրջանում ավելի է վատթարացել։ Թուրքական լիրայի արժեզրկումը շարունակվում է։ Երկրում տնտեսական լուրջ խնդիրներ կան։ Վերջերս Էրդողանն իր ելույթներից մեկի ժամանակ ասաց, որ Թուրքայի ապագան տեսնում է Եվրոպայի մեջ։ Այսինքն՝ այն Եվրոպայի, որի հասցեին Էրդողանը ծանր քննադատություններ էր ուղղում։ Տնտեսական տագնապը պատճառ դարձավ, որ զիջումներ անի։ Հետևաբար, Թուրքիա-Ադրբեջան հարաբերությունների մեջ էլ հավանաբար տնտեսական ակնկալիքները կարևոր դեր են խաղում։ Այլևս Ադրբեջանը ավելի կապված պետք է մնա Թուրքիային: Իսկ երկրորդը, թերևս ավելի ընդհանուր պատճառ է, Թուրքիայի հատկապես վերջին տարիների որդեգրած ծավալապաշտական քաղաքականությունն է։ Օրինակները տեսնում ենք Միջին Արևելքի, Լիբիայի, Կիպրոսի մեջ և այլուր։ Փաստորեն նաև Եվրոպայի մեջ Թուրքիան ջանում է զորացնել իր ազդեցությունը զանազան կազմակերպությունների միջոցով։ Ղարաբաղյան պատերազմի մեջ ցուցաբերած դիրքորոշումն էլ այս քաղաքականության բնական հետևանքն է։ Բացի այդ, ներքին քաղաքականության մեջ Էրդողանը ազգայնականների աջակցության կարիքն ունի։ Ազգայնականների և մեծամասնության կողմից հավանության արժանացող հայերի հանդեպ թշնամանքը՝ Հայաստանի խաղաքարտը, իշխանության համար ներքաղաքական ասպարեզում շատ հարցեր է լուծում։

Լիլիթ Պողոսյան

Թուրքիա

Տպել
4274 դիտում

ՀՀ-ն որևիցե բան չի պատրաստվում զիջել, ստոր շահարկումներ են․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Տավուշի շուրջ պտտվող լուրերի մասին

Սուրեն Պապիկյանը մասնակցել է ռազմական տեխնիկայի ցուցադրությանը և հետևել մարտական հրաձգությանը (լուսանկարներ)

Ինչպես կասեր դասականը՝ «յա՜, իրո՞ք». Արշակ Կարապետյանը «գողացել» է ՀՀԿ-ի ծրագիրը

ՌԴ դեսպանը սիրում էր Ջերմուկում հանգստանալ, լուսանկար էր հրապարակել, բա թող գա ասի, որ դա ՀԱՊԿ-ի տարածք է․ Սիմոնյան

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին

Սերգեյ Նարիշկինը այց է կատարել Հյուսիսային Կորեա

Անցած մեկ օրում ՀՀ ավտոճանապարհներին վթարների հետևանքով 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորում ստացել

«Միր» քարտերն արգելելը հավասարակշռված որոշում է, չպետք է շրջանցենք սանկցիաները. Թունյան

Հայկ Մարությանը նոր կուսակցություն է հիմնում

ՀԱՊԿ-ը խնդիր ունի մատնանշել Հայաստանի սահմանը, քանի դա չի արվել, ապա ՀՀ-ից որևէ քայլ ակնկալել պետք չէ․ Կարապետյան