Վախենում եմ, որ մի օր այնքան հեռանանք իրարից, որ այլեւս չճանաչենք. լույս է տեսել Անուշ Քոչարյանի «Վայրի խոտերը»

Լուսանկարի հեղինակ՝ Նազիկ Արմենակյան

«Ընթերցելիս հնարավոր է՝ մեկը կամ մի քանիսը, իսկ բարեհաճության դեպքում շատերը մտնեն այն «տարածք», որտեղ ինքս եղա․․․ Եթե դա պատահի այդպես, հաստատ լավ կլինի, որովհետեւ համոզված եմ՝ այդկերպ պատմելու եւս մի շանս կունենանք եւ գուցե ավելի շատ սիրենք իրար»: Լույս է տեսել Անուշ Քոչարյանի «Վայրի խոտերը» գիրքը: Գրքում ընդգրկված են նրա 2013-2021 թվականների բանաստեղծությունները: Հեղինակի հետ «Հայկական ժամանակ»-ի զրույցը՝ ստորեւ.

Անո՛ւշ, որքա՞ն ժամանակում ծնվեց գիրքը: Ի սկզբանե ծրագրե՞լ էիք այն գրել, թե՞ եկավ մի ժամանակահատված, երբ հասկացաք՝ ուզում եք գրվածքներն ամբողջացնել գրքի տեսքով:

- Գրքում ընդգրկված են 2013-2021 թվականների բանաստեղծություններ․․․ Եվ դրանք գրվել են տարբեր տարածական, զգացական, տեսողական դաշտերի հետեւանքով կամ մեջ, որոնք իրարից որքան էլ անկախ, նույնքան էլ կապակցման տեղ են ունեցել։ Չգիտեմ՝ հնարավոր է բանաստեղծություն գրել՝ մտածելով, որ նախ գիրքն է․․․ Իմ դեպքում հաստատ այդպիսի ուղղություն չի գործել։ Գիրքն արդեն վերջնարդյունք ամբողջությունն է՝ գրողից անջատված։

Ի՞նչ է ասել «Վայրի խոտեր»: 

- Մեծ հաշվով տեղն է, որի հետ թվաց՝ հաշտվել ենք, բայց, միեւնույն է, չիմացանք ո՛չ խաղաղության մասին, ո՛չ էլ պատերազմի։ Չճանաչեցինք իրար այնքան լավ, որ պատմել հնարավոր լինի, եւ գուցե նաեւ չսիրեցինք իրար։ Դիտելու ու փորձարկվելու «վայրն» է, որից հնարավոր չէ այնքան հեռանալ, որ մոռանաս ինքդ քեզ, ու նաեւ, փաստորեն, հնարավոր չեղավ այնքան մոտենալ, որ կանխատեսեինք լինելունը․․․ Պատերազմը, որի ընթացքում վայր(ի) խոտն ամենից շատ զգաց ու «տեսավ» եղածը, հնարավորություն տվեց նկատելու, շոշափելու, ի վերջո՝ մոտենալու․․․ «Վայրի խոտերը» այս իմաստով տարածք է, որն ընդգրկում է ժամանակը, որի մեջ ես ու դու ենք։ 

- Անցել է մեկ շաբաթ, ինչ հասանելի է գիրքը ընթերցողին: Ի՞նչ արձագանքներ, կարծիքներ եք լսել:

- «Վայրի խոտեր»-ում ընդգրկված գործերից մի քանիսը կենսական տարածք մտել են ավելի վաղ, քան գիրքն է․ դրանք թարգմանվել են անգլերեն, վրացերեն, ընթերցվել հանրային, գրական հարթակներում, ռադիո եւ հեռուստաեթերներում, տպագրվել առանձին․․․ Կարճ ասած՝ ընթերցողին ծանոթ է «վայրը», եւ այս իմաստով գիրն ու ընթերցողը, ես ու ընթերցողը այս տարիների ընթացքում «հանդիպում» էինք ամեն օր, տեքստը պարբերաբար մեջբերվում էր այս կամ այն հարթակում, երկխոսության տեղ բացում կամ պարզապես իրավիճակային կոնտեքստում տեղավորվում։ 

Ի՞նչ կուզեք փոխի այն մարդկանց մտածողության մեջ, որ հաջողված համարեք դրա ծնունդը:

- Չեմ կարծում, որ որեւէ մեկը պիտի հաշվի նստի այս գրքի հետ։ Եվ առավել եւս չունեմ մտածում, թե այն պիտի հիմա որեւէ էական ազդեցություն ունենա․․․ Խնդիրն այն է, որ գիր(ք)-ը, առանձին վերցրած, խնդիր չունի․ այն իր համար ապրելու է, որովհետեւ նախեւառաջ ապրվածի հետեւանք-արդյունք է: Հնարավոր է՝ մեկը կամ մի քանիսը, իսկ բարեհաճության դեպքում շատերը մտնեն այն «տարածք», որտեղ ինքս եղա․․․ Եթե դա պատահի այդպես, հաստատ լավ կլինի, որովհետեւ համոզված եմ՝ այդկերպ պատմելու եւս մի շանս կունենանք եւ գուցե ավելի շատ սիրենք իրար։

- Օրերս հրատարակչություններից մեկի տնօրենը համեմատական էր անցկացրել խաղադրույքներ կատարելու եւ գիրք գնելու միջեւ. 2021 թվականին 3.9 միլիարդ դրամի խաղադրույք է կատարվել, իսկ գիրք գնվել՝ 1.8 միլիարդի: Ըստ Ձեզ՝ սա ինչի՞ մասին է վկայում:

- Հարցից գուցե մեծ հաշվով շեղվեմ, բայց իսկապես ակամայից միտքս եկավ հոլանդացի մշակութաբան Հայզինգայի «Խաղացող մարդու» տեքստերից այն կտորը, որ խաղն ավելի հին է, քան մշակույթը, եւ մյուս կողմից էլ «խաղը սովորական կամ իրական կյանքը չէ»․․․ Խաղի մեջ մտնելը կոնկրետ արդյունքի է բերում, մարդը դա գիտի՝ կա՛մ հաղթում է, կա՛մ պարտվում (պարտության վիճակագրությունն ավելի խոսուն է, իհարկե), իսկ բոլորն են արդյոք տիրապետում գիրք կարդու «խաղադրույքի» հնարավորությանը․․․ Թերեւս՝ ոչ։

Գրականություն ու թատրոն սիրող մարդիկ ժամանակին առաջադեմ էին համարվում, հիմա այլ արժեքներով է չափվում առաջադեմ լինելը՝ լավ մեքենա, հեռախոս եւ այլն: Սա քաղաքակրթության գահավիժո՞ւմ է, թե՞ քաղաքակրթության նոր ձեւաչափ: 

- Գնահատական տվողն իսկապես ես չեմ։ Հարցը մասշտաբային է եւ որոշ իմաստով նաեւ հռետորական։ Կարող եմ զուտ մասամբ որոշակիացնել իմ դիրքորոշումը եւ, հնարավոր է, նաեւ սխալվեմ․․․ Կարծում եմ՝ մարդը շարունակում է ունենալ առաջնային զգացումները՝ զայրանում է, զարմանում է, պարզ բանից ոգեւորվում եւ միաժամանակ հիասթափվում։ Մարդն իր կյանքը դեռ որ չի կարող պատկերացնել առանց արեւի, առանց գիշեր-ցերեկի, առանց այլ մարդու հետ առնչվելու հրաշալի ու բացառիկ հնարավորության․․․ Քաղաքակրթությունն այս համատեքստում ուրիշ պատմություն է․ ձեւափոխվում է շատ բան, ձեւախեղվում՝ եւս, բայց դա չի նշանակում, որ առաջ եւ հետի մասին կարող ենք խոսել, ոչ էլ գահավիժման կամ ձեռքբերման։ Ամեն ինչ կարծեմ բնականոն է, ու հենց չեղավ, դժվար թե մենք՝ մարդկությունը, շարունակի լինել։

Ասում են՝ Դուք մարդուն ուսումնասիրելու, նրա էությունը բացահայտելու յուրահատուկ տաղանդ ունեք: Հաճախ ենք լսում տարբեր լավ ու վատ որակումներ հենց մենք մեր մասին, ոմանք ասում են, որ հայ ազգը դյուրահավատ է, ոմանք էլ, որ շատ տաղանդավոր ենք եւ այլն…. Իսկ ինչպիսի՞ն ենք մենք Անուշ Քոչարյանի աչքերով:

- Չգիտեմ՝ ով կամ ովքեր են ասել եւ ինչ առիթով, բայց հետաքրքիր էր․․․ Ես խուսափում եմ «մենք» բառից, չնայած որ հոգնակիով հաճախ եմ խոսում։ Ամեն դեպքում, իսկապես ինձ համար մեծ խնդիր է գնահատական տալ ընդհանրական իմաստով եւ/կամ անգամ դիտարկում անել։ Ես կարող եմ խոսել ինքս ինձ հետ, մտածել՝ այստեղի հետ որքան եմ տեղորոշված, եւ, որոնք են հարցերը, որ խնդրականացնում եմ․․․ Բայց մեծ հաշվով սա անգամ կարեւոր չէ, որովհետեւ չեմ վախենում, թե մի օր հոգնակիով խոսելու համար նյութ չեմ ունենա․․․ Վախենում եմ, որ մի օր այնքան հեռանանք իրարից, որ այլեւս չճանաչենք։ Մնացած ամեն բան պայմանական ու հարաբերական է․․․ Ազգային եւ պատմական կոնտեքստը ենթարկվում է ավելի մեծ՝ մարդկային ու համաշխարհային պատմական կոնտեքստին․․․ Եվ պարզ, եզակի մարդը շարունակում է իր հավատալու տեղն ունենալ՝ անկախ կոնտեքստի փոփոխությունից․․․ Մենք բոլորս նույն արեւն ու երկինքն ենք կիսում։ Բա՛վ է այսկերպ «մենք»-ը բնորոշել։

Տպել
10204 դիտում

Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն արձագանքել է ՀՀ-ում Ֆրանսիայի դեսպանի՝ Հայաստանի վերաբերյալ հայտարարություններին

Ինչքան ժամանակ է՝ մեզ ուզում են թևերի բաժանել, բայց մենք չենք բաժանվում. Վահագն Ալեքսանյան

ՔՊ-ում ինքնաքննադատության օր էր. վարչապետը տեսանյութ է հրապարակել

Աննա Հակոբյանը նոր լուսանկարներ է հրապարակել

Տիկնիկայինի դիմաց ունենք ներկայացումն արձանից սկսելու կամ այստեղ շարունակելու հնարավորություն. բացվել է Մանարյանի արձանը

Էմմա Պողոսյանը դարձավ ծանրամարտի Եվրոպայի չեմպիոն

Արսենյանը ՌԴ ԴԺ պաշտպանության և անվտանգության կոմիտեի նախագահին է փոխանցել Անդրանիկ Քոչարյանի ջերմ բարեմաղթանքները

Մի՛ մանիպուլացրեք հասարակությանը, Ցեղասպանության հարցը կեղտոտ ձևով շահարկում են հենց վայնասուն բարձրացնողները. Մկրտչյան

ԱՄՆ-ը բարձր է գնահատում Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանազատման կանոնակարգը վավերականացնելու քայլը. Միլլեր

Գևորգ Պապոյանը Բեռլինում կհանդիպի Գերմանիայի գործարար համայնքի հայ ներկայացուցիչների հետ. ինչպես պետք է գրանցվել

Իսպանիայում ջրհեղեղի հետևանքով զոհերի թիվը հասել է 140-ի. բազմաթիվ անհետ կորածներ կան

Կոստանյանն ու Հորդանանի ԱԳ նախարարության գլխավոր քարտուղարը կարևորել են ուղիղ չվերթներն ու վիզային ռեժիմների դյուրացումը

Բախվել են «Մերսեդես»-ն ու «Նիսսան»-ը․ վերջինը կողաշրջվել է, կան վիրավորներ

Ո՞ւմ ընտրվելն է առավել շահեկան ՀՀ-ի համար՝ Թրամփի՞, թե՞ Հարիսի, և ինչ խնդիրներ կարող են լինել. մանրամասնում է քաղաքագետը

ՀՀ նախագահը դատավորներ է նշանակել

Ուզբեկստանի հրավերով ԿԸՀ ներկայացուցիչները դիտարկել են Օլի Մեջլիսի օրենսդիր պալատի ընտրությունները

Համագործակցությունը եղել է օրինակելի. Վլադիմիր Կարապետյանը հրաժեշտի հանդիպում է ունեցել Լվովի հայ համայնքի հետ

Արման Եղոյանն ու Շվեդիայի Ռիկսդագի պատգամավորը տարածաշրջանային հարցեր են քննարկել

Դիվանագիտական փոխատեղում և պաշտոններից հետկանչեր. նախագահի հրամանագրերով մի քանի երկրում ՀՀ-ն նոր դեսպաններ ունի

Անցկացրու՛ weekend Աբու Դաբիում

Վարչապետը ներկա է գտնվել Երվանդ Մանարյանի արձանի բացման արարողությանը (լուսանկարներ, տեսանյութ)

Նյութը տեղադրել է հարևանին պատկանող ավտոտնակի փոսակում և պայթեցրել. մանրամասներ Դիլիջանի դեպքից (տեսանյութ)

Հայտնաբերվել են մեծ քանակի տարատեսակ թմրամիջոցներ. կան ձերբակալվածներ (տեսանյութ)

Ադրբեջանը և ՌԴ-ն անընդհատ բողոքում են եվրադիտորդներից, որովհետև իրենց խանգարում են Հայաստանը իրար մեջ կիսել. Սարգսյան

Որոնվում է տեսագրության մեջ պատկերված անձը

ԼՂ-ից տեղահանված միայնակ տարեցների համար կստեղծվեն ավելի բարենպաստ պայմաններ՝ հիփոթեքային վարկ ձեռք բերելու համար

Օդանավակայաններում գործունեություն իրականացնող տնտեսվարողների համար բացառություններ են նախատեսվել

Սովորել խնայել․ Խնայողությունների օրը՝ Idram Junior-ի հետ

ԱԺ-ն կողմ քվեարկեց պայմանագրային զինծառայության վերադարձած պահեստազորայինների՝ կենսաթոշակի վերաբերյալ նախագծին

Խաղաղության պայմանագրի շուրջ բանակցային գործընթացում լուրջ առաջընթաց է նկատվում. Բայրամով

Հրել է պարեկներից մեկին, ինչի հետևանքով վերջինս ընկել է առուն. 41-ամյա տղամարդուն մեղադրանք է ներկայացվել

Ջո Բայդենը Հելոուինի տոնակատարության ժամանակ «կծել» է երեխաներին (տեսանյութ)

Սուրեն Պապիկյանը՝ Զինված ուժերի ոչ մարտական կորուստների վիճակագրության մասին

ՀՀ ԿԸՀ պատվիրակությունը դիտարկել է Վրաստանի ընտրությունները

Դոլարն ու եվրոն շարունակել են թանկանալ. ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան հոկտեմբերի 31-ին

Դեսպան Բալայանը բարձր է գնահատել Բելգիայի քաղաքական աջակցությունը

ԱՄՆ-ը պատժամիջոցներ է սահմանել 14 թուրքական կազմակերպության նկատմամբ

Բյուրականի ճանապարհին Հնդկաստանի քաղաքացին մոտոցիկլետով կողաշրջվել է. նրան հոսպիտալացրել են

«Էնթերփրայզ Արմենիա»-ի աշխատակիցները այցելել են Ֆիլիպ Մորրիսի՝ տարածաշրջանում եզակի PMI Science Գիտահետազոտական կենտրոն

Ենթադրում եմ՝ «Բալասանյան» դաշինքի մեր գործընկերները որոշել են դուրս գալ քաղաքականությունից. Սարուխանյան