Բանասերն առաջարկում է հեռացնել այբուբենի տառերից 11-ը, դրանք, ըստ նրա, ավելորդ են

25/03/2016 schedule12:58

Մասնագիտությամբ բանասեր եւ բանաստեղծ Արամայիս Մնացականյանն արդեն չորս տարի աշխատում է մաշտոցյան այբուբենը խմբագրելու ուղղությամբ: Առաջարկում է պարզեցնել լեզուն, ընդհուպ մինչեւ խոսել ու գրել ոչ այնպես, ինչպես հիմա` այդ ճանապարհին կրճատելով այբուբենի տառերի քանակը:

Նա կարծում է՝ ոչ ավելի, ոչ պակաս 28 տառը կարող է լիուլի բավական լինել` ներկայիս 39-ի փոխարեն եւ որ լեզվի ու ժողովրդի շահերից է բխում, որ այբուբենից հանվեն «Ե ե», «Ձ ձ», «Յ յ», «Պ պ», «Ջ ջ», «Ռ ռ», «Տ տ», «Ու ու», «Ք ք», «Եվ և», «Ֆ ֆ» տառերը: Այդ տարբերակի կիրառելիությունն  ու արդյունավետությունը բանաստեղծը ստուգել է իր պոեզիայի մեջ:

Ի դեպ, ավելորդ տառերից ձերբազատված լեզուն պետք է կոչվի արերեն, իսկ նորացված այբուբենը «Արէն Աբէն» կամ «Աբէն»: Հենց այդ ավելորդ ու անհիմն տառերն են, ըստ մեր զրուցակցի, արեւելահայերենը բերել եռաստիճան բաղաձայնային համակարգի՝ անջրպետելով արեւմտահայերենից:

Արամայիս Մնացականյանը, որը նաեւ արերեն անուն ունի՝ Արակ, համոզված է, որ դարերի ընթացքում զարգացած ու հղկված բանավոր խոսքը ճիշտ կերպով չի արտահայտվել գրավոր խոսքում եւ դրանք իրարից շատ են հեռացել: «Գրավորը, ի վերջո, ծնվել է բանավորից: Եթե ծնվել ես բանավորից, բարի եղիր հնարավորին չափ հավատարիմ, ճշգրիտ լինել»,- ասում է նա: Ու հիմա բանասեր Մնացականյանը փորձում է մոտեցնել դրանք:

«Այն այբուբենը, որ ի սկզբանե մեզ ներկայացրին որպես մաշտոցյան, արդեն խնդիր ուներ, բոլոր լեզվաբանները դարերի ընթացքում ընդունել են՝ «ու» պարզ ձայնավորը ճիշտ չէ արտահայտված այդ այբուբենում: Իմ առաջարկած այբուբենը այսօր ինձ համար գործածելի եւ կիրառելի է որպես 28 տառերի համակարգ, չնայած չորս տարվա ընթացքում այն անցել է կրճատվելու մի քանի փուլ եւ այսօր վերջնական է: 11 տառ պակասել է, եւ դա ինձ չի խանգարում այս այբուբենով պոեզիա ստեղծել»,- շարունակում է նա:

Արերեն իր բանաստեղծություններում Արակը, օրինակ, «ոսկեփետուր» բառը գրում է «օկսէփէթոր», վերծանելը՝ «վէրծէնոմ», հայրը»՝  «հէր» կամ «աթ», «սրտումը»՝ «սիրթոմ», «մայրակոչը»՝ «մէրակճ»: Ընդ որում, նրա ոտանավորներում շատ քիչ են հանդիպում մեզ ծանոթ ուղղագրությամբ ու հնչողությամբ բառեր:

Արամայիս Մնացականյանը գոհունակությամբ բացատրում է, որ նոր այբուբենի կիրառության ժամանակ նաեւ մաղվելու է արերեն դարձած հայերենի բառապաշարը: Բայց մի՞թե լեզվի հարստությունը լավ բան չէ: Փոփոխությունների ջատագով բանաստեղծի կարծիքով՝ բնավ էլ չէ: «Մեր բառապաշարը որ հասցրել ենք 127, 130, 270 հազարի, անգլերենի բառարանում ընդամենը 50 հազար բառ կա, ինչպես է, որ անգլերենը 50 հազար բառով աշխարհ է գրավել, մեզ պետք է 270 հազար բառ հորինել, որ լեզուն կոչենք ճոխ»,- չի համաձայնում Արակը:

Ու թեպետ նա, ըստ էության, նոր լեզու է առաջարկում՝ իր բանավոր ու գրավոր դրսեւորումներով, իսկ այբուբենը փոփոխելուց հետո էլ ձեռնամուխ պետք է լինել քերականական ու ուղղագրական բազմաթիվ այլ փոփոխությունների, փոխարենը հուսադրում է ֆինանսական միջոցների ու նաեւ ժամանակի ակնկալվող խնայողությամբ: Նաեւ պատմում է մի դրվագ՝ Բեռնարդ Շոուի հետ կապված.

«Սա ազգային մեծ ու պատմական ծրագիր է, որի մի մասը շահավետ բիզնեսի տարր ունի: Ինձ համար բիզնեսը ոչ թե որոշակի գործողություն է, այլ մարդկային մտավոր, հոգեւոր եւ ֆիզիկական պոտենցիալի գործադրում: Հիմա սա ինչքանով է բիզնես ծրագիր. եթե ես գործածում եմ 28 տառով այբուբենը, ես արդեն հրաժարվում եմ 11 տառի ավելորդ գրությունից, համակարգչով ավելորդ տպելուց, իսկ 11 տառի խնայողությունը պայմանականորեն եմ ասում, այսօր մեր ազգին կարող է տալ տարեկան 11 միլիարդ դոլարի խնայողություն: Իսկ ամեն մի տառի գրությունը եւ արտասանությունն էլ արդեն մեր կյանքի իմաստով կտա խնայողություն, որ մենք ավելորդ հնչյուններ չենք արտաբերի եւ չենք կիրառի: Կա այսպիսի մի պատմական փաստ, պատերազմից հետո Բեռնարդ Շոուն դիմեց Մեծ Բրիտանիայի կառավարությանը՝ առաջարկելով պարզեցնել անգլերենը: Եվ հիմնավորումները, իհարկե, կային, բայց ինքը գրեց՝ եթե մենք մեր լեզուն պարզեցնենք ուղղագրության իմաստով, կխնայենք այնքան գումար, ինչքան որ վատնել ենք երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ»:

Մեծ Բրիտանիան, իհարկե, չգնաց այդ քայլին, բայց Արակը կարծում է, որ հայերս կարող ենք լինել առաջինը եւ օրինակելի դառնալ մյուս ժողովուրդների համար՝ բաբելոնյան աշտարակը նորից միասնաբար կառուցելու ձգտումով: Մեր ժողովրդի ու երկրի ներկայիս տխուր ու անփառունակ վիճակն էլ, ըստ Արամայիս Մնացականյանի, կապված է հենց այբուբենի հետ:

Իր առաջարկները նա ներկայացրել է պետական բոլոր մարմիններին: Վերջիններիս, սակայն, դրանք չեն ոգեւորել:

Հ.Գ. Արամայիս Մնացականյանը նաեւ ամսանուններն ու շաբաթվա օրերի անվանումները փոխելու ջատագով է: Առաջին դեպքում հռոմեական կայսերի անվանումները գործածելը ընդունելի չի համարում, իսկ երկրորդի պարագայում նկատում է, որ ժամանակը շաբաթով չափելը հրեական ծիսակարգին է հատուկ, եւ պետք է կարեւորել օրը: Այսպես, օրինակ, երկուշաբթին արերենով կլինի միօր, այսինքն՝ առաջին օր, երեքշաբթին՝ էրօր, այնուհետեւ հէրօր, արօր, ափօր, շօղօր, ճօթօրԻսկ յոթ օրերը միասին՝ օթօր: Օրինակ, եթե ուզենանք ասել՝ շաբաթվա հինգերորդ օրը, դա կհնչի այսպես՝ օթօրի ափօր: «Տոմարագիտությունը նույնպես պետք է բխի ազգի լեզվամտածողությունից ու ճիշտ ծառայի բոլոր ժամանակներում»,- հայտարարում է Արամայիս Մնացականյանը:

Տպել
39527 դիտում

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին

Սերգեյ Նարիշկինը այց է կատարել Հյուսիսային Կորեա

Անցած մեկ օրում ՀՀ ավտոճանապարհներին վթարների հետևանքով 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորում ստացել

«Միր» քարտերն արգելելը հավասարակշռված որոշում է, չպետք է շրջանցենք սանկցիաները. Թունյան

Հայկ Մարությանը նոր կուսակցություն է հիմնում

ՀԱՊԿ-ը խնդիր ունի մատնանշել Հայաստանի սահմանը, քանի դա չի արվել, ապա ՀՀ-ից որևէ քայլ ակնկալել պետք չէ․ Կարապետյան

Ահաբեկիչները հոգեմետ նյութերի ազդեցության տա՞կ են եղել. նոր մանրամասներ «Crocus»-ի ահաբեկչության գործից

Կինը հայտնել է, որ ամուսինը հաճախակի ծեծել է իր անչափահաս դստերը, փորձել նրա հետ սեռական հարաբերություն ունենալ

Հարվածել է, այնուհետ լվացել հատակի և անգիտակից հարևանի դեմքի արյան հետքերը. սպանության նախաքննությունն ավարտվել է

Գևորգ Պապոյանը շվեյցարացի գործընկերոջ հետ քննարկել է փոխգործակցության ընդլայնման հնարավորությունը

Հայաստանն աշխարհի առաջ վերածվում է Արևմուտքի վտանգավոր ծրագրերի իրականացման գործիքի. Զախարովա

Միկոյան-Գալշոյան փողոցների խաչմերուկում երթևեկության կազմակերպման փոփոխություն կլինի

Պապա ջան, ես քեզ միշտ կկարոտեմ, կհանդիպենք մյուս կյանքում․ Արթուր Աբրահամը լուսանկարներ է հրապարակել

Ինդոնեզական բանակը համալրվել է թուրքական տանկերով

Ուկրաինային տրամադրված F-16-ները չեն կարող փոխել իրավիճակը մարտադաշտում, դրանք օրինական թիրախ կդառնան. Պուտին

Տավուշում՝ ռուսական ռազմաբազայում, նկատել են տաջիկների և ղրղզների, գուշակեք՝ սա ինչ կազմ է և ինչի են սպասում. Սաֆարյան

Վրաց խորհրդարանականներն այցելել են Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր

Ալիևի նախկին փեսան հայտարարել է՝ իրենց պատկանող «Crocus city»-ի վերականգնումը կախված է Պուտինի և Վորոբյովի կարծիքից

ՔԿԾ-ին անհրաժեշտ են վարորդներ. ովքեր և ինչպես կարող են դիմել

Հայաստանում վտարանդի կառավարություն ներկայացող բոլոր գրասենյակները պետք է փակել. Չախոյան

Այս անգամ դաշտ են նետել սիրելի պահեստայինին, որը մեկ շաբաթում մեկ ստորագրությամբ լուծարեց ԼՂ-ն. Հովհաննիսյան

Ընթանում է «Հայաստանը՝ որպես քաղաքակրթական խաչմերուկ» միջազգային գիտաժողովը (տեսանյութ)

Հայաստանի գոյությունը կարող է երաշխավորվել բացառապես եվրոպական ընտանիքում․ Արման Բաբաջանյան

ԿԳՄՍ նախարարն ու Ֆրանսիայի դեսպանն այցելել են ակադեմիական քաղաքի տարածք

Եթե մենք մնում ենք Ռուսաստանի հետ, խնդիրները լուծվելու են մեր հաշվին. Արամ Սարգսյան

2 զոհ, 7 վիրավոր. վթար Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր ճանապարհին

Գագիկ Սուրենյանը սպասված նորություն է հայտնել

«Տոյոտա»-ի 51-ամյա վարորդը, լինելով խմածության ամենաբարձր աստիճանի, բախվել է 3 մեքենայի

Քննչական կոմիտեի վետերանները հանդիպել են նորանշանակ քննիչների հետ