ՀՀ վարչապետի Թբիլիսյան այցը. հայ-«վրացական երազանք» իրականացնողը

ՀՀ վարչապետ Կարեն Կարապետյանը Վրաստանի վարչապետ Գեորգի Կվիրիկաշվիլիի հրավերով երկօրյա պաշտոնական այցով Վրաստանում էր: Այցի առաջին օրը վրաց գործընկերոջ հետ հանդիպման ընթացքում կողմերը խոսել են տարբեր ոլորտներում համագործակցության հեռանկարների մասին եւ բարեկամական հարաբերությունների զարգացման պատրաստակամություն հայտնել: ՀՀ պատվիրակությանն ընդունել է նաեւ Վրաստանի նախագահ Գեորգի Մարգվելաշվիլին: Այցի երկրորդ օրը Կարապետյանը եղավ Թբիլիսիի հերոսների հրապարակում, ծաղկեպսակ դրեց անմար կրակի մոտ: ՀՀ վարչապետը նաեւ հանդիպել է համայն վրաց կաթողիկոս-պատրիարք Իլյա երկրորդին: Վրաց ուղղափառ եկեղեցու քահանա Կախաբեր Գոգոտիշվիլիի հայտարարությամբ, Իլյա երկրորդը Կարեն Կարապետյանին խնդրել է Հայաստանում վրաց եկեղեցիներին այնպիսի կարգավիճակ տալ, ինչպիսին ունեն Վրաստանում հայկական եկեղեցիները:

2011 թվականի հուլիսի 11-ին կայացած արտահերթ նիստում Վրաստանի խորհրդարանը փոփոխություններ է մտցրել երկրի Քաղաքացիական օրենսգրքում, որի համաձայն` հինգ կրոնական կազմակերպությունների, այդ թվում` Հայ առաքելական եկեղեցուն, Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցուն, մուսուլմանական համայնքին, հրեական համայնքին եւ Բապտիստական եկեղեցուն տրվել է իրավաբանական անձի կարգավիճակ:

Նույն թվականին տեղի է ունեցել Ամենայն հայոց կաթողիկոս Գարեգին Բ-ի միջեկեղեցական եւ հովվապետական այցը Վրաստան, որի շրջանակներում, հունիսի 11-ին, վերջինս հանդիպել է Վրաց ուղղափառ եկեղեցու կաթողիկոս-պատրիարք Իլյա երկրորդին: Հանդիպումից հետո Վրաց պատրիարքարանում հոգեւոր առաջնորդները ամփոփել են իրենց հանդիպումների արդյունքները: Այդ ժամանակ, Գարեգին Բ-ն բարձրացրել է Վիրահայոց թեմի երկու խնդիրներ` Վրաստանում հայկական եկեղեցու իրավաբանական անձի կարգավիճակի եւ Վրաստանի հայկական եկեղեցիների պահպանության ու դրանք Վիրահայոց թեմին վերադարձնելու հարցերը: Մինչ այդ նույն հարցերի շուրջ Գարեգին Բ-ն նաեւ խոսել է Վրաստանի երրորդ նախագահ Միխեիլ Սահակաշվիլիի հետ:

Վրաստանում հայկական եկեղեցիների իրավաբանական անձի կարգավիճակի վերաբերյալ Միխեիլ Սահակաշվիլին հայտարարել է, որ ինչպիսի կարգավիճակ կունենա վրաց ուղղափառ եկեղեցին Հայաստանում, նույն կարգավիճակն էլ կտրվի Վրաստանում հայկական եկեղեցուն: Նույն հայտարարությունն է արել նաեւ վրաց կաթողիկոս-պատրիարքը: Վրաստանի հայկական եկեղեցիների պահպանությանն ու դրանք Վիրահայոց թեմին վերադարձնելու հարցին անդրադառնալով, Ամենայն հայոց կաթողիկոսը հայտարարել էր, որ թե՛ Վրաստանի նախագահի, եւ թե՛ վրաց կաթողիկոս-պատրիարքի հետ հանդիպումները իրեն հուսադրել են, որ շուտափույթ կլուծվեն բարձրացված հարցերը: Իլյա երկրորդը իր հերթին նշել է, որ պահանջներն այս դեպքում երկկողմանի են. «Եկեղեցիների մասին խոսելիս, չպետք է մոռանալ, որ երկու կողմերն էլ պահանջներ ունեն: Երկու կողմերն էլ ունեն փաստեր, փաստաթղթեր. որ Վրաստանում գոյություն ունեն հայկական, իսկ Հայաստանում` վրացական եկեղեցիներ»,-  Իլյա երկրորդի խոսքերն է մեջբերում «Ազատություն» ռադիոկայանը:

Խոսքը վերաբերում է Հայաստանի հյուսիսում, մասնավորապես Լոռու մարզում գտնվող քաղկեդոնական 5 վանքերին ու տաճարներին, որոնց մասին պնդումներ կան, թե վրացական են: Դրանց մեջ են նաեւ Ախթալայի եւ Քոբայրի միջնադարյան պատմական հուշարձանները, որոնք կառուցվել են վրացական թագավորական արքունիքի ներկայացուցիչների կողմից: Հայկական կողմը պնդում է, թե դա չի նշանակում, որ այդ տաճարներն ու վանքերը վրացական են:  Վիրահայոց թեմը, իր հերթին, Վրաստանում 442 եկեղեցու հավակնություն ունի: 2013 թվականին թեմը 442 եկեղեցիների անվանացանկ է ներկայացրել Վրաստանի կառավարությանը, որտեղից պահանջել են այդ եկեղեցիների հայկական լինելու փաստի ապացույցներ: Այնուհետեւ հիմնվել է Վրաստանում հայկական պատմամշակութային ժառանգության ուսումնասիրության կենտրոն, որը պատրաստել է 57 եկեղեցու ամբողջական փաթեթ եւ դրանցից 20-ը ուղարկել կառավարություն:

Վերադառնալով Կարեն Կարապետյանի` Վրաստան այցին, հարկ է նշել, որ ՀՀ վարչապետը երկօրյա պաշտոնական այցի շրջանակներում այցելեց Թբիլիսում գործող երկու հայ եկեղեցիներ` սուրբ Գեւորգ եւ սուրբ Էջմիածին: Կարեն Կարապետյանը այցի ընթացքում լրագրողների հետ խոսեց միայն սուրբ Էջմիածին եկեղեցու բակում, որտեղ պատասխանելով «Ալիք մեդիայի» լրագրողի հարցին` քանի՞ տոկոսով է կատարված համարում իր առջեւ դրված խնդիրները, ասաց. «Ինչ ծրագիր դրել եմ, կատարել եմ. այս առումով 100 տոկոս, բավարարված եմ այցով, թե չէ` այո, անելիք էլի ունե՞մ` լիքը»:

ՀՀ վարչապետին դիմավորեց Վիրահայոց թեմի առաջնորդ Վազգեն եպիսկոպոս Միրզախանյանը: Վերջինս վարչապետի մեջ տեսնում է այն մարդուն, «որի մեջ կա այն ամենը, ինչ մենք երազում ենք». «Ողջունեցինք իր գործունեությունը Հայաստանում եւ նաեւ այցը` Վրաստան: Վարչապետը տիրապետում է ամեն ինչին, եւ ես լիահույս եմ, որ նա այդ ամենին լուծումներ կտա: Մեծապես ուզում եմ փոխանցել` տպավորված եմ վարչապետ պարոն Կարապետյանով: Նրա մեջ կա այն, ինչ մենք ցանկանում եւ երազում ենք: Ինքը այն մարդն է, որը իր տեսիլքների, բայց մեր բոլորիս երազանքների իրականացնողն է»,- հայտարարել է Վիրահայոց թեմի առաջնորդը:

Կարեն Կարապետյանի գլխավորած պատվիրակությունը այցի ավարտին այցելեց նաեւ Թբիլիսիի` Պետրոս Ադամյանի պետական դրամատիկական թատրոն: Այցելությունը պաշտոնական օրակարգում նշված չէր, ինչպես նաեւ նշված չէր համայն վրաց կաթիղիկոս-պատրիարքի հետ հանդիպումը:  Թատրոնի տնօրեն Արմեն Բայանդուրյանը վարչապետի թիմը համեմատեց «Արարատ 73»-ի հետ: «Հայ-«Վրացական երազանք» իրականացնող» Կարապետյանը թատրոնից ուղեւորվեց օդանավակայան, որտեղից նրան ճանապարհել է Գեորգի Կվիրիկաշվիլին:

Նորայր Գասպարյան
Թբիլիսի