Զգու՛յշ, երեխաներ են. մի խախտեք գաղտնիությունը

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2004 թվականի հունիսի 18-ի համարում

Էթիկայի տարրական նորմերը պահանջում են, որ մարդու անձնական կյանքին (առողջությանը, բիզնեսին, ֆինանսական դրությանը) վերաբերող տեղեկությունները չհրապարակվեն: Մարդու անձնական ու ընտանեկան կյանքի, բնակարանի, անձնական նամակագրության գաղտնիությունն՝ ապահովվում, իսկ դրա նկատմամբ ոտնձգությունները պաշտպանվում են օրենքով: Սրանից բացի, կան նաեւ «նախաքննության, դռնփակ նիստի գաղտնիք» հասկացություններ, որոնք խախտողները ենթակա են պատասխանատվության: Սակայն մեզանում նման կարգի սահմանափակումները շատ հարաբերական են. ոմանց համար գործում են, ոմանց համար՝ ոչ: Ասենք՝ ինչը որ գաղտնիք է «Հայկական ժամանակի» համար, գաղտնիք չէ մեկ այլ՝ իշխանամետ լրատվամիջոցի համար: Նախաքննության տվյալներ հրապարակող փաստաբանը կարող է խստագույնս պատժվել, իսկ ուղիղ եթերում բացահայտումներ անող քննիչը՝ ոչ:

Եւ եթե չափահասներին վերաբերող գաղտնի տվյալների բացահայտումն ինչ-որ տեղ կարելի է արդարացնել, երեխաներին վերաբերող գաղտնիքների հրապարակումը ոչ մի արդարացում չունի: Ըստ ՄԱԿ-ի «Երեխայի իրավունքների մասին» կոնվենցիայի. «Ոչ մի երեխա չպետք է ենթարկվի իր անձնական կյանքի կամայական կամ ապօրինի միջամտության կամ իր պատվի ու հեղինակության նկատմամբ ապօրինի ոտնձգության»: Վերջին տարում մեզանում երկու աղմկոտ քրեական գործ հարուցվեց անչափահասների նկատմամբ սեռական բնույթի բռնությունների մեղադրանքով: Երկու դեպքում էլ բռնարարքների հեղինակները տարեց ուսուցիչներ էին, երկուսի նկատմամբ էլ 9 տարվա ազատազրկման դատավճիռ կայացվեց: Երկու դեպքում էլ դատավարությունն ընթացավ դռնփակ նիստով՝ երեխաների հետ կապված տեղեկատվությունը չտարածելու, նրանց ճակատագիրը չխեղելու նպատակով:

Սակայն երկու գործում էլ, չգիտես՝ դիտմամբ թե պատահմամբ, երեխաների վերաբերյալ ինֆորմացիայի արտահոսք եղավ, ինչը դժգոհության ու բողոքի տեղիք տվեց: Այդ քրգործերից մեկով անցնող տուժողների ներկայացուցիչները (երեխաների ծնողները) օրերս դիմել են «Ծովինար՝ կանայք ընդդեմ բռնության» հասարակական կազմակերպությանը՝ խնդրելով պաշտպանել իրենց երեխաների շահերը: Խոսքը թիվ 2 գիշերօթիկ դպրոցի ուսուցիչ Ռուբեն Ղլիջյանի գործողություններից տուժած 4 մանկահասակ երեխաների մասին է: Պարզվում է՝ այս տարվա մայիսի 20-28-ը «Արմնյուզ» հեռուստաալիքը Գեւորգ Ալթունյանի «Հետաքննություն» ծրագրով անդրադարձել է այս պատմությանը: Հաղորդման ժամանակ հրապարակվել են երեխաների անուն-ազգանունները:

Ըստ ծնողների՝ երեխաներն այդ հաղորդումից հետո այլեւս չեն կարողանում շփվել իրենց հասակակիցների հետ, ամաչում են բակ գնալ, չեն ուզում մարդկանց աչքին երեւալ: Գիշերօթիկի ուսմասվար Գեւորգյանը հուշել է նրանց՝ դիմել «Ծովինարին», ապա՝ դատարան: Մենք զրուցեցինք հաղորդաշարի հեղինակ Գեւորգ Ալթունյանի հետ: Ըստ նրա՝ ինքը երեխաների ծնողներին ասել է, որ եթե իր հաղորդումը վնասել է նրանց զավակներին, պետք չէ դիմել դատարան՝ ինքը պատրաստ է ներողություն խնդրել նրանցից, թեեւ դռնփակ նիստի նյութերն օգտագործել է ո՛չ իր մեղքով: Նյութերը տրամադրել է Արաբկիր, Քանաքեռ-Զեյթուն համայնքի դատախազության քննիչ Ռուբիկ Մկրտումյանը, որը ժամանակին քննել էր այս գործը եւ պարտավոր էր լրագրողին գոնե զգուշացնել հրապարակման ոչ ենթակա նյութերի վերաբերյալ:

Հաղորդաշարը, ըստ Ալթունյանի, նպատակ է ունեցել սեռական բռնությունների, նաեւ գիշերօթիկների խնդրին անդրադառնալ եթերում, ինչը եւ արվել է: Ընդ որում՝ նա պատմեց, որ դեպքը, ըստ ուսուցիչների, բացահայտվել է, քանի որ պատահաբար պարզվել է, որ Ղլիջյանը դաս անելիս դռները կողպում է: Նկարահանումների օրերին իրենց խումբը հայտնաբերել է, որ այժմ բոլոր ուսուցիչները փակ դռների ետեւում են դաս անում: «Ծովինար» կազմակերպությունը, ստանալով ծնողների դիմումը եւ թերեւս՝ հասկանալով, որ այս խնդրում այնքան էլ մեծ չէ լրագրողի մեղքը, դատախազություն է դիմել քննիչի նկատմամբ քրգործ հարուցելու պահանջով. «Քանի որ նրա գործողությունների արդյունքում վտանգվել է երեխաների ապագան եւ բարոյական վնաս է պատճառվել նրանց»: Քննիչ Մկրտումյանը (քաղգործերով վճռաբեկ դատարանի նախագահի եղբայրը), մեզնից տեղեկանալով, որ իր դեմ քրգործ հարուցելու պահանջով ծնողները դիմել են դատախազություն, շվարեց ու հոգոց հանեց. «Ի՞նչ անեմ՝ կգնամ կդատվեմ»:

Ապա ավելացրեց, որ տվյալներն ինքը չի հրապարակել, այլ հաղորդավարը, նաեւ չժխտեց, որ այդ տվյալները տրամադրել է ինքը: Ինչեւէ, եթե գլխավոր դատախազությունում որոշեն, որ քննիչի գործողություններում հանցակազմ կա, առավելագույնը՝ դա կարող է դիտարկվել քրօրի հոդված 144-ի շրջանակներում՝ «անձնական կամ ընտանեկան կյանքի մասին տեղեկություններ ապօրինի հավաքելը, պահելը, օգտագործելը կամ տարածելը», որը նախատեսում է պատիժ՝ տուգանքի, 1 տարի ուղղիչ աշխատանքների կամ 1-2 ամիս կալանքի ձեւով: Խնդիրն, անշուշտ, պատժի խստությունը չէ, այլ մարդու (հատկապես՝ երեխայի) պատվի, արժանապատվության ու ապագայի մասին հոգածությունը:

Արմինե Օհանյան