Այլընտրանքային. նոր դպրոց՝ նոր ծրագրերով

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2004 թվականի դեկտեմբերի 22-ի համարում

Հայաստանում ավանդական կրթական ուսուցումն այլեւս այլընտրանք ունի: Կրթության եւ գիտության նախարարությունն, իսկ այնուհետեւ նաեւ կառավարությունը հաստատել են «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի առաջարկած կրթական նոր ծրագիրը, որը ենթադրում է հայկական ավանդական կրթական ուսուցման մեթոդներից դուրս մեթոդներ: Խոսքն ինտերնետային հեռակա ուսուցման մասին է: Հանրապետությունում սկսել է գործել «Պատանի հետազոտողի եւ ստեղծագործողի հանրապետական հեռակա դպրոցը»: Այս դպրոցի աշակերտ կարող է դառնալ յուրաքանչյուր երեխա, ով ցանկություն ունի դպրոցական ծրագրի ցանկացած առարկա սովորել ավելի խորությամբ: Դրա համար անհրաժեշտ է միայն սովորական կամ էլեկտրոնային փոստի միջոցով (կարելի է նաեւ անձամբ) գրանցվել դպրոցում:

Բացի դպրոցական բոլոր առարկաներից, նոր դպրոցում կարելի է սովորել նաեւ սոցիոլոգիա, երկրաբանություն, էկոլոգիա, տրամաբանություն, հոգեբանություն, տնտեսագիտություն եւ տեխնիկա: Բանն այն է, որ «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրում համարում են, որ հանրապետության աշակերտության շրջանում կա բավականաչափ ստեղծագործական ներուժ, որն անհրաժեշտ չափով չի օգտագործվում՝ հիմնականում օբյեկտիվ պատճառներով: Այսինքն, շատ աշակերտներ հնարավորություն չունեն շփվելու համապատասխան գրականությանը, համապատասխան առաջադրանքներ ստանալու, շփվելու իրենց հավասար մտավոր պոտենցիալ ունեցող հասակակիցների հետ եւ այլն: Բայց, քանի որ համարում են նաեւ, որ ընդունակ երեխաներին մի տեղ հավաքելը կարող է «արյունաքամ անել» հանրակրթական դպրոցները, որոշվել է ուսուցումը նոր դպրոցում իրականացնել հանրակրթական ծրագրին զուգահեռ:

Այսինքն, նոր դպրոցում սովորողներն իրենց ընտրած մեկ կամ մի քանի առարկաներից ամսական ստանում եւ հանձնում են առնվազն մեկ առաջադրանք: Դպրոցն ամեն ամիս յուրաքանչյուր երեխայի, բացի առաջադրանքից, ուղարկում է նաեւ գրական կամ գիտական տեղեկատվություն եւ մեթոդական ցուցումներ՝ տասը էջի սահմաններում: Վերցնենք, ենթադրենք, «Պատմություն» առարկան: Տրվում է հետեւյալ առաջադրանքը. «Դուք Շենգավիթ հնավայրի էքսկուրսավար եք եւ պետք է այդ հնավայրի մասին պատմեք ճապոնացուն, հային, ամերիկացուն...»:

Ըստ դպրոցի տնօրեն Աշոտ Տիգրանյանի՝ աշակերտին տրվում է կրկնակի առաջադրանք. մեկը պահանջում է, որ նա նյութեր հավաքի՝ հասկանալու համար, թե ինչ է իրենից ներկայացնում սույն հնավայրը, որի համար դասագիրքը, բնականաբար, շատ փոքր հնարավորություն է տալիս, եւ նա ստիպված է դուրս գալ դասագրքի սահմաններից, եւ երկրորդ՝ աշակերտը պետք է ստեղծագործական մոտեցում ցուցաբերի եւ կարողանա նույն բանի մասին պատմել մի քանի ազգերի ներկայացուցիչների, որոնք ունեն էթնիկական առանձնահատկություններ: Մի խոսքով, բոլոր առարկաների դեպքում պահանջվելու է ոչ ստանդարտ մտածողություն: Սովորելու ընթացքում աշակերտները հնարավորություն ունեն փոխելու իրենց ընտրած առարկաները եւ փորձելու խորանալ այլ ոլորտներում: Հեռակա փուլի արդյունքներով՝ 2005-ի ապրիլին նոր դպրոցն իր աշակերտների համար կազմակերպելու է ստուգատես-հավաքներ:

Սույն ստուգատեսի արդյունքների ամփոփումից հետո հաղթողները պարգեւատրվելու են հեռակա դպրոցի ամառային ճամբարի ուղեգրերով: Խոսքը, սակայն, ավանդական ճամբարի մասին չէ: Այստեղ դպրոցի աշակերտները ոչ թե հանգստանալու են, այլ զբաղվելու են հետազոտական նախագծերի մշակմամբ եւ իրագործմամբ, բայց արդեն՝ ոչ թե անհատական, այլ խմբային: Սա, փաստորեն, ուսուցման նման մեթոդներով առաջին ծրագիրն է Հայաստանում: Հետաքրքիր է, որ դպրոցն արդեն 175 աշակերտ ունի, որոնցից 123-ը մարզերից են (ընդ որում, դպրոց ընդունվելու համար նրանք դիմել են անգամ խմբերով): Սույն ծրագրի համար առայժմ նախատեսվում է պետբյուջեից հատկացնել տարեկան 8 միլիոն դրամ: Բայց մինչ սույն գումարները կհատկացվեն, «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրը հանրապետական կրթական այս ծրագիրը սկսել է իրականացնել իր միջոցներով:

Ուսուցման նոր մեթոդներով ու ծրագրերով «Պատանի հետազոտողի եւ ստեղծագործողի հանրապետական հեռակա դպրոցը», փաստորեն, սովորելու ոչ մի սահմանափակում չի դնում: Այստեղ կարող են սովորել անգամ այն երեխաները, ովքեր ինչ-ինչ պատճառներով հանրակրթական դպրոց չեն հաճախում, եւ անգամ նրանք, ովքեր ավարտել են դպրոցը: Միակ սահմանափակումը թերեւս այն է, որ  18-ից բարձր տարիք ունեցողները չեն կարող դպրոցի աշակերտ համարվել:

Ի դեպ, ուսուցումն այստեղ անվճար է, եւ սովորել կարելի է՝ որքան տվյալ երեխան կցանկանա: Երեկ մեզ հետ ունեցած զրույցի ժամանակ «Պատանի հետազոտողի» դպրոցի տնօրեն Աշոտ Տիգրանյանն ասում էր, որ երեխաների մասնակցությունը սպասվածից ավելի ակտիվ է, եւ դա այն պարագայում, երբ շատ քչերն են տեղեկացված այս ամենի մասին: Նախնական արձագանքը թերեւս թույլ է տալիս ենթադրել, որ ծրագիրն իսկապես կկայանա: Հասկանալի է, որ շատերը կցանկանան բոլորովին անվճար հիմունքներով շատ ավելի խորն ուսումնասիրել, ասենք, օտար լեզուներ, տնտեսագիտություն կամ ցանկացած այլ նախընտրելի առարկա:

Լուսինե Բարսեղյան