Մարդկանց դարձրել են դեգեներատ եւ դեբիլ, որոնց միայն գռեհիկն է հետաքրքրում. Հ. Խաչատրյան

Կինեմատոգրաֆիստների միության նախագահ ընտրվելուց առաջ կինոռեժիսոր Հարություն Խաչատրյանը խոստացել էր ապահովել կինոգործիչների իրավական եւ մասնագիտական պաշտպանությունը: Նա նշել էր, որ ընտրվելու դեպքում մեկ ամսվա ընթացքում կազմելու է հայկական կինոյի զարգացման լուրջ ծրագիր՝ նախատեսված առաջիկա 4-5 տարիների համար:

Հարություն Խաչատրյանի ընտրվելուց անցել է ավելի քան երեք ամիս: Այդ ընթացքում կինեմատոգրաֆիստների միությունում ստեղծվել են կինոպրոդյուսերների, կինոռեժիսորների, կինոսցենարիստների, կինոօպերատորների, կինոդերասանների, կինոնկարիչների ու կասկադյորների պրոֆեսիոնալ գիլդիաներ: Գիլդիաների ղեկավար մարմիններն արդեն ընտրվել են:

«Հայկական ժամանակ»-ը զրուցել է Կինեմատոգրաֆիստների միության նախագահի հետ՝ իմանալու, թե ինչ ծրագրեր են իրականացվել այս ամիսների ընթացքում, ինչ հիմնական խնդիրներ կան այսօր կինոմիությունում:

Հարություն Խաչատրյանը, նախքան իրականացրած աշխատանքների մասին խոսելը, քննադատեց Կինեմատոգրաֆիստների միության նախկին նախագահին, հայտարարելով, որ վերջինս հիմնական ուշադրությունը սեւեռել է կինոմիության անդամների սոցիալական հարցերի վրա:

Հիշեցնենք, Հարություն Խաչատրյանից առաջ Կինեմատոգրաֆիստների միության նախագահն էր Ռուբեն Գեւորգյանցը, որը կյանքից հեռացավ 2017 թվականին. նա պաշտոնավարել է շուրջ 10 տարի: Ռուբեն Գեւորգյանցը 2003 թվականից երեք անգամ վերընտրվել է Կինեմատոգրաֆիստների միության նախագահի պաշտոնում:

Այդ տարիներին կինեմատոգրաֆիստների միության անդամների (բացառությամբ 8 անդամի) համաձայնությամբ վաճառվել է կինեմատոգրաֆիստների միության Դիլիջանի ստեղծագործական տունը: Վաճառքի գումարներն օգտագործվել են կինեմատոգրաֆիստների միության անդամների առողջական եւ սոցիալական կարիքները հոգալու համար:

Մեր հարցին՝ արդյո՞ք նախկին նախագահ Ռուբեն Գեւորգյանցը եւ միության անդամները ոչ պրոֆեսիոնալ գործունեություն են իրականացրել՝ հետին պլան մղելով ու մոռացության մատնելով կինոն, Հարություն Խաչատրյանը հայտարարեց, թե կինեմատոգրաֆիստների միության 180 անդամը հիմնականում զբաղվել է կարիքների բավարարմամբ՝ մոռանալով կինոյի մասին:

«Սոցիալական հարցերը շատ լավ բան են, բայց դրանք ընդամենը մարմնի եւ ցանկությունների հարցեր են: Գուցե դա այն ժամանակների համար կարեւոր էր, բայց հիմա ժամանակները փոխվել են, հատկապես մեր նման փոքր երկրները եւ ազգերը մշակութային զենքի կարիք ունեն, որպեսզի ցույց տան աշխարհին իրենց առավելությունները»,- ասաց Կինեմատոգրաֆիստների միության նախագահը, վստահեցնելով, որ կինոն այդ զենքերից ամենաարդյունավետն ու արագ օգտագործվողն է, որը Հայաստանում վերջին մի քանի տարիներին անտեսված է:

«Միության մեծ դահլիճը, որը 25 տարի չի աշխատել, եղել է փոշու մեջ կորած եւ պայթած, այսօր վերանորոգվում է»,- ասաց նա եւ նշեց, որ նախկինում անգամ ուսումնասիրություններ չեն եղել, թե ինչ վիճակում է կինեմատոգրաֆիան: Արդյո՞ք կան օպերատորներ, ռեժիսորներ եւ կինոգետներ, կա՞ն լրագրողներ, որոնք գրում են կինոյի մասին:

«Այժմ կինոմիությունն անցել է այլ աշխատանքի՝ հավաքել մասնագիտական խմբեր, ստեղծել գիլդիաներ, որոնք նախկինում չկային»,- ասում է Հարություն Խաչատրյանը:

Խաչատրյանի խոսքով՝ առաջնային գործը, որն արվել է՝ օպերատորների, ռեժիսորների եւ կինոգետների 7-8 միավորումներ ստեղծել է եղել: Նրանք աշխատում են միասին, որպեսզի կարողանան պաշտպանել իրենց շահերը, իմանան իրավունքները եւ միաժամանակ կատարեն իրենց պարտականությունները:

«Շատ լուրջ պետք է զբաղվել կինոյի մասին օրենքով: Պետք է լուրջ իրավաբանական եւ մասնագիտական պաշտպանվածություն ապահովել: Արվեստագետների իրավունքների պաշտպանությունը, արվեստի պաշտպանությունը շատ վատ վիճակում են: Մինչեւ ապրիլ կստեղծենք կանոնադրություն, որպեսզի բոլորը նույն խաղի կանոններով շարժվեն, որ չլինի գրպանահատություն եւ խաբեություն»,- խոստացավ Հարություն Խաչատրյանը, ասելով, որ կինոյի մասին օրենքի ընդունումը բավականին դանդաղում է:

Կինեմատոգրաֆիստների միությունում այժմ շաբաթական երեք անգամ ֆիլմի դիտում եւ քննարկում է լինում: Բուխարու սրահ է բացվել, որտեղ հավաքվում են արվեստագետները, հանդիպում հանդիսատեսի հետ:

Խոսելով հայ կինոյի զարգացման եւ հետագա անելիքների մասին՝ Հարություն Խաչատրյանն անդրադարձավ հայկական սերիալներին եւ հումորներին, ասելով, որ դրանք ոչ պրոֆեսիոնալիզմի, անճաշակության վառ ապացույց են, եւ որ ամենապահանջվածներից են, քանի որ ժողովուրդը նույն մակարդակի վրա է:

«Ցավոք սրտի, այսօր մարդկանց պատրաստել են դեգեներատ եւ դեբիլ, որոնք միայն գռեհիկ արվեստով են հետաքրքրվում»,- ասաց Հարություն Խաչատրյանը:

«Այսօր ոչ մի ուսումնասիրող, ոչ մի սոցիոլոգ չի անդրադառնում դրան: Երաժիշտները բողոքում են, թե ինչու է մարդկանց մեծամասնությունը լսում ռաբիս, բայց ոչ ոք չի ուսումնասիրում, թե ինչի է ռաբիսն այդքան հեշտ տարածվում: Մարդիկ հետ են սովորել բարդ, կարեւոր արվեստին, գոտկատեղից ներքեւ հումորներ են միայն, պրիմիտիվը, վատը, գռեհիկը շատ հեշտ են կուլ տալիս»,- ասում է նա:

Հարություն Խաչատրյանին վրդովեցրեց մեր հարցը, թե արդյո՞ք ՀՀ-ում վարվող քաղաքականությունը չի նպաստում եւ պրոպագանդում նշված պրիմիտիվն ու գռեհիկը, եւ պարգեւներ տալով արժեւորում ռաբիսը: Վերջինս ասաց, որ այդ մասին խոսելով՝ խոսակցության մակարդակն իջեցնում ենք, եւ որ ինքը խոսում է գլոբալ հարցերից ու չի ցանկանում պատասխանել քաղաքական ենթատեքստ պարունակող հարցերի:

Նշենք, որ Կինեմատոգրաֆիստների միության նախկին նախագահ, երջանկահիշատակ Ռուբեն Գեւորգյանցը, խոսելով կինոգործունեությունից, կատարվող աշխատանքներից եւ բարեփոխումներից ասել էր. «Կարծում եմ, որ միշտ կարելի է փոխել ինչ-որ բան, բայց փոխել՝ ինչի՞ հետ, ամենակարեւոր հարցը դա է: Փոխել ինչը՝ ինչո՞վ»: 

Ռուբեն Գեւորգյանցը չհասցրեց շատ բան փոխել, մնում է սպասել, թե ինչ կփոխի Հարություն Խաչատրյանը, որի խոստումների իրականացմանը ստիպված ենք սպասել եւս մի քանի ամիս:
                              

                                                                                        Աղունիկ Հովհաննիսյան