Ուծացումը խժռում է մեր գրողներին. աղետալի իրավիճակ սփյուռքում

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2005 թվականի ապրիլի 13-ի համարում

«Շատ դժվար կացություն է ստեղծվել այսօր սփյուռքում, որովհետեւ այդ ուծացումը թավալգլոր, շատ շեշտակի ուղղակի խժռում է մեր գրական հնարավոր ժառանգորդներին: Նույն վիճակն է Միացյալ Նահանգներում, Կանադայում, Եվրոպայում: Մենք կոտորվեցինք, որ Ֆրանսիայում, Բուլղարիայում, Կանադայում... մի երիտասարդ հայ գրող գտնենք»,- երեկ Ծաղկաձորում հրավիրված երիտասարդ գրողների առաջին համահայկական հավաքի ժամանակ այսպիսի հայտարարություն արեց Գրողների միության նախագահ Լեւոն Անանյանը: Այս առումով միակ օազիսը, ըստ նրա, մնում է մերձավոր եւ Միջին Արեւելքը, ու Լիբանանը կարծես միակն է, ուր սերնդափոխությունը շատ խաղաղ է կատարվում:

Տեսնելով, որ շատ ներկայանալի մի սերունդ օտար երկրներում դարձել է իսպանագիր, անգլիագիր, գերմանագիր եւ այլն, ԳՄ-ն այս տարի հոկտեմբերին Թարգմանչաց տոնի օրերին հրավիրելու է հայազգի օտարագիր նշանավոր հեղինակների մեծ խորհրդակցություն: Վերջիններիս կապը հայրենիքի հետ Գրողների միությունը փորձելու է վերականգնել նմանատիպ հանդիպումների միջոցով: Իհարկե, հասկանալի է, որ դրանով շատ քիչ բան կարող է փոխվել, եւ լավագույն դեպքում դա կազդի միայն այս սերնդի վրա: Բնականաբար, նրանց հաջորդ սերնդին այլեւս ոչնչով թերեւս հնարավոր չլինի կապել Հայաստանի հետ:

Ամեն դեպքում, այս անգամ Գրողների միությանը հաջողվել էր սփյուռքահայ տասը երիտասարդ գրողների հրավիրել երիտասարդ գրողների առաջին համահայկական հավաքին: Նրանցից ոմանք, սակայն, ինչպես պարզվեց, հայերեն գրել չգիտեին եւ բավական դժվարությամբ էին խոսում մեր լեզվով: Թե որքանով Գրողների միությանը կհաջողվի այս առումով որեւէ բան փոխել, դժվար է ասել: Համենայնդեպս, երեկ հավաքի բացմանը միության նախագահը հայտարարեց, որ առաջիկա երեք օրերին իրենք պիտի ծավալեն լուրջ գրական, մտահոգ խոսակցություն եւ արդյունավետ քննարկումներ: Բացի այս խնդիրներից հավաքի ընթացքում նախատեսված են նաեւ քննարկումներ երիտասարդական պոեզիայի, արձակի, դրամատուրգիայի խնդիրների շուրջ:      

Լեւոն Անանյանը մեծ հպարտությամբ հայտարարեց, որ եթե դեռ 2001 թվականին Գրողների միության ամենաերիտասարդ անդամը 41 տարեկան էր (միությունն ունի մոտ 150 անդամ, ներառյալ նաեւ Արցախի մոտ 30 գրողներին), ապա վերջին տարիներին իրենք արդեն 12 երիտասարդներով համալրել են միության շարքերը: Իհարկե, այս երիտասարդների մեջ ընդամենը մի երկուսն են իսկապես խոստումնալից գրողներ, բայց ԳՄ նախագահը կարծում է, որ եթե անգամ մյուսները հետագայում գրող էլ չդառնան, գոնե պարտաճանաչ եւ լավ ընթերցող կլինեն:  Երիտասարդներին ասպարեզ տալու համար ԳՄ-ն միությունում վերականգնել է երիտասարդ գրողների սեկցիան, որն ունի 40 անդամ եւ որտեղ ամեն շաբաթ քննարկումներ են հրավիրվում:

Երիտասարդ գրողները կարծում են, որ դա բավական օգնում է իրենց, թեեւ ակնհայտ արդյունքը դրսից այնքան էլ չի երեւում: Ամեն դեպքում, նրանց օգնելու եւ ասպարեզ բերելու համար Գրողների միությունն արդեն միանգամից մի քանի պարբերական է բացել եւ, բացի այդ, «Մուտք» մատենաշարով հրատարակում է նրանց գրքերը: Արդեն, ըստ միության նախագահի, իրենք հասցրել են 18 երիտասարդ հեղինակների գրքեր հրատարակել: Դրանց մի մասը, սակայն, ցավոք, բավական թույլ են եւ միգուցե ավելի խիստ վերաբերմունքի պարագայում ամենեւին էլ չտպագրվեին: Այլ կերպ, սակայն, Գրողների միությունը վարվել չի կարող, քանի որ հակառակ պարագայում ստիպված կլինի մի քանի տարի անց պարզապես փակել միության դռներն ու, հետեւաբար, հրաժեշտ տալ նաեւ իր հանգստյան տներին, պոլիկլինիկաներին եւ այլն:

Այնպես որ, Գրողների միությունը հանուն հետագա գոյատեւման պարզապես ստիպված է իր շարքերը ցանկացած գնով համալրել երիտասարդներով: Եւ որպեսզի հասկանալի դառնա, որ միությունն իսկապես փորձում է ասպարեզ բերել երիտասարդներին, նրանց գրքերը տպագրելուց եւ հանդեսներ բացելուց բացի, Գրողների միությունը սահմանել է նաեւ երիտասարդական մրցանակներ: Երեկ համահայկական առաջին հավաքի ժամանակ Գրողների միությունն արդեն հրապարակեց առաջին մրցանակակիրների անունները: Այսպիսով, ԳՄ-ն տարվա լավագույն գիրք ճանաչեց Անահիտ Արփենի պատմվածքների ժողովածուն: Այս գրողին, իհարկե, ավելի շատ կարելի է միջին սերնդի ներկայացուցիչ համարել, բայց ամեն դեպքում, միեւնույն է, նրա անունն ընթերցողին գոնե այս պահին ոչինչ ասել չի կարող: Իսկ արդեն ԱԺ մշակույթի, կրթության եւ գիտության հանձնաժողովին կից ստեղծված երիտասարդական խորհրդարանի որոշմամբ, տարվա լավագույն բանաստեղծ ճանաչվեց Հուսիկ Արան, որն, ի դեպ, նաեւ ԳՄ երիտասարդական բաժանմունքի ղեկավարն է: 

«Զարմանալի ձեւափոխություններ եղան. 90-ականների կեսերին երիտասարդ գրողներից շատերը ժխտողական հիմքի վրա էին եւ ընկել էին ազդեցությունների տակ: Հիմա ինքնազուլալման պրոցես է գնում: Այս անունների մեջ լինելու է մեր գրականության վաղվա օրը»,- այս կարծիքին է Գրողների միության նախագահ Լեւոն Անանյանը: Ի դեպ, երիտասարդ գրողներից նա կարողացավ առանձնացնել հատկապես Արփի Ոսկանյանին, իսկ մյուսների անունները չցանկացավ նշել:

Լուսինե Բարսեղյան