Սիրիական ցուգցվանգը. որքա՞ն հեռու կգնան ԱՄՆ-ն և Ռուսաստանը

Ապրիլի 7-ին Դամասկոսի արվարձաններում գտնվող Դումա բնակավայրի վրա հարձակման հետեւանքով տասնյակ զոհեր եղան, որոնց թվում նաեւ երեխաներ: Հաջորդ օրը Թրամփը, Թվիթերի իր միկրոբլոգի միջոցով հայտարարեց, որ Բաշար Ասադը «բարձր գին է վճարելու» Դումայում քիմիական զենք օգտագործելու համար: Թե որտեղից էր նա այդպիսի տեղեկատվություն ստացել՝ անհայտ է: Նույն օրը Թուրքիայի նախագահի ներկայացուցիչ Իբրահիմ Կալինը հայտարարեց, որ միջազգային ողջ հանրությունը եւ առաջին հերթին սիրիական վարչախմբի վրա ազդեցություն ունեցող երկրներն են պատասխանատվություն կրում ռազմական եւ մարդկության դեմ հանցագործությունները կանխելու համար: Ակնարկն ակնհայտորեն ուղղված է Ռուսաստանի եւ Իրանի դեմ: Սա հատկապես հետաքրքրական է մի կողմից ապրիլի 3-ին կայացած՝ Ռուսաստանի, Իրանի եւ Թուրքիայի նախագահների հանդիպման, իսկ մյուս կողմից ապրիլի 11-ին տեղի ունեցած Թրամփ–Էրդողան հեռախոսազրույցի համատեքստում: Սա, իհարկե, չի նշանակում, որ Թուրքիան կվերադառնա հակառուսական հռետորաբանությանը, սակայն ազդակ է Ռուսաստանի համար, որ այդուամենայնիվ, Թուրքիան ՆԱՏՕ-ի անդամ երկիր է եւ խոշոր բախման դեպքում պաշտպանելու է դաշինքի շահերը:

Թրամփը հեռախոսազրույց է ունեցել Միացյալ Թագավորության վարչապետ Թերեզա Մեյի եւ Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի հետ: Վերջիններս համաձայնվել են համատեղ գործողություն իրականացնել Սիրիայում, եթե հաստատվի քիմիական զենքի օգտագործման վարկածը: Մերկելը եւս համաձայնվել է մասնակցել գործողություններին: Սաուդյան Արաբիայի թագաժառանգ Մուհամմեդ իբն Սալմանը հայտարարեց, որ իր երկիրը հնարավոր է նույնպես մասնակցի Սիրիայի դեմ ռազմական գործողություններին:

ԱՄՆ Կոնգրեսում Սիրիային ռազմական հարված հասցնելու վերաբերյալ կարծիքները կիսվեցին: Ընդդիմախոսները նշում էին, որ սա լուծում չէ՝ ուղիղ մեկ տարի առաջ Թրամփն արդեն փորձել էր նման կերպ սթափեցնել Ասադին եւ 50 հատ «Tomahawk» թեւավոր հրթիռներով հարվածել Շայրաթ ռազմական օդանավակայանին: Այլ հարց է, որ Թրամփը չի էլ փորձում խնդիր լուծել:

Ռուսաստանը հայտարարեց, որ պատրաստվում է խոցել ցանկացած հրթիռ, որ կարձակվի Սիրիայի ուղղությամբ, ինչին ի պատասխան Թրամփը Թվիթերի իր էջում հորդորեց Ռուսաստանին պատրաստվել, քանի որ «սիրուն, նոր և խելացի հրթիռներ» է պատրաստվում ուղարկել Սիրիա: Հաջորդ գրառումը, սակայն, «խաղաղ բնույթ» էր կրում. Թրամփը առաջարկում էր Ռուսաստանին դադարեցնել սպառազինությունների մրցավազքը:

Խաղաղ հանգուցալուծման մասին էր խոսում նաեւ ՌԴ Պետդումայի պաշտպանության հանձնաժողովի նախագահ Վլադիմիր Շամանովի հայտարարությունն այն մասին, որ իրենք, Թուրքիայի միջոցով կապի մեջ են ԱՄՆ-ի եւ ՆԱՏՕ-ի հետ, եւ գործողություններ չեն պլանավորվում:

Այդուհանդերձ, ապրիլի լույս 13-ի գիշերը, ըստ ռուսական լրատվամիջոցների, առնվազն 7 ամերիկյան ինքնաթիռ հետախուզական թռիչքներ էին իրականացնում Սիրիայի ծովափի երկայնքով, որտեղ տեղակայված են Խմեյմիմի ռուսական ռազմաբազան եւ ՌԴ ռազմածովային ուժերի նյութատեխնիկական ապահովման բազան: Սիրիայի ափերին էր մոտեցել նաեւ բրիտանական հետախուզական ինքնաթիռ:

Ըստ ամենայնի, ՆԱՏՕ-ի ուժերը հակված են հարված հասցնելուն, թեեւ իրավիճակի խաղաղ հանգուցալուծման հույսեր դեռեւս պահպանվում են: Դրանք հիմնված են Շամանովի խոսքերի վրա, ինչպես նաեւ Թրամփի էքսցենտրիզմի. չի բացառվում, որ սա ուղղակի դիվանագիտական հզորության ցուցադրում է՝ հերթական անգամ սահմանագիծ անցկացնելու «յուրայինների» եւ «օտարների» միջեւ:

Սա, իհարկե, քիչ հավանական տարբերակ է: Սակայն, թերեւս, կա ավելի փոքր հավանականություն ունեցող մի տարբերակ՝ լայնամասշտաբ ռազմական բախում Ռուսաստանի եւ ԱՄՆ-ի միջեւ:   

Փոքր ինչ ավելի հավանական է, որ ռուսական զինված ուժերը, հրթիռների արձակման դեպքում, կխոցեն դրանք: Ավելի ճիշտ կփորձեն խոցել, քանի որ անցյալ տարի նման իրավիճակում Սիրիայի օդային տարածքը վերահսկող ռուսական ՀՕՊ-ը՝ այդ թվում C-400-ը, չկարողացավ կատարել այդ խնդիրը. արձակված 59 ամերիկյան «Tomahawk» հրթիռներից 58-ը հասան իրենց նպատակին, իսկ մեկն ուղղակի չթռավ:

Հարկ է նշել, որ ե՛ւ Թրամփը, ե՛ւ Պուտինը գիտակցում են կտրուկ քայլերի անթույլատրելիությունը, սակայն չեն կարող նաեւ կտրուկ հետ կանգնել ռազմական հռետորաբանությունից: Նրանք հասկանում են նաեւ, որ չի կարելի հակառակորդին գցել անելանելի վիճակի մեջ՝ պետք է պահել ոչ միայն սեփական, այլեւ արժանի հակառակորդի դեմքը: Այդ իսկ պատճառով, ամենահավանական տարբերակն այն է, որ ԱՄՆ-ն կամ ՆԱՏՕ-ն հրթիռներ կարձակի սիրիական բանակի երկրորդական օբյեկտների վրա: Հրթիռներից մի քանիսը Ռուսաստանի Առաջին ալիքի եթերում, կամ, միգուցե, իրականում կխոցվեն ռուսական ՀՕՊ-ի կողմից, իսկ մնացածը կհասնեն իրենց թիրախներին եւ վնասներ կպատճառեն սիրիացի զինվորականներին: Այս սցենարը թույլ կտա Թրամփին շարունակել հպարտանալ հզորացող Ամերիկայով, իսկ Պուտինին՝ ՀՕՊ համակարգերի ճշգրտությամբ: Բացի այդ, ուժի ցուցադրումն ուղղակի ազդակ է նաև Իրանին, որի վրա, ըստ համաշխարհային մամուլի, Թրամփը նույնպես «աչք ունի»: Միակ տուժողը՝ ինչպես այս հակամարտության ամենասկզբից, լինելու է Սիրիան եւ նրա ժողովուրդը:

Տպագրվել է «Հայկական ժամանակ» օրաթերթի ապրիլի 14-ի համարում: