Սառույցը շարժվե՞ց. Թրամփն ու Պուտինը հանդիպեցին Հելսինկիում

Հուլիսի 16-ին Ֆինլանդիայի մայրաքաղաք Հելսինկիում կայացավ ԱՄՆ եւ Ռուսաստանի նախագահներ Դոնալդ Թրամփի եւ Վլադիմիր Պուտինի սպասված հանդիպումը: Սա երկու նախագահների առաջին հանդիպումն էր երկկողմ ձեւաչափում: Մինչ այդ նրանք հանդիպել էին 2017 թ. հուլիսին G20-ի եւ նույն թվականի նոյեմբերին Ասիական եւ խաղաղօվկանոսյան տնտեսական խորհրդի շրջանակներում:

Ֆինլանդիայի Նախագահական պալատը, որտեղ տեղի ունեցավ հանդիպումը, չեզոք տարածք կարելի է համարել որոշակի վերապահումներով. ընդամենը մեկ դար առաջ պալատը ռուսական ցարերին էր պատկանում:

Երկու նախագահների նախկին հանդիպումներից այս մեկը տարբերվում էր նրանով, որ մինչ ընդլայնված կազմով բանակցություններին անցնելը, Թրամփն ու Պուտինը բոլորից առանձին զրուցելու հնարավորություն ունեցան: Նախկինում շատ էր խոսվում, որ հենց Թրամփի մերձավորները, մասնավորապես հակառուսական դիրքորոշմամբ հայտնի պետքարտուղար Մայք Պոմպեոն եւ անվտանգության հարցերով խորհրդական Ջոն Բոլթոնն են Ռուսաստանի հետ վատթարացող եւ լարված հարաբերությունների գլխավոր մեղավորները:

Հատկանշական է, որ Թրամփը, որի՝ Պուտինի հետ հանդիպելու նախաձեռնությունն այդուհանդերձ պսակվեց հաջողությամբ, չէր թաքցնում, որ իր նպատակը ՌԴ նախագահի հետ միջանձնային հարաբերություններ կառուցելն է՝ ներկայացնել սեփական մոտեցումները եւ ծանոթանալ ռուսականներին: Հուլիսի 12-ին Թրամփը, ՆԱՏՕ-ի վեհաժողովում պատասխանելով լրագրողների հարցերին, նշել էր, որ Պուտինը ոչ թե թշնամի է, այլ մրցակից, եւ չի բացառվում, որ իրենք կընկերանան:

«Ինչ թվում է մենք իրար լավ ենք հասկանում, բայց նա իմ մրցակիցն է: Նա ներկայացնում է Ռուսաստանը, ես՝ Միացյալ Նահանգները: Դա մրցակցություն է, բարեկամության կամ թշնամանքի հարց այստեղ չկա: Հուսով եմ, որ մի օր նա կդառնա իմ ընկերը՝ դա հնարավոր է», - ասել էր Թրամփը:

Հելսինկյան հանդիպումից առաջ մեծ ուշադրություն էր դարձվում հնարավոր քննարկվելիք հարցերին, որոնք ամբողջ ծավալով, իհարկե, չէին կարող տեղավորվել մեկ հանդիպման օրակարգում: Դրանց թվում էին Ուկրաինայի եւ մասնավորապես Ղրիմի հարցը, սիրիական ճգնաժամը, միջուկային զենքի կրճատման հեռանկարը եւ, իհարկե, կիբերանվտանգության ու ամերիկյան ընտրություններում ռուսաստանցի հաքերների միջամտության հարցերը:

Այդուհանդերձ, ի սկզբանե պարզ էր, որ այն հարցերը, որոնց լուծման համար անհրաժեշտ է ԱՄՆ Կոնգրեսի հավանությունը, լրջորեն չեն քննարկվելու: Դա նախ եւ առաջ վերաբերվում էր Ռուսաստանի նկատմամբ պատժամիջոցներին, իսկ գործնականում օրակարգային էր թողնում միայն ահաբեկչության դեմ պայքարի շրջանակներում համագործակցությունը, որի համար առկա ամենահարմար հարթակը Սիրիան է:  

Երկու նախագահները հանդիպեցին տեսախցիկների առջեւ: Նրանք ողջունեցին միմյանց եւ փոխանակվեցին առաջիկա հանդիպման վերաբերյալ մտքերով: Թրամփը նախ շնորհավորեց Պուտինին ֆուտբոլի աշխարհի առաջնությունը լավագույնս անցկացնելու համար, ապա թվարկեց երկկողմ հարաբերությունների եւ համաշխարհային քաղաքականության իրեն հուզող հարցերը, որոնք պատրաստվում էր քննարկել Պուտինի հետ:

«Մենք ունենք մեծ քանակությամբ քննարկելիք թեմաներ: Դրանցից են ռազմական հարցերը, առեւտուրը, միջուկային սպառազինությունների կրճատումը, ինչպես նաեւ Չինաստանի հետ կապված հարցերը», - ասաց Թրամփը:

Հանդիպման բաց մասն ավարտվեց երկու նախագահների ձեռքսեղմումով, որը, ի հեճուկս սպասումների եւ Թրամփի ագրեսիվ ձեռքսեղման սովորության, անցավ առանց անակնկալների: Թրամփն ու Պուտինը հեռացան փակ քննարկմանը, որը տեւեց նախատեսածից 40 րոպե ավել՝ երկու ժամ 10 րոպե: Դրան հաջորդեց արդեն ընդլայնված կազմով հանդիպումը, որից հետո կայացավ երկու նախագահների համատեղ մամուլի ասուլիսը: Գագաթնաժողովի ավարտին համատեղ հայտարարության բացակայության պարագայում հենց ասուլիսի ընթացքում պետք է ներկայացվեին քննարկումների արդյունքները:

Ինչպես եւ սպասվում էր, նախագահները անդրադարձել են բոլոր հուզող հարցերին, միմյանց ներկայացրել տեսակետները, սակայն հիմնավոր քննարկում չի եղել: Կողմերի հանդիպմանը հաջորդած մամուլի ասուլիսի ընթացքում նախագահներն իրենց գոհունակությունը հայտնեցին հանդիպման արդյունքներից: Պուտինը «հաջողված եւ օգտակար» անվանեց բանակցությունները:

Թրամփը կրկնեց Թվիթերի իր միկրոբլոգում արված հայտարարությունը՝ Ռուսաստանի հետ լարված հարաբերությունների վերաբերյալ, սակայն փոքրիկ հավելումով:

«Մեր հարաբերությունները երբեք ավելի վատ չէին եղել, քան այժմ: Սակայն դա փոխվեց չորս ժամ առաջ: Ես իրոք հավատում եմ դրան»,- ասաց Թրամփը:

Խոսելով հետագա համագործակցության մասին, Թրամփը նշեց, որ դրա համար անհրաժեշտ է գտնել հատման կետեր եւ ավելի հաճախ հանդիպել՝ ակնարկելով, որ հանդիպման իր որոշումը եւ կատարված աշխատանքը այդ ուղղությամբ ճիշտ էր, ի հեճուկս նրա որոշ խորհրդականների ջանքերի:

«Եթե մենք ցանկանում ենք համաշխարհային նշանակության խնդիրներ լուծել, ապա  պետք է փնտրենք համագործակցության ընդհանուր կետեր: Ես հույս ունեմ, որ ապագայում մենք ավելի հաճախ կհանդիպենք», - ասաց Թրամփը:

Այս հանդիպման արդյունքում, թերեւս, չարժեր լուրջ որոշումների սպասել, սակայն արծարծված թեմաները թույլ են տալիս ուրվագծել հետագա հնարավոր համագործակցության սահմանները: Տրամագծորեն տարբեր են շարունակում մնալ դիրքորոշումները Ղրիմի բռնակցման կամ վերամիավորման, Իրանի հետ միջուկային գործարքի վերաբերյալ: Նախագահները համակարծիք են ահաբեկչության դեմ պայքարի հարցում եւ այստեղ, ինչպես նշեց ՌԴ նախագահը, «արդեն իսկ առկա է որոշակի համագործակցություն, որը անհրաժեշտ է խորացնել»: Նրանք նաեւ պատրաստ են քննարկել կիբերանվտանգության, միջուկային սպառազինությունների կրճատման, սիրիական ճգնաժամի եւ փախստականների հարցերը: Սակայն գլխավոր հետաքրքրությունը կողմերը ցուցաբերել էին տնտեսական հարաբերություններին: Պուտինը նշեց, որ դրանք պետք է զարգացնել ոչ միայն եւ այնքան պետական մակարդակով, որքան մասնավոր՝ գործարարների եւ կազմակերպությունների միջեւ շփումները խթանելու միջոցով:

Ընհանուր առմամբ չի կարելի ասել, որ հանդիպումը գերարդյունավետ էր, սակայն հանդիպման միայն փաստը հուսադրող է եւ հիմա ամենակարեւորն այն է, որ երկու երկրների հետագա քաղաքական քայլերը նպաստեն բանավոր հնչած պայմանավորվածություններին: