Ճիշտ մոտեցում. եկեք բարեխոսենք

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2005 թվականի հոկտեմբերի 21-ի համարում

Արժույթի միջազգային հիմնադրամի 12 երկրներ ներառող, այսպես կոչված, «Հոլոնդական խմբի» գործադիր տնօրեն Ջերոն Կրեմերսը, որը այս օրերին հանդիպումներ է ունեցել ՀՀ վարչապետի, Կենտրոնական բանկի նախագահի եւ այլոց հետ, երեկ մամուլի ասուլիս էր հրավիրել: Ի՞նչ կարծիքի է ԱՄՀ բարձրաստիճան պաշտոնյան Հայաստանի մասին. «Ընդհանուր առմամբ զարգացումները բավական դրական են... Ամեն ինչ շատ լավ է, տնտեսական աճը շատ բարձր է, հինգերորդ տարին է, որ շարունակաբար արձանագրվում է տնտեսական երկնիշ աճ, դա նույնիսկ կարող է լինել ռեկորդային ցուցանիշ համաշխարհային մակարդակով...»:

Վերջինս, իհարկե, մի քիչ չափազանցնում է, քանի որ Հայաստանում տնտեսական երկնիշ աճը գրանցվում է ոչ թե 5 տարի անընդմեջ, այլ ընդամենը 3 տարի: Այնուամենայնիվ, ինչո՞ւ են վերջին շրջանում միջազգային ֆինանսական կազմակերպությունների ղեկավարները իրենց հրապարակային ելույթներում խոսում Հայաստանի տնտեսական հաջողությունների մասին: Իսկ կոռուպցիայի խորացման, տնտեսության որակական չափանիշների վատթարացման եւ այլ հանգամանքների մասին աշխատում են լռել: Առաջին հայցքից սա տարօրինակ է: Բայց տարօրինակ կլիներ, եթե նրանք իրականում այդպես մտածեին: Իրականությունը փոքր-ինչ այլ է: Մեր ֆինանսական ոլորտի ամենաբարձրաստիճան պաշտոնյաները անձնական զրույցներում խոստովանում են, որ նման անձանց հետ իրենց հանդիպումներում բոլորովին այլ հարցեր են քննարկվում եւ բոլորովին այլ տոնով:

Ասվածի լավագույն ապացույցը «Կովկասյան վագրի մռնչյունը» արդեն հայտնի վերնագրով աշխատությունն է, որը կազմել է Համաշխարհային բանկը, բայց որը դեռ չի ներկայացվել լայն հանրությանը: Այստեղ նշված են ոչ միայն Հայաստանի տնտեսական զարգացումների դրական կողմերը, այլ բավական սուր արտահայտություններով եւ անկեղծորեն ներկայացվում են նաեւ, մեղմ ասած, բացասական կողմերը: Այդ աշխատությունը ներկայումս ուղարկվել է մեր պաշտոնյաներին, այսպես ասած, կարծիքներ ստանալու ակնկալիքով: Դրանից հետո միայն ՀԲ-ն կհրապարակի այդ փաստաթուղթը: Այս ընթացքում մերոնք կանեն ամեն ինչ՝ այդ աշխատության «սուր անկյունները» զգալիորեն հարթեցնելու համար, եւ կարելի է չկասկածել, որ ՀԲ-ն «ընդառաջ» կգնա եւ հրապարակումից առաջ մեր իշխանություններին հաճո որոշակի փոփոխություններ կանի այնտեղ:

Ինչո՞ւ: Այ սա շատ կարեւոր հարց է: Խնդիրն այն է, որ այս աշխատության չփոփոխված տարբերակով ՀԲ-ն ուղղակիորեն ասում է այն, ինչ մտածում է: Եւ նաեւ իշխանությունները կիմանան, թե ինչ է իրենց մասին մտածում ՀԲ-ն: Բայց հանրությանը կներկայացվի աշխատության ձեւափոխված, «փափկացված» տարբերակը: Ի՞նչ է տալիս ՀՀ իշխանությունների եւ միջազգային հզորագույն ֆինանսական կազմակերպությունների նմանատիպ շփվելաձեւը: Սրանով ՀԲ-ն թույլ չի տալիս, որ մեր իշխանությունները ավելորդ կտրուկ շարժումներ անեն  եւ ստիպում է մերոնց շարունակել այն տնտեսական կուրսը, որ Հայաստանը վերցրել է ավելի քան 10 տարի առաջ: Հայաստանում արդեն իրականացված բարեփոխումները մեծ հաշվով սկսվել են հենց ՀԲ-ի եւ ԱՄՀ-ի սահմանած մի քանի սկզբունքների շուրջ եւ այդ կազմակերպությունների վերահսկողության եւ աջակցության ներքո:

Բավական է Հայաստանը շեղվի դրանցից, հետո ոչ մեկին չես կարող ապացուցել, որ մեղավորը ոչ թե այդ սկզբունքներն էին, այլ իշխանությունների վարած քաղաքականությունը: Այլ կերպ ասած, ՀՀ-ի վերջին տարիներին ներկայացրած վագրային ցատկերին հավատալու պատրանքը հենց այն թոկն է, որ թույլ չի տալիս մեր ֆեոդալակոմունիստական կոռումպացված իշխանություններին կատարյալ «բեսպրեդել» հաստատել երկրի տնտեսական ոլորտում: Իսկ ինչ վերաբերում է մեր այդքան լավ ցուցանիշներին, ապա դրանց ապահովումը մեծ հաշվով այդքան էլ բարդ բան չէ: Օրինակ՝ տնտեսական երկնիշ աճ արձանագրելը: Սրանից էլ հեշտ բա՞ն: Խնդիրն այն է, որ տնտեսական աճի ցուցանիշը տալիս է կամ, տվյալ դեպքում, նկարում է ՀՀ ազգային վիճակագրական ծառայությունը (ԱՎԾ): Բերենք ամենաթարմ օրինակը, որը ցույց է տալիս այդ գերատեսչության ցուցանիշների հավաստիությունը:

«Ձեզ հազար եմ ասել, ԱՎԾ-ի տված տվյալներից մի օգտվեք, որովհետեւ հենց իրենք են ասում, որ դրանք չպետք է օգտագործել պաշտոնոկան ուսումնասիրությունների ժամանակ»,-ընդամենը նախորդ օրը իր աշխատակիցներին նման հանդիմանությամբ դիմեց ՀՀ տնտեսական մրցակցության պաշտպանության հանձնաժողովի նախագահ Աշոտ Շահնազարյանը: Հանձնաժողովի աշխատակիցները  ԱՎԾ-ի տվյալներով ուսումնասիրել էին Հայաստանի ցորենի շուկան ու այնտեղ մոտ 130 հազար տոննայի տարբերություն գտել: Իսկ դա մեր ցորենի եւ ալյուրի սպառման ծավալների շուրջ 30 տոկոսն է: Այս եւ մյուս կազմակերպություններում ու գերատեսչություններում մեր ԱՎԾ-ի տրամադրած ցուցանիշները դիտում են ոչ թե պաշտոնական տվյալ, այլ ընդամենը գնահատական: Իսկ գնահատական տալիս որեւէ խնդիր չկա` գրել 10 տոկոս տնտեսական աճ, թե՝ 6 տոկոս:

Հայկ Գեւորգյան