Նայած՝ ով ինչպես է ընկալում «Ապրիլյանի» հանձնաժողովը

Այս օրերին հանրության տարբեր շրջանակներում լայնորեն քննարկվում է այն հարցը, թե պե՞տք է արդյոք սառեցնել ապրիլյան պատերազմի հանգամանքներն ուսումնասիրող խորհրդարանական հանձնաժողովի աշխատանքը, թե ոչ։ Իրականում այս հարցի պատասխանը կախված է նրանից, թե որն է այդ հանձնաժողովի գործունեության նպատակը՝ հանրության տարբեր շրջանակների կարծիքով։ Նրանք, ովքեր կարծում են կամ համոզված են, որ այդ հանձնաժողովի աշխատանքն ընդամենը ներքաղաքական պայքարի բաղադրիչ է եւ իշխանությունների կողմից օգտագործվում է որպես նախկիններին զսպելու միջոց, բնականաբար՝ պիտի համարեն, որ հիմա դրա ժամանակը չէ, պետք է սառեցնել ներքաղաքական առճակատումները եւ ողջ ուշադրությունը կենտրոնացնել կորոնավիրուսի համաճարակի ու դրա հետեւանքների հաղթահարման վրա։ Ու սա միանգամայն ընկալելի դիրքորոշում է, որովհետեւ նման մարտահրավերների դեպքում ներքին միասնությունը չափազանց կարեւոր է։

Բայց արդյո՞ք խորհրդարանական այդ հանձնաժողովը քաղաքական գործիք է, թե՞ միանգամայն այլ՝ շատ ավելի կարեւոր նպատակներ է հետապնդում։ Բանն այն է, որ անկախ նրանից, թե կոնկրետ այդ հանձնաժողովը հարցերի ինչ շրջանակ ու ինչ ժամանակահատված է ուսումնասիրում, 2016 թ. ապրիլյան քառօրյա պատերազմը բազմաթիվ հարցեր է առաջացրել, որոնց պատասխաններն առ այսօր հստակ չեն։ Խոսքը միայն այդ չորս օրերի մասին չէ, խոսքը միայն այն մասին չէ, թե այդ օրերին ով ինչպես էր կատարում իր պարտականությունները, ովքեր կամ որ կառույցներն ինչ հարցերում թերացան, որ ծառայություններն ինչ արդյունավետությամբ աշխատեցին եւ այլն։ Խոսքը նաեւ այն մասին է, թե ընդհանրապես ինչպե՞ս հնարավոր դարձավ այդ պատերազմը, դրան նախորդած տարիների ընթացքում ի՞նչ սխալներ էինք թույլ տվել տարբեր ոլորտներում, որո՞նք էին ռազմավարական բացթողումները, եւ այսպես շարունակ։ Իսկ այս հարցերի պատասխաններն օր առաջ ստանալը չափազանց կարեւոր է հատկապես հիմա, երբ ռազմական գործողությունների վերսկսման հավանականությունը նույնքան բարձր է, որքան չորս տարի առաջ, իսկ արտաքին միջավայրն Ադրբեջանի համար նույնիսկ ավելի նպաստավոր է, քան այն ժամանակ (հիմա աշխարհը զբաղված է կորոնավիրուսի համաճարակով ու դրա հարուցելիք տնտեսական ճգնաժամը կանխելու ուղիներ փնտրելով)։ Գուցե խորհրդարանական հանձնաժողովը լավագույն հարթակը չէ, գուցե կարելի էր այս հարցերի պատասխանները ստանալ ավելի պրոֆեսիոնալ կառույցի ստեղծման միջոցով, բայց համաձայնվեք՝ չի կարելի նախորդ պատերազմի հարուցած հարցերն անպատասխան թողնել այն դեպքում, երբ առկա է նոր պատերազմի վերսկսման որոշակի հավանականություն։

Մի խոսքով՝ ակնհայտ է, որ հանձնաժողովի նպատակը ոչ թե ապրիլյան պատերազմի օրերին կատարված հնարավոր սխալների հեղինակներին բացահայտելն ու պատժելն է, այլ առաջիկայում դրանց  կրկնությունը բացառելը։ Այսինքն՝ հանձնաժողովի գործունեության արդյունքում մենք պիտի ստանանք այդ իրադարձությունների ամբողջական եւ օբյեկտիվ պատկերը, ու դա մեզ անպայման կօգնի բարձրացնել մեր մարտունակությունը։ Ընդ որում՝ այս հարցում պիտի շահագրգռված լինեն նաեւ նախկին բարձրաստիճան պաշտոնյաներն ու զինվորական հրամանատարները, որովհետեւ մեզ բոլորիս միավորող ավելի կարեւոր նպատակ պարզապես գոյություն ունենալ չի կարող։

Ինչ վերաբերում է ներքաղաքական լարվածության հնարավոր աճին, ապա դա փոքր-ինչ արհեստական վտանգ է եւ արհեստականորեն էլ ուռճացվում է։ Վերջին հաշվով՝ խոսքը նախաքննության մարմնի մասին չէ, զինվորական տրիբունալի մասին չէ, ընդամենը խորհրդարանական հանձնաժողովի մասին է, որը փորձելու է տալ հանրությանը վաղուց հուզող հարցերի պատասխանները։