Երևան
14 °C
searchclose
today
menuclose
Երևան
14 °C
Արցախյան պատերազմը ցույց տվեց, որ գիտությունը սկզբունքային մեծ դեր ունի պետության անվտանգության ապահովման հարցում, քանի որ անվտանգությունը էապես պայմանավորված է ժամանակակից տեխնոլոգիաներով: «Մեդիակենտրոնում» այսօր տեղի ունեցած քննարկման ժամանակ Ինժեներաֆիզիկական ինստիտուտի տնօրեն, Հայ-ռուսական համալսարանի, Սանկտ Պետերբուրգի պոլիտեխնիկական համալսարանի կիսահաղորդիչների ֆիզիկայի և նանոէլեկտրոնիկայի ամբիոնի պրոֆեսոր Հայկ Սարգսյանը նշեց, որ գիտությունը ռազմավարական նշանակություն ունի պետության համար, եւ այսօր տեխնոլոգիաները նաեւ քաղաքական գործոն են դարձել:
Նրա խոսքով՝ եթե պետությունն ու հասարակությունը չվերանայեն կրթության և գիտության նկատմամբ իրենց վերաբերմունքը, հետագայում շատ լուրջ՝ նախևառաջ անվտանգային խնդիրներ կունենանք:
«Ցավոք սրտի, շատ հաճախ են խոսում, որ գիտությունը պրակտիկորեն ոչնչացված է, սակայն դա այդպես չէ: Ես կարող եմ ասել, որ Հայաստանը գիտության ոլորտում բավականին լուրջ դիրքեր ունի, ընդ որում՝ նախկին Խորհրդային Միության երկրներից ամենաբարձր ցուցանիշն ունի: Հայաստանում կան գիտական խմբեր, որոնք շատ ակտիվ գործում են՝ նախևառաջ իրենց անձնական կապերի և հաջողությունների շնորհիվ: Սակայն հետևողական պետական մոտեցում չի եղել այն աստիճանի, որ հնարավոր լինի համակարգված պահպանել այդ հաջողությունները և զարգացնել»,- նշեց նա:
Հայկ Սարգսյանի խոսքով՝ պատճառը թերֆինանսավորումն ու միջավայրի փոփոխություններն են. Խորհրդային Միությունից հետո տրանսֆորմացիա տեղի ունեցավ հասարակության հետ, որն իր ազդեցությունը ունեցավ կրթության և գիտության հետընթացի վրա:
«Խորհրդային Միության փլուզումից հետո կիրթ մարդը սկսեց վատ ապրել: Նա անմիջապես միջավայրը փոխեց, քանի որ դպրոցում սովորող երեխաները գիտելիք ստանալու մոտիվացիա չունեին, որովհետև գիտելիք ունեցող մարդը համարվում էր կյանքից հեռու մարդ: Կարող եմ ասել՝ այդ տեսանկյունից առաջին քայլը, որ արվեց, «Մեր բակ» ֆիլմն էր, երբ հասարակության մեջ ներմուծվեց «ինժեներ բալայի» կերպարը, որը տարիներ շարունակ այս երկրում հետապնդում էր կիրթ մարդկանց:
Այդ «ինժեներ բալաները», որոնց վրա միշտ ծիծաղում էին, ջոստիկներով ջախջախեցին մեր բանակը: Երեխաները շատ հստակ հասկացան, որ կիրթ լինելը բանալի չէ դեպի բարեկեցիկ կյանք: Դպրոցը դադարեց երեխաներին սովորեցնել երազել, զարմանալ, իսկ ուսուցչական կազմն էլ գիտեք՝ ինչ ցածր որակ ունի առայժմ: Ուստի ձևավորվեց այդ ֆորմալ դպրոցը, որտեղ, ընդ որում, ամեն ինչը քողարկում էին տարատեսակ կեղծ հայրենասիրական ելույթներով, ինչը երեխաների մոտ նույնպես առաջացնում էր տարակուսանք:
Բուհը վերածվեց մի համակարգի, որտեղ գործում էր մի կարևորագույն սկզբունք՝ դիպլոմ ստանալ. աղջիկները՝ օժիտի համար, փեսաները՝ տպավորություն թողելու: Այն դեպքում, երբ բուհը պետք է դառնար լուրջ գիտական կենտրոն: Որովհետև բուհը պետք է շուրջօրյա եռա, հետազոտություններ կատարվեն, գիտաժողովներ լինեն»,- ասաց նա, ապա խոսեց նաև ակադեմիական օղակների հետընթացի պատճառների մասին.
«Եթե Խորհրդային Միության ժամանակ գիտնականի, դասախոսի կերպարը հարգված էր հասարակության մեջ, ընկալվում էր չափազանց լուրջ, փլուզումից հետ ինչ-որ ժամանակ եկավ, երբ այդ աշխատանքը դարձավ ծայրաստիճան ոչ պոպուլյար, որովհետև թերֆինանսավորման պատճառով գիտնականը գումար չէր կարողանում վաստակել, իսկ պետության մոտ այնպիսի կարծիք էր, որ գիտությունը որոշակի բեռ է իր վրա: Եկեք անկեղծ լինենք. ինչպե՞ս են պատկերացնում մեր գիտնականներին այսօր՝ վատ հագնված, անընդհատ նվվացող, թե փող չկա: Այս է ձեւավորվել երկար տարիներ, դրա համար այսօրվա օրով մենք ունենք այս արդյունքը»:
Նրա խոսքով՝ տաղանդավոր երեխաներ մեզ մոտ շատ կան, սակայն համապատասխան միջավայրը գոյություն չունի.
«Ես կարծում եմ, որ մենք պետք է այդ միֆերից ազատվենք, մի անգամ սթափ նայենք, տեսնենք և հասկանանք՝ մենք ինչ վիճակում ենք գտնվում և փորձենք հասկանալ, որ մենք շատ ցածր սոցիալական զարգացման փուլի վրա ենք և պետք է քայլ կատարենք դեպի քաղաքակիրթ աշխարհ: Ես չեմ ուզում համեմատել եկեղեցու հետ, որովհետև նրա դերը շատ ավելի մեծ է մեր ողջ պատմության ընթացքում, բայց կրթությունն ու գիտությունը այժմ այսօր մի նման դեր պետք է ստանձնեն. դա պետք է լինի ազգային ռազմավարական ծրագիր, որը ուղղակի կերպով կապված է ազգի լինել-չլինելու հետ և պետության ապագայի հետ, եթե նման մոտեցում չլինի, անընդհատ խոսելու ենք ու էլ ոչինչ»,- ասաց նա:
Հայկ Սարգսյանի խոսքով՝ պատերազմից հետո, բնականաբար, փոխվել է վերաբերմունքը կրթության և գիտության հանդեպ, կան հանդիպումներ, սակայն աշխատանքը համակարգված չէ:
«Պետական մոտեցում պետք է լինի, պետք է լինի մագիստրալային շատ լուրջ ծրագիր, որը պիտի իրագործվի, օրինակ, 20-30 տարվա կտրվածքով, գիտությունը հանրամատչելիացնելով՝ հետևողականորեն գնալ այդ ուղղությամբ՝ սկսելով դպրոցից»,- ընդգծեց նա:
«Գիտուժ» նախաձեռնության անդամ, «Robomart» ընկերության համահիմնադիր և գլխավոր տեխնոլոգիական տնօրեն Տիգրան Շահվերդյանը, ևս կարևորելով գիտության դերը պետության անվտանգության հարցում, նշեց, որ պետությունն առաջին հերթին պետք է ստեղծի գիտական միջավայր ու համապատասխան ենթակառուցվածքներ:
«Մեզ մոտ հիմնականում տեղի են ունենում հիմնարար ֆունդամենտալ հետազոտություններ, ոչ թե որովհետև գիտնականները չեն ուզում զբաղվել կիրառական հետազոտություններով, այլ որովհետև մեր պետությունը այդպիսի պայմաններ է ստեղծել. Հայաստանում իրատեսական է զբաղվել միայն էժան, ֆունդամենտալ հետազոտություններով: Էլ չեմ ասում, որ ամբողջ շղթան ուղղակի քամված է, երիտասարդներ չկան, և միայն աշխատավարձը չէ պատճառը, այլև միջավայրի խնդիրն է՝ ինչ սարքավորումների վրա կարող են աշխատել, ինչ միջազգային լուրջ նախագծերի կարող են մասնակցել: Այսօր չկա երիտասարդ ներգրավելու այդ հնարավորությունը: Դրա պատճառով նաև մեր գիտաշխատողների քանակի կտրուկ անկում կա. մոտ 30 հազարից մնացել են 4 հազարը»,- նշեց Տիգրան Շահվերդյանը:
Խնդիրների լուծման համար նա առաջարկում է նաև օգտագործել սփյուռքի ներուժն ու հնարավորությունները՝ պայմաններ ստեղծելով նրանց համար, որպեսզի նրանք ևս ներգրավվեն աշխատանքների մեջ:
«Գիտուժ» նախաձեռնության անդամ, «Արմակադ»-ի հիմնադիր Խաչիկ Գևորգյանի խոսքով էլ՝ պետությունը նախևառաջ պետք է հասկանա առաջնահերթությունները և համապատասխան պատվեր իջեցնի գիտակրթական կառույցների վրա:
«Ես չգիտեմ՝ մեր պետական կառույցներից որեւէ մեկը կարողացա՞վ ի վերջո դուրս բերել մեր երկրի գիտական առաջնահերթությունը, որովհետև պետությունը պետք է և պարտավոր է բյուրեղացնել գիտության ոլորտների առաջնահերթությունները:
Այն կարիքները, որն ունի մեր սոցիումը, պետությունը համապատասխան պատվեր չի իջեցնում գիտական և կրթական կառույցների վրա, օրինակ՝ երբ ուսանողը սովորում է անվճար, նա սովորում է պետական կրթաթոշակով: Այսինքն՝ պետությունն ի սկզբանե վերևից պատվիրել է, որ այդ մասնագիտությունով պետք է ինչ-որ մասնագետներ ունենա, բայց այնքան թքած ունենալու վերաբերմունք է պետական պատվերին, որ ուսանողն էլ, որ սովորում է այդտեղ, չգիտի, որ պետական պատվեր ունի իր վրա իջեցված և չի գիտակցում, որ պետության կողմից պատվեր է կատարում»,- ասաց նա:
«Լրագրողներ առանց սահմանների» կազմակերպությունը հրապարակել է «Մամուլի ազատության ինդեքս 2024» զեկույցը
Ռուսական զորքերը Նիգերում տեղակայված են նույն բազայում, ինչ ամերիկյանը. Պենտագոն
Միացյալ Նահանգները Հայաստանի կողքին է` իր ինքնիշխանության ամրապնդման գործում. Մայքլ Քարփենթերը՝ ՀՀ ԱԺ պատգամավորներին
Խնդրահարույց է լրագրողների թիրախավորման, նրանց մասնագիտական գործունեությունը խոչընդոտելու դեպքերի առկայությունը. ՄԻՊ
Թբիլիսիում անհայտ անձինք հարձակվել են ցուցարարների վրա, ծեծել նրանց (տեսանյութ)
Մեքենան հայտնվել է «Գազպրոմ»-ի փորած փոսում
Երևանի և 3 մարզի որոշ հասցեներում մի քանի ժամ լույս չի լինի
Զովունիում հրդեհ է բռնկվել երկհարկանի շինության առաջին հարկում
Կիպրոսը ողջունել է Երևանի և Բաքվի միջև սահմանազատման վերաբերյալ պայմանավորվածությունը
Մեքենան դուրս է եկել Երևան-Գյումրի ճանապարհի երթևեկելի հատվածից ու շրջվել. կան տուժածներ
Տեղի է ունեցել «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության նախաձեռնող խմբի նիստ․ ինչ է քննարկվել
Զինված ավազակային հարձակում Երևանում․ թալանել են կնոջը և դիմել փախուստի, դեպքի վայրում հայտնաբերվել է մարտական ատրճանակ
Մարտի 1-ի գործը ավարտված չէ, նոր փամփուշտներ կան, որոնք ուղարկված են փորձաքննության․ Վարդապետյան
Հնարավոր չէ «սրբազան»-ի տիտղոսի հետևում անվանարկել քաղաքական հակառակորդին՝ ակնկալելով պատասխան Նոր Կտակարանից․ Առաքելյան
Վաշինգտոնում հայ պատգամավորները ներկայացրել են Հայաստան-Ադրբեջան խաղաղության գործընթացը
Վարդահովիտում գետի վարարման հետևանքով քաղաքացիները չեն կարողացել անցնել մյուս ափը (տեսանյութ)
Ալիևը արդարանում է Պուտինի առջև. ինչու է Ադրբեջանի նախագահը անընդհատ խոսում միջնորդներ չլինելու մասին
Աննա Հակոբյանի նախաձեռնությամբ Գյումրու «Երեխաների տուն» մանկատան սաներն այցելել են Կենդանաբանական այգի (տեսանյութ)
ԱՄՆ-ի կողմից սահմանված պատժամիջոցների ցուցակում ներառվել են նաև Թուրքիան և Ադրբեջանը
15 նոր տրոլեյբուս և 171 նոր ավտոբուս․ Երևանի տրանսպորտային հավաքակայանը կհամալրվի (տեսանյութ)
Հայտնի է ընդունելության միասնական քննությունների 2-րդ փուլի հայտագրման վերջնաժամկետը․ հնարավոր է կիրառվեն մետաղորսիչներ
Տավուշի թեմի առաջնորդի գործառույթը աղոթելն է, ոչ թե ասֆալտին նստելը կամ պառկելը, ՀՀ-ի վրա հարձակում հրահրելը. Սուքիասյան
Բախվել են թիվ 18 երթուղին սպասարկող «Ժոնգ Տոնգ» և թիվ 1 երթուղին սպասարկող «ՄԱՆ» մակնիշի ավտոբուսները․ կա վիրավոր
Դուք չեք պատկերացնի՝ մեզ ինչքան էր պետք․ Գագիկ Սուրենյանը նոր գրառում է արել
Մարզային փրկարարական վարչությունների ղեկավարներին կարգադրվել է մարտական հաշվարկում ընդգրկել նաև ամենագնացները
Թուրքիան դադարեցրել է առևտրային հարաբերություններն Իսրայելի հետ
ՀՀ-Ադրբեջան սահմանազատման հանձնաժողովների վերջին պայմանավորվածությունն առաջընթաց է խաղաղության օրակարգում․ Բայրամով
Եղբայրները գումարային հարցի շուրջ վիճաբանել են 3 անձի հետ, որոնք հարվածներ են հասցրել, հետո դանակահարել նրանցից մեկին
Արարատ Միրզոյանի հետ հեռախոսազրույցից հետո Ուկրաինայի ԱԳ նախարարը գրառում է արել
Ինչեր են հայտնաբերվել կալանավորվածներից մեկի գուլպայից, մյուսի էլ՝ ծխախոտի տուփից
Ղրղզստանի ԱԳՆ-ն իր քաղաքացիներին խորհուրդ է տվել չմեկնել Ռուսաստանի Դաշնություն
Նոյեմբերին Ադրբեջանում խորհրդարանական ընտրություններ են անցկացվելու
Հայաստանը պետություն է, պետք է հասկանալ, որ մի խումբ անձինք չեն կարող խանգարել սահմանազատման գործընթացին. Իոաննիսյան
«Լադանիվա»-ի երկրորդ փորձը եվրատեսիլյան բեմում (լուսանկարներ)
Խոշոր բրենդներն անընդհատ ահազանգում են․ վարչապետին է ներկայացվել Մտավոր սեփականության գրասենյակի 2023-ի հաշվետվությունը
Արծվի թևեր կոչվող հատվածում նոր արագաչափ է տեղադրվել․ երբ կգործարկվի այն
Ուսուցիչը բռնություն է կիրառել տարրական դասարանների աշակերտների նկատմամբ․ Տիգրան Ավինյանը տեղեկությունը փոխանցել է ՔԿ-ին
Կենտրոն վարչական շրջանի ղեկավարն ազատվել է պաշտոնից
Արարատ Միրզոյանն ու Ուկրաինայի ԱԳ նախարարը տարածաշրջանային հարցեր են քննարկել
Երևանում մթնոլորտային օդում փոշու պարունակությունը գերազանցել է սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիան
