Գնացել ես Աստանա, իրենց նիստը փչացնում ես, որ ի՞նչ անես

Ղազախստանի մայրաքաղաք Աստանայում երեկ տեղի ունեցած Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն  խորհրդի նիստին Սերժ Սարգսյանի ելույթը առնվազն նշանակալից էր:

Սարգսյանը ԵԱՏՄ-ի բարձրագույն ամբիոնը օգտագործեց հենց այդ կառույցի նկատմամբ իր ունեցած վերապահումները բարձրաձայնելու համար: Չնայած նիստի օրակարգը բաղկացած էր հիմնականում տնտեսական հարցերից, Սարգսյանը ներկայացրեց ամենեւին ոչ տնտեսական բնույթի եւ մեղմ ասած՝ լուրջ վերապահում.

«Ինտեգրացիոն միավորումները հաջող գործարկվում եւ զարգանում են անվտանգ միջավայրում: Անվտանգությունը մեր պետությունների տնտեսական զարգացման եւ բարգավաճման առանցքային հիմքն է: Ես չափազանց կարեւոր եմ համարում այն փաստը, որ Եվրասիական տնտեսական միությունը ձեւավորած երկրները միաժամանակ հանդիսանում են ՀԱՊԿ անդամներ, որի հիմնական նպատակը մեր տարածքում համապարփակ անվտանգության ապահովումն է: Ապրիլի սկզբին Լեռնային Ղարաբաղի հետ շփման գծում եւ Հայաստանի հետ սահմանին Ադրբեջանի կողմից իրադրության լարումը ԵԱՏՄ տարածաշրջանի անվտանգության համար լուրջ մարտահրավեր դարձավ: Վտանգն ակնհայտ է՝ կամ Եվրասիական տնտեսական միության տարածքը մեր միջազգային գործընկերների կողմից կդիտվի որպես տնտեսական զարգացման, կայունության եւ անվտանգության գոտի, որտեղ կարելի է ներդրումներ կատարել, որտեղ կարելի է երկարաժամկետ ծրագրեր նախաձեռնել, կամ բոլորը կընտելանան այս բարդ իրավիճակին եւ կառաջնորդվեն այն հանգամանքով, որ այստեղ լարվածության եւ երկպառակտության մշտական օջախներ են: Չեմ կարծում, որ երկրորդ սցենարը բխում է մեր երկրների շահերից: Հայաստանը չի կարող անմասն մնալ Ադրբեջանի կողմից Լեռնային Ղարաբաղի նկատմամբ ագրեսիվ գործողությունների դեպքում»,- ասել է Սերժ Սարգսյանը: Նա նաեւ բաց տեքստով հայտարարել է, թե հայկական զինուժի հակագրոհը կանխվել է Ռուսաստանի պատճառով. «Իհարկե, Ղարաբաղի ինքնապաշտպանական ուժերը արագ վերականգնեցին իրավիճակը՝ այն վերցնելով իրենց վերահսկողության տակ: Այստեղ կարեւոր դեր խաղաց Ռուսաստանը, որին Ադրբեջանը դիմել էր զինադադարի ռեժիմի վերահաստատման խնդրանքով...»,- ասել է նա:

Առաջին անգամ չէ, որ Սարգսյանը արձանագրում է սա, բայց կարեւորն այն է, թե որտեղ եւ ինչ պայմաններում: Այդ նիստին մասնակցում էին ՌԴ, Բելառուսի, Ղազախստանի եւ Ղրղըզստանի նախագահները: 

Մյուս լուրջ վերապահումը արդեն տնտեսական բնույթի էր եւ վերաբերվում էր գազի եւ նավթամթերքների ընդհանուր շուկայի ստեղծմանը, որը մեր տնտեսության համար սկզբունքային նշանակություն ունի:

«Մեր կողմից ընդունված, այդ թվում՝ այսօրվա որոշումները պետք է շոշափելի լինեն մեր քաղաքացիների եւ գործարար շրջանակների համար, յուրաքանչյուր գնորդի եւ ծառայության պատվիրատուի համար, որը սեփական օրինակով կզգա ինտեգրացիայի առավելությունները: Այս նպատակին հասնելը հնարավոր է գործարարության վրա դրված ծանրաբեռնվածության նվազեցման ուղղությամբ համաձայնեցված աշխատանքի, տեխնիկական խոչընդոտների վերացման, ԵԱՏՄ ընդհանուր շուկաներ դուրս գալու համար պայմանների ստեղծման միջոցով: Այս համատեքստում կընդգծեմ գազի, նավթի եւ նավթամթերքների ընդհանուր շուկաների ձեւավորման հայեցակարգերի ընդունման նշանակությունը: Այս որոշումների իրականացումը կօժանդակի ԵԱՏՄ տնտեսական ներուժի հզորացմանը, քանի որ էներգակիրների շուկան կարեւոր գործոն է արտադրության շղթայում եւ դրա կանխատեսելիությունից է հաճախ կախված կայուն տնտեսական աճի հնարավորությունը: ԵԱՏՄ տարածքում ածխաջրածնային հումքի գները պետք է նպաստեն մեր տարածքում արտադրվող ապրանքների մրցունակության բարձրացմանը»,- ասել է Սերժ Սարգսյանը: Խնդիրն այն է, որ միասնական տնտեսական տարածքի մաս կազմող Հայաստանում նավթամթերքների եւ գազի գները մի քանի անգամ ավելի թանկ են, քան այդ նույն տարածքի մասն կազմող Ռուսաստանում, Ղազախստանում...: Դրա հետեւանքով Հայաստանում արտադրված ապրանքների ինքնարժեքը ավելի բարձր է ստացվում, եւ դրանք անմրցունակ են դառնում մասնավորապես ՌԴ շուկայում: Մյուս կողմից, անդամակցելով ԵՏՄ-ին, Հայաստանը սահմանափակել է իր ազատությունները այլ երկրների հետ առեւտուր անելու առումով: Եվ այդ անհավասարությունը հաղթահարելու իմաստով նավթամթերքների եւ գազի ընդհանուր շուկաների ձեւավորումը չափազանց կարեւոր է Հայաստանի համար: Եթե մեզ մոտ գազը, բենզինը, դիզվառելիքը լինեն նույնքան էժան, որքան Ռուսաստանում, ապա մեր տնտեսվարողներն էլ կարտադրեն ցածր ինքնարժեքով ապրանքներ եւ կկարողանան մուտք գործել ռուսական շուկա: Սակայն այդ ընդհանուր շուկաների ձեւավորման հարցում ԵՏՄ-ն, մեղմ ասած, դանդաղկոտություն է ցուցաբերում:

Հիմա ամբողջ հարցն այն է, թե որքանով է լսելի Հայաստանի ձայնը ԵԱՏՄ-ում, ինչ հետեւություններ կանեն Սերժ Սարգսյանի ԵԱՏՄ-ական գործընկերները, ինչ հետեւանքներ կունենա դա: Արդյոք իզո՞ւր չէր Հայաստանի անդամակցությունը ԵԱՏՄ-ին: