Մեր երկրում թմրամոլների թիվն աճում է. Չինաստանում նրանց գլխատում են

Աշխարհում, այդ թվում մեր երկրում, թմրամոլների թիվը շարունակ մեծանում է: Սույն թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ Հայաստանում հաշվառված է 5 828 թմրամոլ, որոնցից 88-ը կանայք են, իսկ 11-ը` անչափահաս: Վերջիններից երեքը 16-17 տարեկան են, 8-ը` մոտ 18 տարեկան:

Երեւանը թմրամիջոցներից կախվածության մեջ գտնվող մարդկանց թվով առաջատարն է: Այստեղ հաշվառված է 3 007 հոգի: Հաջորդը Արմավիրի եւ Կոտայքի մարզերն են` համապատասխանաբար 722 եւ 542 թմրամոլներով: Նախորդ տարվա համեմատ հաշվառված թմրամոլների թիվն աճել է 9 տոկոսով: Ներկայացված ցուցանիշները, սակայն, չեն արտացոլում իրական պատկերը: ՀՀ առողջապահության նախարարության գլխավոր նարկոլոգ, Նարկոլոգիական հանրապետական կենտրոնի ղեկավար  Պետրոս Սեմերջյանը երեկ լրագրողների հետ զրույցում ասաց, որ, օրինակ, 2011 թվականին «USAID» միջազգային կազմակերպության եւ Հայաստանի փորձագետների համատեղ ուսումնասիրությունների արդյունքում պարզվել է, որ Հայաստանում թմրամոլների թիվը հասնում է շուրջ 30 հազարի:

Թմրամոլություն կոչվող չարիքի դեմ տարբեր երկրներ պայքարի տարբեր ուղիներ են ընտրում` կրթական ծրագրերից, մարդկանց հետ անհատական աշխատանքներ իրականացնելուց մինչեւ կոշտ մեթոդներ, ընդհուպ` մահապատիժ: Օրինակ` Չինաստանում ամեն տարի հունիսի 26-ին` Թմրամիջոցների չարաշահման եւ ապօրինի շրջանառության դեմ պայքարի միջազգային օրը, հրապարակավ մահապատժի է ենթարկվում այդ մեղքերի մեջ մեղադրվող 60-70 մարդ: Բայց առայժմ միայն մեկ երկրի` Շվեդիային է հաջողվել թմրամոլության դեմ պայքարում առաջընթաց գրանցել ու հայտարարել, որ իրեն հաջողվել է կանխել աճը: Շվեդիան դրան հասել է ոչ մահակի քաղաքականություն վարելով: Հայաստանը եւս այդ ուղղությունն է ընտրել:

«Աշխարհում բոլոր խստացումները երբեք արդյունքի չեն բերել: Շվեդիան աճը կանգնեցրել է կրթական ծրագրերի շնորհիվ: Երբ որ հասկանալի դարձավ, որ բոլոր ծրագրերը, որոնք տանում են դեպի խստացում, չեն օգնում, որոշում ընդունվեց, որ ուղղակի պետք է աշխատել մարդու հետ: Եվ ոչ միայն թմրամոլության խնդրում, այլեւ յուրաքանչյուր անհատ պետք է արժեվորի իր առողջությունը եւ իրեն հասկանալի լինեն թմրամիջոցների չարաշահման վտանգները»,- ասում է Պետրոս Սեմերջյանը: Դարեր ի վեր մարդիկ թմրամիջոցներ են օգտագործել` ակնկալելով հաճույք ստանալ, բայց կարճ ժամանակ անց երանելի վիճակին հետեւում են տանջանքը, ցավը, հիվանդությունը, արագ ծերացումն ու մահը: «Ինչպես անգլիական գրականության մեջ թմրամոլներին են բնութագրում ՝ նրանք մահանում են երիտասարդ տարիքում, սակայն՝ ծերունի»,- մի առիթով մեջբերել է Հայաստանի գլխավոր նարկոլոգը:

Երեկ, խոսելով թմրամիջոցների մասին, նա անընդհատ գործածում էր «չարաշահում» բառը: Իսկ արդյոք դա նշանակո՞ւմ է, որ թմրամիջոցների միայն չարաշահումը կարող է խնդիրների հանգեցնել, իսկ օգտագործումը` չէ: «Թմրամիջոցների ցանկացած օգտագործումը, եթե նշանակված չէ բժշկի կողմից, չարաշահում է: Թմրամիջոցները նաեւ շատ կարեւոր դեղեր են, բազմաթիվ հիվանդություններ առանց թմրամիջոցների անհնար է բուժել, սկսած վիրահատություններից»,- պարզաբանեց նարկոլոգը:

Այդ կախվածությունից բուժումը Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների համար անվճար է` պետպատվերի շրջանակում: Օտարերկրյա քաղաքացիներից պահանջվում է օրական 25 հազար դրամ: Բուժման կուրսի միջին տեւողությունը 15 օր է: Ներկայիս դրությամբ ստացիոնար բուժում է ստանում 36 մարդ: Անհրաժեշտ կուրսն անցնելուց հետո մարդկանց մեջ թմրամիջոցների նկատմամբ հակվածություն չի մնում, բայց փորձը ցույց է տալիս, որ վաղ թե ուշ նրանց 80 տոկոսը նորից բռնում է նույն ճանապարհը:

«Բուժված մարդու մեջ ընդհանրապես վերանում է հակվածությունը, բայց նա նույնպես կարող է վերադառնալ թմրամիջոցներին, ինչպես եւ մարդը, որը երբեք չի օգտվել դրանից: Մարդիկ գերադասում են վերադառնալ տարբեր պատճառներով` շրջապատ, ապրելաձեւ, ապրելաոճ, սպասելիքներ կյանքից, արժեքներ եւ բազմաթիվ այլ բաներ»,- ասում է Պետրոս Սեմերջյանը: 

Ինչ վերաբերում է հանրակրթական ուսումնական հաստատություններում իրականացվող կրթական ծրագրերին, նա առաջարկեց դիմել կրթության եւ գիտության նախարարություն: ԿԳՆ հանրակրթության վարչության պետ Նարինե Հովհաննիսյանը մեր զրույցում ասաց, որ դպրոցականների հետ աշխատանքներ են իրականացնում ոստիկանները` նրանց հետ զրույցներ ունենալով ոչ միայն թմրամոլության վտանգների մասին, այլեւ երեխաներին փոխանցելով իրավական գիտելիքներ, խոսելով նրանց իրավունքների պաշտպանության վերաբերյալ: Վերջին նմանատիպ միջոցառումն, ըստ նրա, իրականացվել է մայիսին` հանրապետության բոլոր դպրոցներում: Այդ միջոցառումները կրում են «Դասը վարում է ոստիկանը» խորագիրը: «Այսօր հանրապետության շուրջ 1400 հանրակրթական դպրոցներում հյուրընկալվել էին ոստիկանության բարձրաստիճան պաշտոնյաներ, տարբեր ստորաբաժանումների ղեկավար կազմի ծառայողներ: «Դասը վարում է ոստիկանը» խորագրով աննախադեպ միջոցառման նպատակը դեռահասների հետ աշխատանքի որակական փոփոխությունն էր: Ոստիկանությունը չափազանց կարեւորում է անչափահասների իրավական դաստիարակության խնդիրը` նրանց հանցավորության մարտահրավերներից զերծ պահելու եւ ապագայում օրինահարգ քաղաքացիներ ունենալու մտահոգությամբ»,- այն ժամանակ տարածած հաղորդագրության մեջ նշել էր ՀՀ ոստիկանությունը: Այս ամենը, սակայն, ինչպես նշեցինք, առայժմ դրական ազդեցություն չեն ունենում թմրամոլության տարածվածությանը վերաբերող ցուցանիշների վրա: ՀՀ գլխավոր նարկոլոգ Պետրոս Սեմերջյանն այս առնչությամբ նշում է, որ ոչ ոք չի կարող ասել, որ եթե այդ ծրագրերը չլինեին, ինչպիսի պատկեր կունենայինք: