Ամառային արձակուրդների ժամանակ ինչպե՞ս պաշտպանել երեխաներին. խորհուրդներ մասնագետներից

Նորագույն տեխնոլոգիաները, որոնք մեր առօրյայի անբաժանելի մասն են դարձել, իրենց բազմաթիվ առավելություններով հանդերձ, ինչպես հայտնի է, բացասաբար են անդրադառնում դրանցից օգտվողների ու մասնավորապես երեխաների առողջության վրա:

Ամառային արձակուրդների այս ընթացքում էլ, երբ երեխաները ավելի շատ ազատ ժամանակ ունեն, հատկապես են հայտնվում համակարգիչների ու բջջային հեռախոսների վտանգների թիրախում` տեսողության վատթարացում, ողնաշարային խնդիրներ, նեւրոզներ եւ այլն: Բայց կարեւոր է, որ երբ ծնողները երեխաներին արգելում են օգտվել դրանցից, զբաղմունքի այլընտրանքային տարբերակներ առաջարկեն, ընդ որում, մի քանիսը, ու այդպիսով երեխայի մոտ տպավորություն կստեղծվի, թե ընտրությունն իրենն էր: Սա մասնագետի դիտարկումն է:

Հոգեբան Արմինե Փաշայանը, ակնաբույժ Լուսինե Բեկիրսկա-Թամազյանը եւ մանկական օրթոպեդ-վնասվածքաբան Արարատ Նազանյանը լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ երեկ խոսեցին նշված թեմայի շուրջ` նաեւ ներկայացնելով մասնագիտական խորհուրդներ: «Դուրս գալ բակ, խաղալ, շփվել, հաճախ նայել հորիզոնին, կատարել աչքերի վարժություններ` հնարավորինս մոտ եւ հեռու առարկաներին նայելով, զբաղվել ոչ ծանր սպորտաձեւերով: Եթե անգամ երեխան նստած է համակարգչի մոտ, երբեմն-երբեմն աչքերը թրջել արհեստական արցունքով: Երբ երեխային բերում են ակնաբույժի մոտ, ծնողը նշում է աչքի հաճախակի թարթոցների մասին: Մենք պիտի դիֆերենցենք` դա նեւրոզի՞, թե՞ ուղղակի աչքի չորության հետեւանք է: Եթե արհեստական արցունքի կիրառումից հետո խնդիրը լուծվում է, դա իհարկե շատ ավելի լավ նորություն է, քան նեւրոզը, որի դեպքում արհեստական արցունքը չի օգնի»,- ասաց ակնաբույժ Լուսինե Բեկիրսկա-Թամազյանը:  

Օրթոպեդ-վնասվածքաբանը կարեւոր համարելով երեխաների նկատմամբ ծնողների վերահսկողությունը բակում թե համակարգչի առաջ` ավելացրեց. «Ծնողները համակարգչի առջեւ նստելու սահմանափակմամբ միայն չպիտի բավարարվեն, այլ պետք է տանը համապատասխան տարիքի եւ համապատասխան սեռի երեխաների համար ունենան համապատասխան խաղալիքներ, զարգացնող խաղեր եւ զբաղմունք` ըստ նրանց նախասիրությունների: Նաեւ խրախուսել ընթերցանությունը: Այս դեպքում երեխաները ո՛չ համակարգչի առջեւ կլինեն, ո՛չ բակում` որտեղ առկա է վնասվածներ ստանալու վտանգը»,- ասաց Արարատ Նազանյանը: Ի դեպ, նա նկատեց, որ մեզանում ընդունված չէ, օրինակ, անվաչմուշկներ քշելիս հոգալ սեփական անվտանգության մասին` համապատասխան միջոցներով պաշտպանելով սրունք-թաթային, արմնկային, ծնկան հոդերը, ինչպես նաեւ կրել պաշտպանիչ սաղավարտ: Բժիշկը նաեւ հիշեցրեց, թե ինչ դիրքով է ճիշտ նստել համակարգչի առաջ: Ըստ այդմ, ծնկային եւ արմնկային հոդերը պետք է լինեն 90 աստիճանի անկյան տակ,  մեջքը` ուղիղ, իսկ համակարգչի մոնիտորը` ճիշտ հայացքի բարձրությամբ ու 60 սմ հեռավորության վրա:  «Բարձր եւ ցածր լինելու դեպքում մի դիրքում լարված մնալու ժամանակ պարանոցի մկանների եւ ողնաշարի պարանոցային հատվածի վրա ծանրաբեռնվածությունը մեծանում է եւ ավելի հասուն տարիքում սկսում է զարգանալ պարանոցային հատվածի օստիոարտրոզ, որը անդառնալի փոփոխություն է: Պրոֆիլակտիկան պետք է սկսվի հենց մանկությունից»,- նշեց Արարատ Նազանյանը:

Իսկ հոգեբանը խորհուրդ է տալիս ծնողներին` չփորձել վերահսկել երեխայի ամբողջ ժամանակը: «Սա կուզենամ անպայման տարբերենք այն հսկողությունից, որի մասին բժիշկը խոսեց: Կողքին լինելը, ուշադիր լինելը լրիվ այլ բան է, բայց չպետք է վերահսկել նրա ժամանակը: Այսինքն` անպայման երեխային թողեք ազատ ժամանակ, որպեսզի ինքը, իհարկե, ձեր հսկողության ներքո, որոշի, թե ինչ է ուզում անել, ինչով է ուզում զբաղվել եւ շատ հնարավոր է, որ ինքը մեկ-երկու անգամ որոշի համակարգչով խաղալ ու հետո չցանկանա: Իսկ երկրորդին հասնելու համար շատ կարեւոր է ծնողի օրինակը. եթե ես ուզում եմ, որ երեխան ընտրի տարբեր խաղեր, եթե ես ուզում եմ, որ երեխան իր ժամանակը հետաքրքիր անցկացնի, հաճույք ստանա իր կյանքից, անպայման պիտի ես ինքս ցույց տամ այդ օրինակը: Եթե երեխան տեսնում է, որ ծնողը կարողանում է հետաքրքիր ապրել, տեսնում է այն ոգեւորվածությունը, որով ծնողը պատրաստվում է գնալ լողավազան, գնալ զբոսնելու եւ այլն, ինքը եւս փորձում է կրկնօրինակել»,- փաստեց Արմինե Փաշայանը:

Բանախոսները, ի պատասխան մեր հարցի, դժվարացան վիճակագրական հստակ պատկեր ներկայացնել, թե վերջին տարիներին, երբ նորագույն տեխնոլոգիաները վճռական խոսք են ասում մարդու կյանքում, իրենց դիմող երեխաներից քանիսի դեպքում է, որ առաջացած առողջական խնդիրները պայմանավորված են եղել հենց դրանցով: Այդուհանդերձ, հոգեբանն ու ակնաբույժը նշեցին, որ աճը նկատելի է: Երեխաներին նաեւ բակում խաղալու միջոցով համակարգչից հեռու պահել առաջարկող մասնագետներից հետաքրքրվեցինք, թե իրենց կարծիքով որքանո՞վ են Երեւանում բավարար բակային տարածքները, որպեսզի երեխաները ցանկության դեպքում խաղալու հնարավորություն ունենան: Նրանք նշեցին, որ պատկերը թերեւս տարբեր է ըստ վարչական շրջանների: Ու եթե կենտրոնում իսկապես կարող են այդ առումով խնդիրներ լինել, ապա Նոր Նորքում եւ Ավանում կարելի է բավական մեծ բակային տարածքների հանդիպել: